Tại báo cáo "Việt Nam năng động – Tạo nền tảng cho nền kinh tế thu nhập cao" của Ngân hàng Thế giới (WB) vừa công bố khuyến nghị Việt Nam nên điều chỉnh mô hình tăng trưởng theo hướng tập trung vào chất lượng, chiều sâu và lấy năng suất lao động là động lực tăng trưởng trung tâm trong giai đoạn tới.
Đồng thời, Việt Nam cũng cần sử dụng một cách có hiệu quả 4 nguồn vốn, gồm vốn tư nhân (doanh nghiệp năng động); nhà nước (chính sách hỗ trợ hiệu quả); vốn nhân lực ( lao độn có kỹ năng); vốn tự nhiên (nền kinh tế xanh) và tập trung vào 3 ưu tiên gồm thúc đẩy thị trường, hiện đại hóa thể chế và rà soát chính sách khiến khích.
WB cho biết trường hợp Việt Nam không điều chỉnh mô hình tăng trưởng thì tăng trưởng kinh tế sẽ giảm 5,4% trong giai đoạn 2010-2018 xuống còn khoảng 4% trong giai đoạn 2030 - 2040.
Về mục tiêu thể chế, WB tập trung vào khuyến nghị làm sao có thể khuyến khích doanh nghiệp gia nhập và rời khỏi thị trường? Hiện Việt Nam có nhiều bằng chứng về việc phân bổ nguồn lực không hiệu quả. Khoảng cách về năng suất lao động giữa nhóm 10% doanh nghiệp hiệu quả và kém hiệu quả nhất đang giãn rộng theo thời gian và nguồn lực chưa được phân bổ cho doanh nghiệp hoạt động hiệu quả nhất. Nghĩa là doanh nghiệp rời khỏi thị trường có năng suất cao hơn doanh nghiệp còn trên thị trường. Điều này làm ảnh hưởng đến năng suất chung của toàn nền kinh tế.
Khuyến nghị này còn phù hợp với những báo cáo Doing Business về chỉ số về cải thiện thủ tục phá sản vẫn còn nhiều dư địa cải cách.
Chính sách khác mà WB khuyến nghị là điều chỉnh giá cả để phản ánh chi phí xã hội của ô nhiễm không khí và tác động môi trường. Sau 30 năm đổi mới, Việt Nam trở thành điểm sáng về tăng trưởng kinh tế nhưng tích lũy môi trường (vốn tự nhiên) lại giảm dần theo thời gian. Ví dụ, trước đây Việt Nam là nước xuất khẩu than, nhưng từ 2016 Việt Nam đã trở thành nước nhập khẩu mặt hàng này. Hay như, chất lượng môi trường không khí tại thành phố Hà Nội và TP HCM đều nằm trong bảng xếp hạng môi trường những thành phố có chất lượng không khí thấp nhất.
Trong khu vực, Hàn Quốc là điển hình về việc tránh được bẫy thu nhập trung bình bằng cách tăng tỷ lệ đóng góp của năng suất vào tăng trưởng kinh tế từ 16% trong thập niên 1970 lên 43% vào những năm 1980 và 56% trong những năm 2000.
Những khuyến nghị chính sách được WB đưa ra dựa trên hai nguyên tắc đó là đảm bảo tính đồng bộ, vừa hỗ trợ nguồn lực tư nhân, nhà nước, khuyến khích thị trường và xây dựng thể chế. Nguyên tắc thứ hai là các khuyến nghị đưa ra phải đảm bảo tính thực thi.