Với những doanh nghiệp phân phối điện, việc tăng giá điện có thể tác động tích cực, tuy nhiên một số ngành sản xuất sử dụng nhiều điện có thể ảnh hưởng tiêu cực như xi măng, hóa chất, luyện kim (thép), giấy.

Chứng khoán Mirae Asset vừa có báo cáo tác động của việc tăng giá điện lên các doanh nghiệp.

Theo đó, sản lượng điện thương phẩm cả nước năm 2022 đạt 268 tỷ kWh, tăng 6% so cùng kỳ. Trong đó nhiệt điện than chiếm 39% đạt 105 tỷ kWh (giảm 11%), thủy điện được hỗ trợ bởi hiệu ứng La Nina, chiếm 35% tổng sản lượng điện cả nước, đạt 95 tỷ kWh (tăng 21%). Tua bin khí đóng góp 30 tỷ kWh (tăng 13%), chiếm 11%. Điện gió ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng 179%, đạt 9 tỷ kWh. Riêng mảng Điện Mặt trời ghi nhận giảm 8%, xuống còn 26 tỷ kWh.
Xét theo Công suất lắp đặt quốc gia đạt 79.651 MW vào cuối năm 2022, tăng 4% so với cùng kỳ. Công suất điện than tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn nhất chiếm 33% đạt 25.820 MW (tăng 5%), thủy điện chiếm 28% đạt 22.349 MW (tăng 2%), điện khí chiếm 11% đạt 8.977 MW (tăng 26%). Về công suất lắp đặt mảng năng lượng tái tạo (không gồm thủy điện) chiếm 26% đạt 20.670 MW, không thay đổi so với cùng kỳ năm ngoái.
EVN ước tính sản lượng điện thương phẩm cả nước năm 2023 tăng 5,4% so với cùng kỳ, đạt 283 tỷ kWh. Với khoảng lỗ lớn hơn 28.000 tỷ đồng trong năm 2022, ghi nhận mức lỗ bình quân 180 đồng/kWh trên mức giá bán lẻ điện bình quân.

Trước đó, theo quyết định 02/2023/QĐ-TTg về khung giá mức giá bán lẻ điện bình quân. Cụ thể, khung giá bán lẻ điện bình quân (chưa bao gồm VAT) từ 1.826,22 đồng/kWh – 2.444,09 đồng/kWh là mức giá sàn và giá trần để Chính phủ quy định giá bán lẻ điện bình quân. Mức giá bán lẻ điện bình quân hiện tại là 1.864,44 đồng/kWh, với quyết định tăng giá bán lẻ điện lên 3% tương ứng với mức giá 1.920,3732 đồng/kWh (tăng 55,9332 đồng/kWh so với mức cũ) (chưa bao gồm VAT).
Tác động của việc tăng giá điện
Theo thống kê của Chứng khoán Mirae Asset, trong 10 năm, tính từ 2009-2019, giá bán lẻ điện bình quân đã có 10 lần điều chỉnh tăng, mức tăng trung bình giai đoạn này đạt 10%/năm.

Điện đang chiếm khoảng 3,5% tổng cấu thành rổ tính CPI nên điện nếu tăng 3% thì làm trực tiếp CPI tăng 0,105%, còn tăng 5% thì CPI tăng 0,175%. Theo TS. Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê (Bộ KH&ĐT) đã từng chia sẻ nếu giá điện tăng 8% khiến tăng trưởng GDP giảm 0,36%, làm cho CPI tăng 0,4-0,5% (cả trực tiếp và gián tiếp). Như vậy, nếu điện tăng 3% thì GDP có thể giảm khoảng 0,14% và CPI tăng 0,17%.

Tác động tích cực: Chưa rõ nét

Đối với Ngành điện, trên thực tế các công ty ngành điện đã thỏa thuận dài hạn khi ký hợp đồng mua bán điện với EVN, nên việc tăng giá bán điện bình quân trong ngắn hạn chưa thể tác động đến doanh thu doanh nghiệp sản xuất. Cụ thể như Nhiệt điện Phả Lại (PPC), Quảng Ninh (QTP), ... những dự án lớn ký hợp đồng thỏa thuận trong 25 năm, giá mua bán điện được đàm phán qua từng giai đoạn.
Với những doanh nghiệp phân phối điện, việc tăng giá điện có thể tác động tích cực, vì hợp đồng đã ký dài hạn với giá rẻ, nay bán giá cao, giúp lợi nhuận doanh nghiệp nhiều khả năng sẽ tăng.
Ngoài ra, việc tăng giá bán lẻ điện xét trên nhiều phương diện, Mirae Asset nhận thấy một số ngành sản xuất sử dụng nhiều điện có thể ảnh hưởng tiêu cực: Xi măng, hóa chất, luyện kim (thép), giấy.
Tác động tiêu cực: Tác động giá vốn hàng bán một số doanh nghiệp
Theo ước tính của Mirae Asset, chi phí điện chiếm khoảng 9-10% giá vốn hàng bán đối với doanh nghiệp sản xuất thép, mức này cũng tương đương với doanh nghiệp thuộc ngành hóa chất.
Riêng lĩnh vực xi măng chiếm khoảng 14-15% trên giá vốn hàng bán (GVHB), trừ những doanh nghiệp lớn có lò quay xi măng thì chi phí điện chiếm khoảng 9-10% giá vốn hàng bán.
Với doanh nghiệp sản xuất giấy, ước tính chi phí điện chiếm tỷ trọng thấp hơn một vài ngành khác, chiếm trung bình 4-5% trên chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp.
Việc giá bán lẻ điện bình quân tăng 3%, chúng tôi ước tính tác động lên hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp ảnh hưởng như hình dưới:

 
Với giả định, nếu chi phí điện tăng thêm, doanh nghiệp không thể chuyển tiếp sang người tiêu dùng. Mirae Asset ước tính, chi phí điện tăng 3% làm cho giá vốn hàng bán tăng thêm, thì tổng lợi nhuận trước thuế (LNTT) của từng ngành có thể giảm tối đa tương ứng là: LNTT ngành Thép giảm 15%, LNTT ngành Giấy giảm 2%, LNTT ngành Xi Măng giảm 13%, LNTT ngành Hóa Chất giảm 1%.
Như vậy, có thể dễ dàng nhận thấy sự sụt giảm đáng kể của lợi nhuận khi chi phí điện tăng thêm làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp có thể chuyển chi phí điện tăng, bằng cách tăng giá bán cho người tiêu dùng thì có thể làm giảm ảnh hưởng việc gia tăng chi phí đầu vào.
Nhìn tổng thể bức tranh EVN tăng giá điện bán lẻ sẽ làm giá vốn hàng bán của các doanh nghiệp sản xuất tăng làm giảm lợi nhuận, đâu đó sẽ ảnh hưởng phần nào tới hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Đối với các doanh nghiệp trực tiếp sản xuất điện dường như không được hưởng lợi trong ngắn hạn, niềm vui vẫn thuộc về doanh nghiệp phân phối điện.
Về dài hạn, giá điện bán lẻ tăng lên cùng sự phát triển của thị trường điện cạnh tranh sẽ tạo nhiều điều kiện thuận lợi hơn để các doanh nghiệp điều chỉnh tăng giá bán điện, phản ánh đúng tỉ lệ cung cầu trên thị trường điện.

Minh An