Chuyển đổi số là một yêu cầu cấp thiết và là xu hướng tất yếu đối với ngành Du lịch toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Đây là vấn đề mang tính chiến lược trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và đại dịch COVID-19 đang có những ảnh hưởng rộng lớn và sâu sắc trên toàn thế giới. Nắm bắt xu thế đó, các doanh nghiệp du lịch Việt Nam đã và đang tích cực triển khai “du lịch số”, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ tiên tiến để cải thiện trải nghiệm cho khách hàng.
Chuyển biến tích cực trong chuyển đổi số ngành Du lịch Việt Nam
Chuyển đổi số là quá trình mà các doanh nghiệp (DN) tiến hành thay đổi từ mô hình DN truyền thống sang DN số bằng cách áp dụng công nghệ mới như dữ liệu lớn, Internet cho vạn vật, điện toán đám mây... Chuyển đổi số đòi hỏi DN cần có chiến lược lâu dài và quá trình này gần như sẽ tác động lên toàn bộ DN từ tổ chức con người cho tới mô hình kinh doanh.
Chuyển đổi số trong ngành Du lịch thường được hiểu là một sự chuyển dịch từ mô hình kinh doanh và tiếp thị truyền thống sang mô hình kinh doanh hiện đại hơn tập trung vào khách hàng theo mô hình chuỗi giá trị số dựa trên dữ liệu. Đối với doanh nghiệp, chuyển đổi số ngành Du lịch không chỉ là một chiến lược tùy chọn mà dần trở thành một thông lệ tất yếu phải được thực hiện để có đủ năng lực cạnh tranh và đáp ứng sự phát triển không ngừng trong nhu cầu của khách hàng.
Thực tế cho thấy, không phải đến khi đại dịch COVID-19 diễn ra, thế giới mới nhận thấy tầm quan trọng của chuyển đổi số trong phát triển du lịch. Nhiều quốc gia đã triển khai chuyển đổi số từ nhiều năm trước đây và tích cực đẩy mạnh khi đại dịch COVID-19 gây ra những thiệt hại nặng nề cho ngành Du lịch.
Ở Việt Nam, chuyển đổi số là một chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước. Để triển khai chuyển đổi số của ngành Du lịch, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1671/QĐ-TTg ngày 30/11/2018 phê duyệt “Đề án tổng thể ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực du lịch giai đoạn 2018-2020, định hướng đến năm 2025”.
Trong thời gian qua, ngành Du lịch đã tập trung triển khai các chủ trương, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước về chuyển đổi số, từng bước hình thành hệ sinh thái du lịch thông minh ở Việt Nam thông qua các hoạt động như: Xây dựng hệ thống Cơ sở dữ liệu số ngành Du lịch Việt Nam; Thiết lập kết nối liên thông hệ thống thông tin giữa cơ quan quản lý, địa phương và DN; Ứng dụng công nghệ số hỗ trợ khách du lịch, phát triển điểm đến du lịch thông minh; Hỗ trợ các DN khởi nghiệp sáng tạo; Ứng dụng công nghệ góp phần đảm bảo du lịch an toàn trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19.
Trên cơ sở đó, Việt Nam đã xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu số ngành du lịch về DN lữ hành quốc tế, hướng dẫn viên, cơ sở lưu trú du lịch, khu, điểm du lịch; kết nối liên thông hệ thống thông tin quản lý từ trung ương đến cơ sở... Tuy nhiên, sự xuất hiện của đại dịch COVID-19 đã thúc đẩy mạnh mẽ tiến trình chuyển đổi số của du lịch Việt Nam nhằm thích nghi linh hoạt với dịch bệnh.
Ở quy mô quốc gia, ngành Du lịch Việt Nam đã xây dựng và đưa vào hoạt động nhiều sản phẩm công nghệ hữu ích, nổi bật nhất có thể kể đến app "Du lịch Việt Nam an toàn" - một nền tảng tích hợp đa tiện ích quan trọng như bản đồ số du lịch an toàn, liên thông dữ liệu y tế về tình hình dịch bệnh ở các địa phương, cung cấp thông tin các cơ sở dịch vụ du lịch an toàn... Đặc biệt, công tác truyền thông du lịch trên các nền tảng số ngày càng được đẩy mạnh.
Ở cấp địa phương, nhiều tỉnh, thành phố nhận rõ tầm quan trọng của chuyển đổi số trong phát triển du lịch, đặc biệt là trong bối cảnh đại dịch, do vậy đã nhanh nhạy làm mới cách tiếp thị, xây dựng sản phẩm du lịch nhằm tiến cận và đáp ứng nhu cầu du khách.
Các DN du lịch Việt Nam đã, đang tích cực trong chuyển đổi số để thích ứng với tình hình mới. Nhờ áp dụng công nghệ, các DN du lịch có thể tiếp cận đối tượng khách hàng tiềm năng, thử sức với các dịch vụ mới liên quan và giải đáp bài toán về nhân lực, chi phí vận hành, tiết kiệm thời gian.
Khó khăn, thách thức đặt ra trong phát triển du lịch số
Đại dịch COVID-19 đã buộc ngành Du lịch phải tạo ra những “luật chơi mới”, những xu thế mới. Chuyển đổi số trong lĩnh vực du lịch là một xu thế tất yếu, góp phần thay đổi cơ bản mô hình và cách thức hoạt động của một tổ chức, DN du lịch trên cơ sở tận dụng công nghệ số hiện đại để tạo ra những cơ hội và giá trị mới. Đồng thời, xu thế này cũng đặt ra không ít khó khăn, thách thức đối với ngành Du lịch.
Cụ thể, nhiều DN du lịch đối diện với sự thiếu hụt nguồn lực, bao gồm cả nguồn lực tài chính, nguồn lực công nghệ hoặc nhân lực. Các DN tiến hành chuyển đổi số sẽ phải áp dụng công nghệ mới dẫn đến vấn đề chi phí đầu tư bước đầu khá lớn. Chi phí đó bao gồm chi phí cho máy móc công nghệ, thay đổi hệ thống quản lý, con người, hệ thống đào tạo. Việc thiếu hụt các dữ liệu cần thiết như báo cáo, phân tích thông tin… hay năng lực quản lý còn quá hạn chế, việc ứng dụng công nghệ cũng trở thành những thách thức vô cùng lớn với nhiều doanh nghiệp du lịch. Với nhiều DN du lịch có quy mô vừa và nhỏ, đại dịch COVID-19 cùng với những khoản đầu tư khổng lồ về công nghệ dẫn tới trở ngại về tài chính là chi phí đầu tư bước đầu quá lớn.
Hiện nay, rất nhiều phần mềm, công cụ đã ra đời nhằm giải quyết những vấn đề DN thường gặp phải trong chuyển đổi số, song việc hướng tới giải quyết đơn lẻ từng bài toán cùng với nhiều công cụ khác nhau gây ra khó khăn. Dùng quá nhiều phần mềm với các tính năng quản lý riêng biệt sẽ khiến dữ liệu không được đồng bộ. Chi phí bảo trì, nâng cấp tốn kém, mỗi phòng ban dùng một phần mềm sẽ khiến hoạt động nội bộ DN hạn chế, khó phát triển, duy trì trong thời gian dài.
Theo thống kê, ước tính có đến 70% DN thất bại khi thực hiện chuyển đổi số. Nguyên nhân là vì không đạt được sự thống nhất, đồng thuận về tầm nhìn, mục tiêu hay thiếu sự liên kết, hoạch định nguồn lực, chưa nhận thức đồng bộ; chưa có sự kết nối chặt chẽ giữa các chủ thể liên quan, đặc biệt là khách hàng và doanh nghiệp, thiếu nguồn lực; hạn chế về kiến thức, trình độ... Bên cạnh đó, nếu chỉ có một vài DN chuyển đổi số thì cả ngành Du lịch không thể đồng bộ và tiến xa hơn. Việc chuyển đổi số cần được triển khai sâu rộng, đồng nhất từ trên xuống dưới. Có thể thấy, chuyển đổi số trong phát triển du lịch ở giai đoạn bình thường mới có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với DN và sự phục hồi của ngành Du lịch Việt Nam.
Ứng dụng công nghệ tiên tiến giúp ngành Du lịch Việt Nam thích ứng với tình hình mới
Thích ứng với tình hình dịch COVID-19 trong giai đoạn mới, các DN kinh doanh dịch vụ - du lịch đang có những thay đổi để thích ứng. Trong đó, việc ứng dụng công nghệ để vừa phòng dịch, vừa mang lại sự tiện lợi cho khách đang được các DN du lịch triển khai mạnh mẽ. Trong số các giải pháp công nghệ đang phát triển với tốc độ nhanh chóng, có thể kể một số xu hướng sau:
Ứng dụng mobile
Các ứng dụng trên điện thoại di động thông minh cho phép khách hàng có thể khai thác thông tin, thực hiện các thao tác giao dịch và tích hợp nhiều tiện ích khác.
Thực tế cho thấy, với thiết bị di động, khách du lịch có thể lên kế hoạch cho toàn bộ chuyến đi từ đặt vé, đặt dịch vụ đến tìm kiếm thông tin về địa điểm tham quan, chọn hướng dẫn viên… trong chuyến đi mà không cần tương tác trực tiếp với bất kỳ người nào.
Trí tuệ nhân tạo (AI) và Chatbots
Trí tuệ nhân tạo đã khẳng định được vị trí quan trọng của nó trong các xu hướng của thị trường kỹ thuật số, bao gồm cả trong lĩnh vực du lịch. Có đến 30% khách sạn sử dụng công nghệ AI trong việc cung cấp các dịch vụ cho khách hàng (Theo Sameer Dhanrajani - chuyên gia cố vấn về AI tại Ấn Độ thống kê). Chabot là một chương trình được tạo từ máy tính, là một công cụ cho phép con người có thể tương tác giao tiếp, thông qua một trí tuệ nhân tạo đã được lập trình sẵn. Chatbot được chia thành 2 loại theo cách mà chúng tương tác với con người là auditory (âm thanh) và textual (chữ) và ngày càng phổ biến trên các website của các doanh nghiệp du lịch.
Ưu điểm của một Chatbot là có khả năng làm việc liên tục và sẵn sàng trả lời nhiều loại yêu cầu khác nhau như xử lý một yêu cầu đặt phòng, thông báo tình hình thời tiết, cho biết vị trí của các ATM… của người dùng ở bất kỳ đâu, vào bất kỳ thời điểm nào và sử dụng bất kỳ ngôn ngữ nào.
Kết nối internet vạn vật (IoT)
Ngày càng có nhiều thiết bị được kết nối với IoT, các DN du lịch có thể khai thác để giúp việc phục vụ khách hàng một cách hiệu quả hơn. Dữ liệu IoT giúp DN biết được nhu cầu, thói quen du lịch và một số đặc điểm khác để có thể chuyển đến khách hàng tiềm năng những thông tin mà họ thật sự quan tâm. Việc khai thác các dữ liệu IoT vừa giúp DN tăng khả năng bán được sản phẩm, vừa biết rõ khách hàng hơn, đồng thời giúp khách hàng tiết kiệm thời gian tìm kiếm và thực hiện các thao tác để mua sản phẩm mà họ muốn.
Điểm đánh giá của khách hàng (Rating và Review)
Việc khách hàng có thể chia sẻ các ý kiến của họ một cách nhanh chóng thông qua mạng xã hội như: Facebook, Yelp, TripAdvisor hay các website du lịch giúp các cơ sở lưu trú, các DN cung cấp dịch vụ du lịch hiểu rõ hơn mong muốn của du khách. Công cụ kỹ thuật này thúc đẩy các DN này quan tâm hơn đến chất lượng để tạo sự hài lòng của du khách, gây dựng uy tín thông qua điểm đánh giá của khách hàng.
Thực tế ảo (Virtual Reality)
Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của các công nghệ dựa trên nền tảng internet, thuật ngữ Virtual Tour (chuyến tham quan ảo) hay Interactive Tour (chuyến tham quan tương tác) được xuất hiện từ năm 1994 và trở nên phổ biến hơn đối với khách du lịch ở nhiều nước trên thế giới, tuy nhiên, thuật ngữ trên vẫn còn rất mới mẻ và chưa được ứng dụng rộng rãi tại Việt Nam.
Nhằm đáp ứng nhu cầu tìm kiếm thông tin, trải nghiệm địa điểm du lịch trên internet của du khách, trước và trong chuyến đi, nhiều địa điểm du lịch hoặc các công ty đã xây dựng tour ảo hay tour tương tác nhằm mô phỏng địa điểm du lịch thông qua các hình ảnh, video, các yếu tố đa phương tiện khác như hiệu ứng âm thanh, âm nhạc hoặc các bản tường thuật, giới thiệu, các văn bản. Yếu tố khiến tour ảo trở nên hấp dẫn với du khách là các công nghệ mới được áp dụng như một phần cốt lõi của hệ thống đó như ảnh 360, video 360, ảnh Panorama, ảnh Flycam… Điều đó đã giúp cho du khách có thể hiểu rõ hơn về địa điểm sắp tham quan và kích thích được cảm hứng cho chuyến du lịch của mình.
Tựu chung, trong kỷ nguyên số hiện nay, nhiều cơ hội và thách thức đang đặt ra cho ngành Du lịch thế giới và Việt Nam. Chuyển đổi số đòi hỏi kỷ DN ngành Du lịch phải có một chiến lược phát triển lâu dài để nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của khách hàng.
Tài liệu tham khảo:
Thủ tướng Chính phủ (2020), Quyết định số 749 QĐ-TTg phê duyệt “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030;
FSI (2020). Chuyển đổi số là gì? Định nghĩa chuyển đổi số. Truy cập tại: https://fsivietnam.com.vn/chuyen-doi-so-la-gi/
Phạm Thị Thùy Linh (2020). Du lịch thông minh - Xu hướng phát triển tất yếu của ngành Du lịch Việt Nam. https://tapchicongthuong.vn/bai-viet/du-lich-thong-minh-xu-huong-phat-trien-tat-yeu-cua-nganh-du-lich-viet-nam-71954.htm;
Hoàng Lân (2020). Chuyển đổi số để phát triển du lịch: Xu hướng tất yếu. https://hanoimoi.com.vn/tin-tuc/Du-lich/981177/chuyen-doi-so-de-phat-trien-du-lich-xu-huong-tat-yeu.