Diễn biến thị trường tuần qua cho thấy, nếu lựa chọn đúng cổ phiếu, nhà đầu tư sẽ không mất ăn, mất ngủ với những diễn biến bất thường của thị trường.
Mong manh cổ phiếu nóng
Các cổ phiếu nóng, giá tăng giảm theo mô hình cây thông, thậm chí là cả những cổ phiếu có bàn tay tạo sóng liên tục của các đội lái đứng sau vốn nhiều rủi ro sẽ càng trở nên mong manh kể từ sau vụ việc ông Trịnh Văn Quyết, Chủ tịch Hội đồng quản trị FLC bị bắt tạm giam để điều tra hành vi thao túng thị trường chứng khoán.
Theo nguồn tin của Đầu tư Chứng khoán, một công ty chứng khoán lập tức có chủ trương hạn chế các khoản cho vay khách hàng lớn theo “deal” (thương vụ).
Thông thường, đây là khoản vay cầm cố cổ phiếu, có thể bổ sung thế chấp là các tài sản của các ông chủ, cổ đông lớn nhằm mục đích giao dịch cổ phiếu trên thị trường chứng khoán và không ít trường hợp là để giao dịch mua bán chính cổ phiếu của công ty mình.
Với lợi thế nắm thông tin, kiểm soát tỷ lệ sở hữu, danh sách cổ đông, thông tin doanh nghiệp, các deal vay này giúp ông chủ có nguồn lực tài chính mua bán cổ phiếu các đầu tài khoản hưởng chênh lệch. Không ít công ty chứng khoán thích các deal như vậy, vì giá trị vay, lãi suất cho vay cao hơn lãi suất cho vay giao dịch ký quỹ (margin) khách hàng cá nhân thông thường.
Chỉ đạo mới nhất của Chính phủ đã phát đi thông điệp phải đảm bảo tính công khai, minh bạch, an toàn, thông suốt của thị trường chứng khoán. Tới đây, những hoạt động kinh doanh “lệch chuẩn” sẽ được siết lại. Công ty chứng khoán trên đã hạn chế khoản vay theo deal để rà soát mức độ “lệch chuẩn” của từng thương vụ, qua đó có sự điều chỉnh nhằm đảm bảo an toàn pháp lý.
Mới đây, Công ty Chứng khoán BSC cũng đã thông báo loại mã cổ phiếu APC, SKG, APG, HQC, VKC ra khỏi danh mục ký quỹ từ ngày 1/4/2022, trong đó APG, HQC, VKC đều có thời điểm thiết lập đồ thị giá theo mô hình cây thông.
Những động thái như các công ty chứng khoán trên đưa ra được dự báo sẽ tác động đến diễn biến giá nhiều cổ phiếu “nóng”. Mặt khác, khi có những cảnh báo, các đội lái dừng lại nghe ngóng và nếu tình hình trở nên nghiêm trọng thì giá các cổ phiếu nóng đang được neo cao nhiều khả năng sẽ bị thả theo quy luật cung - cầu thị trường.
Một nhà đầu tư sở hữu nhóm chat tập hợp gần 1.000 thành viên cho biết, ở cổ phiếu mà nhóm của anh đầu tư có hiện tượng rải lệnh từ các tay chơi lớn. Ngày nào cũng xuất hiện lệnh mua hay lệnh bán ở 3 mức giá gần nhất hiển thị trên bảng điện tử với khối lượng lớn giống nhau trước đây thường được gọi đùa là “3 cây nhang”, nhưng vài ngày gần đây ít thấy xuất hiện.
“Khi đội lái đã tạo sóng thì họ phải là người hưởng lợi nhiều nhất và họ lời thì phải có nhiều người lỗ”, nhà đầu tư trên nói.
Các chuyên gia đều cho rằng, việc cơ quan chức năng mạnh tay với các hành vi vi phạm trên thị trường chứng khoán sẽ giúp tâm lý cờ bạc trên thị trường và hoạt động làm giá giảm, dòng tiền tập trung hơn vào cổ phiếu cơ bản.
Cách đây vài tháng, báo chí đã cảnh báo về những cổ phiếu “cây thông”, tăng giảm giá theo chiều gần như thẳng đứng như SJF, IDI, LIC, TNI, SDA và nhóm cổ phiếu họ FLC như FLC, ROS, KLF, AMD. Sau vụ ông Quyết bán cổ phiếu FLC mà không đăng ký, nhóm cổ phiếu trong hệ sinh thái này trải qua một đợt giảm giá mạnh, trước khi tăng trở lại với mức 50 - 100% từ đáy, dù không có thông tin mới hỗ trợ.
Trước những dự đoán về việc có thêm nhiều biện pháp mạnh, sóng cổ phiếu do đội lái tạo ra giảm đi nhiều. Nếu nhà đầu tư không tỉnh táo sẽ rất dễ bị mắc kẹt khi “thủy triều rút”. Nhìn vào chính giao dịch của các cổ phiếu cây thông đều thấy một đặc điểm giống nhau: bị lãng quên từ nhiều năm trước với giá và thanh khoản èo uột, những bỗng được giao dịch sôi động và tăng giá mạnh mẽ trở lại, đặc biệt từ khi làn sóng tham gia thị trường của nhà đầu tư mới (F0) tăng đột biến.
Lớp nhà đầu tư cũ nhiều người đã có bài học cay đắng với cổ phiếu nóng hiểu rõ tính chất của loại cổ phiếu này. Nhưng làn sóng F0 có tâm lý kiếm tiền nhanh, dòng tiền nóng đã tạo môi trường mới cho cổ phiếu nóng diễn lại kịch bản cũ.
Nhân viên môi giới Nguyễn Thanh Nhàn của Công ty Chứng khoán SSI khuyến nghị, nhà đầu tư nên bán các cổ phiếu tăng nóng mà không dựa trên yếu tố cơ bản, vì tới đây không rõ còn “ông trùm” nào sẽ bị “sờ gáy”. Các khuyến nghị tương tự được đưa ra ở nhiều nhà tư vấn khác.
Quyền lựa chọn
Trên thị trường có nhiều trường phái đầu tư, nhưng để danh mục đầu tư tăng trưởng bền vững, nhà đầu tư cần lựa chọn đúng cổ phiếu, đúng doanh nghiệp, lãnh đạo doanh nghiệp có tâm, có tầm. Nếu nắm những cổ phiếu như vậy thì ngay cả khi, mức độ giảm cũng chỉ trong biên độ hẹp chứ không quá mạnh, nhất là khi tỷ lệ margin không cao nên không chịu áp lực bán lớn. Các nhà đầu tư kinh qua những sự cố tương tự trong quá khứ đều ý thức rất rõ về điều này.
Với những cổ phiếu có chu kỳ tăng trưởng tốt, khi những phản ứng tiêu cực được thị trường hấp thu hết, giá các cổ phiếu này luôn được kỳ vọng sẽ nhanh chóng hồi phục theo đà tăng trưởng của nền kinh tế. Phiên bật tăng cuối tuần qua thể hiện kỳ vọng này.
Ông Andy Ho, Tổng giám đốc VinaCapital chia sẻ, khi thị trường đang nóng và nhà đầu tư có lời thì rất khó để nói về quản trị rủi ro, đầu tư bền vững. Sự việc vừa diễn ra sẽ là cơ hội để nhà đầu tư suy nghĩ về cách thức đầu tư trên thị trường.
“Thị trường đang phát triển sang giai đoạn mới, có nhiều cơ hội, nhưng nhà đầu tư phải hiểu rõ về nó, nếu không sẽ bị “bỏng tay”. Một phương thức mà nhiều nhà đầu tư cá nhân ở các thị trường phát triển lựa chọn là đầu tư vào quỹ mở do công ty có uy tín, kinh nghiệm quản lý và hưởng lãi suất kép theo chu kỳ tăng trưởng của thị trường. Phương pháp đầu tư này khá hiệu quả”, ông Andy Ho nói.
Cơ quan chức năng mạnh tay hơn với các hành vi vi phạm trên thị trường chứng khoán sẽ giúp tâm lý cờ bạc trên thị trường và hoạt động làm giá giảm, dòng tiền tập trung hơn vào cổ phiếu cơ bản.
Khi lựa chọn cổ phiếu nóng, nhà đầu tư thường kỳ vọng tỷ suất sinh lời cao trong thời gian ngắn. Nhưng với nhóm cổ phiếu cơ bản, cổ phiếu tăng trưởng, nếu chọn đúng thời điểm giao dịch thì tỷ suất sinh lời cũng rất cao.
Chẳng hạn, trong danh mục mà Công ty Chứng khoán TP.HCM (HSC) khuyến nghị nhà đầu tư vào tháng 2/2022, hiện mã DXG tăng 40%, VHC tăng 43,5%, GMD tăng 34,8%. Nhìn lại 1 năm trước, việc nắm giữ cổ phiếu DGC, DGW, HPG, IDC… mang lại tỷ suất lợi nhuận tính bằng lần.
Ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch Hội đồng quản trị SSI vừa nhắc lại một chia sẻ: “Ngành của chúng ta nhiều cám dỗ, nhiều cơ hội để trục lợi nên cũng chính vì vậy mà nhiều rủi ro. Các sản phẩm tài chính trá hình, tham gia tổ lái, vi phạm các quy định về giao dịch, tín dụng, thế chấp…, mọi thứ chỉ cần tặc lưỡi đều có thể mang lại một nguồn lợi”.
Trong bối cảnh môi trường pháp lý liên quan đến thị trường chứng khoán còn đang hoàn thiện thì nhà đầu tư cá nhân, cổ đông nhỏ lẻ trước khi nghĩ đến việc sử dụng các quyền khác để bảo vệ quyền lợi của mình khi bị xâm phạm, khi bị “úp bô, úp sọt”, thì trước tiên nên sử dụng tốt quyền cơ bản nhất là quyền tự chủ trong việc lựa chọn danh mục, mua cổ phiếu nóng hay cổ phiếu tăng trưởng, lựa chọn cơ hội mong manh hay bền vững.