Sự gia tăng về cả số lượng và quy mô của các quỹ đầu tư, đặc biệt là các quỹ ngoại đang dần chứng minh được sự trưởng thành của thị trường chứng khoán Việt Nam sau thời gian dài hình thành và phát triển. Mỗi động thái của nhóm các quỹ đầu tư này đều có tầm ảnh hưởng rất lớn diễn biến của thị trường.
Trên thị trường chứng khoán Việt Nam, những nhà quản lý quỹ hàng đầu được nhiều người biết đến phải kể đến Dragon Capital, VinaCapital, MeKong Capital hay Red River Holdings... Hiện nay, các quỹ đầu tư này đều là cổ đông lớn của hầu hết các doanh nghiệp lớn nhất trên sàn như Vinamilk (mã:
VNM
), Hòa Phát (mã:
HPG), Vietcombank (mã:
VCB), Vingroup (mã:
VIC)...
Có sức ảnh hưởng
Thực tế cho thấy, những cái tên kể trên đều đã gắn bó với thị trường chứng khoán Việt Nam ngay từ khi mới thành lập, thậm chí quỹ Vietnam Enterprise Investments Limited (VEIL) của Dragon Capital còn ra đời trước khi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước được thành lập.
Mỗi quyết định đầu tư của các quỹ ngoại đều có sức ảnh hưởng đến nhà đầu tư trong nước.
Sự gắn bó của các quỹ ngoại đã phần nào cho thấy, những nhà đầu tư chuyên nghiệp này vẫn đang đặt niềm tin vào tiềm năng tăng trưởng bất chấp sự “non trẻ” của thị trường chứng khoán Việt Nam.
Trong giai đoạn trước năm 2020, các quyết định mua/bán của nhóm nhà đầu tư nội thường phụ thuộc rất lớn vào các nhà đầu tư ngoại bởi tin tưởng vào tiềm lực tài chính mạnh cùng với quy mô đầu tư lớn, khả năng phân tích thị trường của các quỹ đầu tư.
Tuy nhiên, kể từ sau đợt điều chỉnh mạnh hồi tháng 3 do ảnh hưởng của dịch Covid-19 thì các quyết định mua/bán của các nhà đầu tư ngoại thường đi ngược xu hướng thị trường và các nhà đầu tư trong nước.
Trong khi các nhà đầu tư trong nước tích cực bắt đáy và mua ròng, các nhà đầu tư nước ngoài đã tích cực bán ra với số lượng lớn, dẫn đến tâm lý hoảng sợ ở một số nhà đầu tư và gián tiếp gây ra áp lực chốt lời mạnh ở một số cổ phiếu blue chip.
Bên cạnh các quỹ đầu lớn, xuất hiện muộn hơn nhưng cũng đã tạo ra những sự biến động trên thị trường mỗi khi đến kỳ đảo danh mục là các quỹ đầu tư mô phỏng chỉ số ETF.
Trong đó, 2 quỹ ETF nổi bật nhất là FTSE Vietnam ETF thành lập năm 2008, được quản lý bởi Deutsche Bank AG và VanEck Vector Vietnam ETF (
VNM) ra đời năm 2009, được quản lý bởi VanEck Global.
Ngoài ra có thể nhắc tới iShares MSCI Frontier 100 ETF, do Ngân hàng Hoàng gia Scotland (RBS) quản lý được thành lập vào ngày 19/9/2011. Đây là một quỹ cũng đầu tư vào thị trường chứng khoán Việt Nam và đang sử dụng chỉ số iShares MSCI Frontier 100 Index để làm cơ sở giao dịch.
Theo báo cáo phân tích của Trung tâm Phân tích chứng khoán
SSI, tính đến giữa năm 2020 có 7 quỹ ETF có mức giải ngân đáng kể vào thị trường Việt Nam, bao gồm 2 quỹ nội ETF SSIAM
VNX 50; VFMVN30 ETF và 5 quỹ ngoại được niêm yết tại Mỹ, châu Âu, Hàn Quốc và Hồng Kông. Tổng tài sản đã được phân bổ cho các cổ phiếu Việt Nam ở mức 1,12 tỷ USD.
Thành phần tất yếu
Theo thống kê của ông Nguyễn Anh Đức – Giám đốc Khối Dịch vụ chứng khoán khách hàng tổ chức, Công ty Chứng khoán
SSI, trong quý III/2020, tổng khối lượng bán ròng của các nhà đầu tư ngoại lên tới hơn 180 triệu USD, nâng mức bán ròng từ đầu năm lên 345,5 triệu USD.
Nếu loại bỏ khối lượng nước ngoài mua thỏa thuận từ một số giao dịch đặc biệt như
VHM và
MSN, thì tổng khối lượng bán ròng của khối ngoại đã lên tới hơn 1,1 tỷ USD trong 9 tháng đầu năm 2020.
Mặc dù nhận được sự ủng hộ rất lớn từ dòng tiền nội nhưng đối với các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, việc tăng tỷ trọng tiền mặt của các quỹ đầu tư lại là một động thái đáng lo ngại đối với thị trường chứng khoán Việt Nam.
Bởi lẽ, dòng tiền của các nhà đầu tư mới hay còn gọi là các nhà đầu tư F0 đổ vào thị trường trong bối cảnh lãi suất tiền gửi tại các ngân hàng liên tục giảm, kênh đầu tư khác như bất động sản, vàng, ngoại tệ không mấy sôi động.
Điều này thể hiện sự thiếu chắc chắn của sự gắn bó, nhiều nhà đầu tư đã đặt ra câu hỏi nếu lãi suất tăng trở lại, bất động sản “ấm” lên thị trường chứng khoán sẽ thế nào? liệu có diễn ra một đợt rút vốn đồng loạt?
Để lý giải cho động thái bán ròng của khối ngoại trong nhiều tháng qua, ông Đức cho biết, đây là hoạt động phân bổ lại danh mục đầu tư toàn cầu theo hướng giảm bớt vốn đầu tư vào các thị trường mới nổi và đang phát triển.
“Chúng tôi nhận thấy, hầu hết các thị trường này đều bị bán ròng khá mạnh trong năm nay, ví dụ như Thái Lan (-9 tỷ USD), Malaysia (-5,2 tỷ USD), Indonesia (-3,1 tỷ USD), Phillipines (-2,1 tỷ)”, ông Đức nêu rõ.
Chia sẻ tại buổi gặp gỡ báo chí, bên lề Hội nghị thường niên các nhà đầu tư VinaCapital năm 2020, ông Andy Ho-Giám đốc đầu tư VinaCapital cho biết, một trong các lý do khối ngoại rút vốn khỏi thị trường chứng khoán Việt Nam là “nhà của họ” cũng gặp khó khăn, nhưng đó chỉ là những nhà đầu tư cá nhân.
“Nhà đầu tư tổ chức còn rất nhiều tiền và thực tế họ vẫn rót vốn vào thị trường, như
VHM, chứng tỏ họ không bị áp lực và tiếp tục đầu tư”, ông Andy Ho nhấn mạnh.
Nhìn vào những yếu tố này có thể thấy, các quỹ ngoại vẫn luôn có một vai trò rất lớn trong việc góp vốn vào các doanh nghiệp niêm yết cũng như tạo thanh khoản cho thị trường.