Thay vì chỉ nhìn vào hiệu suất của thị trường trong vài ba năm, nhà đầu tư nên tập trung vào mục tiêu tài chính cá nhân theo từng giai đoạn và xác định thật rõ mức độ sẵn sàng chấp nhận rủi ro của mình.

Hiệu suất ngắn hạn chưa phản ánh toàn cảnh

Theo báo cáo của FiinGroup, trong năm 2024, hiệu suất sinh lời của nhóm các quỹ đầu tư cổ phiếu, VN-Index và VN30 lần lượt tăng 20%, 12,1% và 18,9%. Tuy nhiên, nếu xét trên giai đoạn 3 năm, hiệu suất của các kênh này đều ghi nhận mức âm, lần lượt là -0,8%, -5,4% và -4,3%, thấp hơn mức lãi suất tiết kiệm trung bình 5,9% tại bốn ngân hàng lớn (Vietcombank, BIDV, VietinBank và Agribank). Nhìn xa hơn trong 5 năm, VN-Index chỉ đạt hiệu suất 5,7%, vẫn dưới mức lãi suất tiết kiệm 6%.

Những số liệu này đặt ra câu hỏi về tính hiệu quả của kênh đầu tư cổ phiếu khi không thể vượt qua tiền gửi tiết kiệm trong giai đoạn 3-5 năm. Mặc dù năm 2024 cho thấy tín hiệu khả quan, nhiều nhà đầu tư vẫn lo ngại về những biến động khó lường của thị trường cổ phiếu do ảnh hưởng của kinh tế vĩ mô toàn cầu trong thời gian tới. Trao đổi với Đầu tư Tài chính - VietnamFinance, ông Lê Việt Hà, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Quản lý Quỹ Đầu tư Chứng khoán An Bình (ABF) nhận định rằng các số liệu trên đều đang chịu ảnh hưởng bởi tính thời điểm.

“Quan sát VN-Index 5 năm qua, có thể thấy các số liệu này được tính dựa trên thời điểm cuối năm, vốn trùng với các vùng đỉnh trước những đợt điều chỉnh mạnh. Cuối năm 2019, VN-Index đạt đỉnh trước khi sụt giảm do Covid-19. Tương tự, cuối năm 2021, VN-Index đạt 1.500 điểm trước khi giảm sâu do các sự kiện 'thiên nga đen' năm 2022. Do đó, những con số này không phản ánh hiệu suất trung bình của toàn bộ nhà đầu tư, mà chỉ đại diện cho một bộ phận mua vào tại đỉnh”, ông Lê Việt Hà phân tích.

Ông Lê Việt Hà, Tổng Giám đốc của Công ty Cổ phần Quản lý Quỹ đầu tư Chứng khoán An Bình (ABF)

Vị lãnh đạo ABF nhấn mạnh rằng trong giai đoạn vừa qua, thị trường cổ phiếu Việt Nam nói riêng và thị trường chứng khoán nói chung đã chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố bất lợi, điển hình là chính sách thắt chặt chính sách tiền tệ và những sự kiện mang tính "thiên nga đen" như giai đoạn năm 2022, cộng hưởng với sự suy yếu kinh tế hậu Covid-19 làm khuếch đại hơn, gia tăng hơn những tác động tiêu cực đến tâm lý và suy giảm mạnh niềm tin của nhà đầu tư.

“Tuy nhiên, kinh tế nói chung và thị trường tài chính nói riêng luôn có tính chu kỳ. Nếu chỉ đánh giá dựa trên một giai đoạn suy giảm mà bỏ qua các chu kỳ tăng trưởng trước và sau đó thì chưa đầy đủ và chưa phản ánh đúng khi thực hiện việc đầu tư chứng khoán”, ông Lê Việt Hà nhận định. Ông cũng nhấn mạnh về nguyên tắc đầu tư cốt lõi là: “Kết quả quá khứ không đảm bảo lợi nhuận tương lai”.

Dưới góc nhìn của một nhà đầu tư chuyên nghiệp, ông Hà cho rằng giai đoạn thị trường suy giảm không hoàn toàn tiêu cực, mà là cơ hội để giải ngân hợp lý. Bên cạnh đó, các yếu tố vĩ mô đang ủng hộ xu hướng phục hồi khi mặt bằng lãi suất đang ở mức thấp nhất trong nhiều năm, tín dụng dần được nới lỏng và Chính phủ đang có những động thái quyết liệt để thúc đẩy nền kinh tế nói chung và thị trường vốn nói riêng, bao gồm các nỗ lực nhằm nâng hạng thị trường cũng như mục tiêu tăng trưởng vĩ mô lên tới 2 con số.

Giải bài toán đầu tư dài hạn

Khi phân tích kỹ hơn về hiệu suất của các nhóm quỹ, có thể thấy quỹ cổ phiếu chịu ảnh hưởng tiêu cực từ thị trường trong giai đoạn 3 năm, nhưng mức giảm chỉ -0,8%, thấp hơn đáng kể so với VN-Index (-5,4%) và VN30 (-4,3%). Ngược lại, khi thị trường hồi phục trong năm 2024, nhóm quỹ này ghi nhận sự bứt phá mạnh mẽ, thậm chí vượt mức tăng trưởng chung. Trong khi đó, nhóm quỹ trái phiếu duy trì hiệu suất ổn định, dù xét theo mốc 1 năm, 3 năm hay 5 năm, đều có mức sinh lời cao hơn lãi suất tiết kiệm trung bình, nhưng ít có sự đột phá.

Trước những số liệu này, một bộ phận nhà đầu tư đã bày tỏ quan điểm rằng, việc rót tiền vào đa dạng các kênh quỹ có thể giúp nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro khi thị trường suy giảm, tối ưu hóa lợi nhuận dài hạn và thậm chí đảm bảo mức sinh lời cao hơn gửi tiết kiệm, ngay cả trong bối cảnh nhiều biến động. Ông Lê Việt Hà nhận định đây là xu hướng tất yếu, dựa trên những cơ sở rõ ràng.

Thứ nhất, các quỹ đại chúng được quản lý chuyên nghiệp bởi đội ngũ có hiểu biết chuyên sâu, kỹ năng nghiên cứu, phân tích chuyên nghiệp, cùng với trải nghiệm thị trường phong phú, đa dạng. Để tìm kiếm các cơ hội đầu tư tốt, phát hiện và từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa rủi ro hiệu quả, những người được đào tạo và “sống” bằng nghề đầu tư sẽ có nhiều thời gian, kinh nghiệm và nguồn lực hơn số đông các nhà đầu tư cá nhân.

Thứ hai, đầu tư qua quỹ là giải pháp tối ưu để đa dạng hóa đầu tư mà không yêu cầu quy mô vốn lớn, đáp ứng được nhu cầu, thị hiếu của đa dạng nhà đầu tư, giúp giảm thiểu rủi ro phi hệ thống và rủi ro cá biệt khi thị trường chung có nhiều biến động bất định như giai đoạn hiện tại.

Thứ ba, khác với nhà đầu tư cá nhân bị cảm tính tác động và tâm lý dẫn dắt, quỹ đầu tư bắt buộc phải vận hành trên các nguyên tắc, quy tắc, chiến lược đầu tư đã xây dựng và công bố minh bạch dưới sự quản lý chặt chẽ của pháp luật, phải tuyệt đối tuân thủ và kỷ luật theo các hệ thống quy trình quản lý giám sát nhiều tầng, do đó khó bị chi phối bởi tâm lý cá nhân.

“Tất nhiên, đầu tư vào quỹ không có nghĩa là không có rủi ro. Tuy nhiên, đây là cách tối ưu hóa danh mục theo hướng bền vững, ít biến động hơn với tư duy dài hơn so với việc tìm kiếm các cơ hội ‘lướt sóng’. Vì vậy, thay vì chỉ nhìn vào hiệu suất của thị trường trong vài ba năm, nhà đầu tư nên tập trung vào mục tiêu tài chính cá nhân theo từng giai đoạn và xác định thật rõ mức độ sẵn sàng chấp nhận rủi ro của mình”, lãnh đạo ABF nêu quan điểm.

Lấy ví dụ từ thị trường Mỹ, ông Lê Việt Hà cho biết, năm 2023, dù nhà đầu tư cá nhân gia nhập thị trường chứng khoán mạnh mẽ, nhưng họ chỉ chiếm 23% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường tại một số thời điểm ở mức đỉnh theo Forbes, phần còn lại thuộc về các quỹ đầu tư và tổ chức tài chính. Trong khi đó, tại Việt Nam, tỷ lệ này lên đến 89% (theo khảo sát năm 2024 của World Bank). Điều này cho thấy xu hướng tất yếu là thu hẹp dần dòng tiền trực tiếp từ nhà đầu tư cá nhân và dịch chuyển dần dòng tiền này sang các tổ chức đầu tư chuyên nghiệp.

“Đi cùng sự phát triển, hoàn thiện của thị trường chứng khoán Việt Nam, xu hướng đa dạng hóa đầu tư của nhà đầu tư cá nhân sẽ phát triển nhanh chóng hơn và đầu tư qua quỹ đầu tư sẽ dần trở thành một sự lựa chọn không thể thiếu trong danh mục của các nhà đầu tư”, ông Lê Việt Hà kết luận.

Ngọc Thu-Link gốc