Theo ông Từ Tiến Phát - Tổng Giám đốc Ngân hàng ACB cho hay, một trong những thách thức đối với các ngân hàng hiện nay là việc biên lợi nhuận càng ngày càng mỏng đi trong bối cảnh các ngân hàng phải 'chạy đua' lãi suất thấp.
Ngân hàng đau đầu khi biên lợi nhuận ngày càng mỏng
Chia sẻ tại sự kiện Diễn đàn Kinh doanh 2025: Xoay trục Tăng trưởng, ông Từ Tiến Phát, Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) cho hay, một trong những thách thức đối với các ngân hàng hiện nay là việc biên lợi nhuận càng ngày càng mỏng đi.
Ông Từ Tiến Phát cho hay, bản thân ACB cũng đang rất “đau đầu” với vấn đề này. “Khi các ngân hàng lớn cho vay lãi suất thấp thì các ngân hàng như ACB cũng phải ‘đu’ theo, khiến biên lợi nhuận ngày cảng mỏng. Khi biên lợi nhuận giảm, các ngân hàng buộc phải mở rộng thị trường, phân khúc và khách hàng. Điều này đồng nghĩa với việc ngân hàng phải chấp nhận mức độ rủi ro cao hơn. Nếu không bình tĩnh, việc kiểm soát rủi ro sẽ gặp nhiều vấn đề”, Tổng Giám đốc ACB phân tích.
Thực tế, từ đầu năm 2025 đến nay, NHNN tiếp tục duy trì lãi suất điều hành ở mức thấp để định hướng thị trường giảm lãi suất cho vay hỗ trợ doanh nghiệp và người dân. Tính đến ngày 30/9/2025, lãi suất cho vay bình quân đối với các giao dịch phát sinh mới của các NHTM ở mức 6,54%/năm, giảm 0,4%/năm so với cuối năm 2024.
Trong một sự kiện gần đây, Tổng Giám đốc Nguyễn Đức Vinh của Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) còn cho biết: "Tôi đã làm ngân hàng 26 năm, chưa bao giờ thấy lãi suất thấp như bây giờ".
Trước đó, một phân tích của FiinRatings cũng chỉ ra, biên lãi ròng (NIM) của toàn ngành ngân hàng thu hẹp trong nửa đầu năm 2025. NIM của các ngân hàng niêm yết giảm xuống mức thấp nhất trong khoảng 5,5 năm tính đến quý II/2025.
Biến động NIM của các ngân hàng trong giai đoạn năm 2018 - nửa đầu năm 2025.
Cụ thể, NIM toàn ngành đã giảm xuống khoảng 3,3% trong 6 tháng đầu năm 2025, thấp hơn so với mức 3,5% của năm 2024 và mức đỉnh 3,8% của năm 2022. Trong khi đó, tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA) duy trì ở mức 1,5% nhờ chi phí tín dụng giảm và thu nhập ngoài lãi góp phần bù đắp áp lực biên lợi nhuận.
NIM của nhóm ngân hàng quốc doanh đã giảm từ 2,9% trong năm 2024 xuống còn 2,7% trong nửa đầu năm 2025. Ở nhóm ngân hàng top 4 ngân hàng TMCP tư nhân, biên lãi ròng NIM giảm từ 4,2% trong năm 2024 xuống 4% trong nửa đầu năm 2025. Trong khi đó, biên lãi ròng NIM của nhóm ngân hàng còn lại giảm từ 3,3% xuống còn 2,9% trong cùng kỳ.
Theo các chuyên gia của FiinRatings, NIM bị thu hẹp chủ yếu do chi phí huy động neo ở mức cao trong bối cảnh cạnh tranh huy động gay gắt và định hướng chính sách duy trì lãi suất tiền gửi nhưng hạ lãi suất cho vay, khiến chênh lệch lãi suất bị thu hẹp.
Trong nửa cuối năm 2025, các chuyên gia FiinRatings dự báo NIM sẽ biến động ở từng nhóm ngân hàng. Đối với nhóm ngân hàng quốc doanh, NIM được cho là sẽ duy trì ổn định trong khi ROA tiếp tục cải thiện nhờ lợi thế quy mô. Trong khi đó, NIM của nhóm top 4 ngân hàng TMCP tư nhân dự kiến sẽ ổn định trở lại nhờ được hỗ trợ bởi tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA) cao hơn.
Nhóm ngân hàng TMCP tư nhân khác vẫn sẽ chịu áp lực từ NIM thu hẹp, trong đó, tốc độ tăng trưởng và kiểm soát chi phí là yếu tố then chốt.
Thay đổi cơ chế quản lý tín dụng
Trong bối cảnh NIM chịu áp lực, giới phân tích cho rằng, nhà điều hành nên đổi cơ chế quản lý tín dụng. Theo các chuyên gia SSI, việc chuyển đổi sang cơ chế quản lý tín dụng mang tính thị trường là cần thiết nhằm giúp cân bằng tốt hơn giữa tăng trưởng, hiệu quả và ổn định hệ thống.
Do đó, SSI kỳ vọng NHNN có thể sẽ bắt đầu quá trình chuyển đổi chiến lược, từng bước bãi bỏ hạn mức tín dụng toàn hệ thống từ năm 2026.
Tuy nhiên, theo SSI, sau khi bỏ hạn mức tín dụng, cơ quan quản lý nhiều khả năng vẫn có thể có các công cụ điều tiết có chọn lọc, nhằm hướng dòng vốn vào các lĩnh vực ưu tiên và kiểm soát tín dụng vào những lĩnh vực được xem là rủi ro trong từng giai đoạn.
Ngoài ra, chuyên gia SSI nhận định, NHNN có thể sẽ tiếp tục củng cố khung quản lý an toàn vĩ mô, bằng cách siết chặt các tiêu chuẩn về vốn, thanh khoản và quản trị rủi ro trong những năm tới.
Trên thực tế, NHNN cũng đã bắt đầu ban hành nhiều quy định nhằm từng bước bỏ hạn mức tín dụng. Quá trình chuyển đổi được bắt đầu với Thông tư 14 khuyến khích các ngân hàng áp dụng chuẩn Basel III và mô hình xếp hạng nội bộ (IRB).
Bên cạnh đó, NHNN cũng đã ban hành Thông tư 21/2025 (có hiệu lực từ tháng 11/2025) ban hành hệ thống mới về xếp hạng ngân hàng với các quy định chặt chẽ hơn liên quan đến rủi ro tín dung tập trung và tài sản tiềm ẩn rủi ro, thể hiện bước chuyển rõ rệt sang giám sát dựa trên mức độ rủi ro.
Trong một trao đổi với VietnamFinance, ông Nguyễn Ngọc Nam, Giám đốc Dịch vụ Tư vấn Tài chính tại KPMG Việt Nam, cho biết: “Khi các ngân hàng đáp ứng được những yêu cầu mới về vốn theo Thông tư 14, bức tranh toàn ngành sẽ rõ nét hơn và khi đó, NHNN sẽ có cơ sở đưa ra đánh giá về tác động. Việc bỏ trần tín dụng có thể sẽ không diễn ra chính xác từ đầu năm 2026, mà có thể kéo dài đến khoảng thời gian quý III hoặc quý IV năm 2026”.
Link gốc