Trong bối cảnh các quốc gia cam kết đẩy mạnh nỗ lực chống trốn thuế - né thuế, trên thế giới đang phát triển nở rộ thị trường bảo hiểm đối với rủi ro đụng độ cơ quan thuế, những sự việc có thể gây tốn kém cho doanh nghiệp và những cá nhân giàu có...
Theo tờ Financial Times, các nhà môi giới bảo hiểm và thẩm định bảo hiểm cho biết năm 2023 này sẽ là một năm kỷ lục của bảo hiểm thuế, khi số công ty mua hợp đồng bảo hiểm thuế lập đỉnh cao mới và các công ty bảo hiểm cũng dành ra số tiền lớn hơn cho việc chi trả khi khách hàng gặp phải phán quyết bất lợi về thuế.
Trong một số trường hợp, doanh nghiệp có thể mua bảo hiểm với phạm vi tiền thuế phải trả lên tới hơn 1 tỷ USD trong trường hợp bị thua trong một tranh chấp với Thuế vụ Mỹ (IRS). Và mặc dù cơ quan thuế trở nên cứng rắn hơn, mức phí bảo hiểm thuế lại rẻ hơn bao giờ hết nhờ số lượng ngày càng lớn công ty bảo hiểm tham gia thị trường này.
Trong khi doanh nghiệp chịu thuế có thể trở nên lo ngại hơn về việc các cơ quan thuế như IRS tăng cường các biện pháp chống trốn thuế - né thuế, các công ty bảo hiểm lại đặt cược rằng không phải nỗ lực nào của thuế vụ cũng thành công, đồng nghĩa công ty bảo hiểm sẽ kiếm được lợi nhuận lớn nhờ bán hợp đồng bảo hiểm thuế.
“Các chính phủ đang đương đầu với áp lực lớn phải lấp đầy thâm hụt ngân sách, và chúng tôi e là trong một số trường hợp họ sẽ đi đến lập trường quyết liệt hơn nhiều so với trước kia. Bởi vậy, đối tượng nộp thuế đối mặt với khả năng bị kiểm toán cao hơn”, ông Bill Kellogg - trưởng bộ phận bảo hiểm thuế thị trường Bắc Mỹ tại Ryan Transational Risk, nhận định.
Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) mà Mỹ thông qua năm ngoái tăng mạnh ngân sách cho IRS để cơ quan này tăng cường kiểm soát việc đóng thuế của doanh nghiệp và các cá nhân giàu có. Mặc nỗ lực của Đảng Cộng hoà nhằm giảm bớt phần ngân sách tăng thêm đó, IRS đã bắt đầu tuyển hàng nghìn nhân viên mới để đẩy mạnh việc thu thuế.
Trong khi đó, các chính phủ trên thế giới đang triển khai các luật mới dựa trên thoả thuận của Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) về chống xói mòn cơ sở thuế và dịch chuyển lợi nhuận (BEPS) - mà theo đó các quốc gia thành viên cam kết áp thuế suất tối thiểu toàn cầu 15% đối với với các công ty đa quốc gia. Mục đích của thoả thuận này là diệt trừ tận gốc các hành vi trốn thuế-né thuế như dịch chuyển lợi nhuận sang các quốc gia và vùng lãnh thổ có thuế suất thấp thông qua các biện pháp chuyển giá và các cấu trúc nội bộ khác về thuế.
Rủi ro xảy ra thêm tranh chấp giữa doanh nghiệp chịu thuế với cơ quan chức năng đã khuyến khích các công ty bảo hiểm cung cấp hợp đồng cho thêm nhiều dạng tranh chấp thuế. Việc này khiến cho dịch vụ bảo hiểm thuế hiện nay khác nhiều so với nguyên gốc của loại hình bảo hiểm này cách đây hơn 1 thập kỷ trong hoạt động mua bán và sáp nhậm (M&A) và các dự án năng lượng tái tạo.
Trước kia, bảo hiểm thuế thường được sử dụng để bảo đảm tín dụng thuế - nhân tố giữ một vai trò sống còn đối với các dự án năng lượng tái tạo, hoặc để bảo vệ người mua bảo hiểm trước rủi ro bị IRS rà soát lại cách tính thuế trong một thương vụ M&A. Các nhà môi giới bảo hiểm trong biết mức phí bảo hiểm đối với những hợp đồng bảo hiểm thuế đơn giản hơn như vậy thường chưa đầy 3% giá trị bảo hiểm. Trong khi đó, mức phí bảo hiểm đối với nhưng tranh chấp thuế khó lường hơn và có giá trị tranh chấp lớn hơn thường cao hơn nhiều lần.
So với các loại bảo hiểm khác, bảo hiểm thuế có phần ít minh bạch hơn, vì dữ liệu và chính sách giá cả cả và phạm vi bảo hiểm của bảo hiểm thuế khá rời rác thay vì có độ tập trung cao như các loại bảo hiểm khác. Ngoài ra, doanh nghiệp chịu thuế cũng không muốn “khoe” việc họ mua bảo hiểm thuế.
Tuy nhiên, các nhà môi giới bảo hiểm và thẩm định bảo hiểm tiết lộ rằng năm 2023 sẽ trở thành năm sôi động nhất từ trước đến nay của thị trường bảo hiểm thuế.
Chuyên gia bảo hiểm thuế Mark McTigue của công ty môi giới bảo hiểm Marsh, cho biết số công ty bảo hiểm sẵn sàng cung cấp hợp đồng bảo hiểm thuế đã tăng gấp 5 lần kể từ khi ông gia nhập Marsh cách đây 6 năm, và số hợp đồng bảo hiểm thuế mà công ty này môi giới được trong năm nay là lớn chưa từng thấy. Trong 10 tháng đầu năm, Marsh nhận được 88 đề nghị bảo hiểm thuế từ khách hàng để chuyển tới đơn vị thẩm định bảo hiểm, so với 71 hợp đồng trong cả năm 2022 và nhiều gấp đôi so với con số của năm 2020.
Tuy nhiên, phí bảo hiểm thuế giảm xuống vì các công ty bảo hiểm mới cung cấp dịch vụ này “dùng giá để tạo lập chỗ đứng trên thị trường”, ông McTigue cho biết. Ông nói rằng mức phí của bảo hiểm thuế có thể có sự dịch chuyển lớn trong thời gian tới tuỳ thuộc vào kết quả của cuộc chiến chống trốn thuế-né thuế. “Thời gia sẽ đưa ra câu trả lời về việc chúng tôi có lựa chọn đúng rủi ro hay không và sẽ phải chi trả ở mức độ như thế nào”, ông phát biểu.
Các nhà cung cấp bảo hiểm thuế cho rằng thị trường đang nở rộ này sẽ không khuyến khích doanh nghiệp có hành vi trốn thuế-né thuế, mà chỉ giúp doanh nghiệp chịu thuế ứng phó với những bấp bênh xảy ra trong quá trình tính thuế.
“Không ai muốn bảo hiểm một rủi ro mà IRS đã nhắm đến. Không ai đi bảo hiểm cho các hành vi trốn thuế-né thuế, vì không ai muốn làm tổn hại uy tín của sản phẩm, và cũng không ai muốn phải hứng thua lỗ vì rủi ro lớn”, ông McTigue nói.
Ông Kellogg đồng tình với quan điểm như vậy. “Chúng tôi không tìm cách trở thành kẻ thù của IRS. Chúng tôi không muốn chọc giận ngài gấu”.