Lượng khí thải trong suốt vòng đời sử dụng của xe điện thường thấp hơn đáng kể so với những chiếc xe xăng, khoảng 66-69% ở châu Âu và 60-68% ở Mỹ.

Lượng khí thải từ xe điện thấp hơn xe xăng nếu tính trên cả vòng đời sử dụng xe. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN

Tờ The Globe and Mail ngày 11/12 đăng bài viết đưa ra sự so sánh về lượng khí thải trong toàn bộ vòng đời sử dụng của xe ôtô chạy bằng điện và xe ôtô chạy bằng năng lượng hóa thạch.
Theo tờ báo, một chiếc xe điện muốn có phạm vi hoạt động rộng lớn hơn, chúng sẽ cần phải có những cục pin lớn hơn. Do đó, một số nhà phê bình đã có ý kiến cho rằng xe chạy bằng điện có hại cho môi trường hơn xe chạy bằng xăng. Các nhà khoa học giải thích xe điện chạy pin (BEV) cũng tạo ra lượng khí nhà kính gần bằng xe chạy xăng trong suốt vòng đời sử dụng của chúng, nếu tính cả lượng khí thải từ hoạt động khai thác khoáng sản để sản xuất pin.
Nhưng theo nhiều nghiên cứu, nếu so sánh BEV với một chiếc xe chạy bằng xăng trong suốt vòng đời của nó, từ khai thác nguyên liệu đến tái chế ô tô khi nó bị thải loại, thì BEV chỉ tạo ra lượng khí thải bằng 1/3 thậm chí ít hơn nhiều so với xe chạy xăng.
Giám đốc truyền thông Joanna Kyriazis của tổ chức Clean Energy Canada thuộc Đại học Simon Fraser cho biết đúng là việc sản xuất BEVsẽ gây tiêu tốn năng lượng hơn so với sản xuất pin thông thường. Nhưng vì chúng không có khí thải từ ống xả, nên không thải ra khí CO2 như các phương tiện chạy bằng xăng và do đó khi đưa vào sử dụng trong cả vòng đời BEV tiêu tốn ít khí thải hơn đáng kể so với xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch. Một nghiên cứu năm 2022 của Ford Motors và Đại học Michigan cho biết BEV hạng nhẹ, gồm loại xe sedan, xe thể thao đa dụng hay bán tải, có lượng khí thải nhà kínhít hơn 64% so với xe chạy xăng trong suốt vòng đời sử dụng của chúng.
Một nghiên cứu khác vào năm 2021 của Hội đồng quốc tế về giao thông sạch cho thấy rằng lượng khí thải trong suốt vòng đời sử dụng của những chiếc BEV cỡ trung được đăng ký ngày nay thấp hơn đáng kể so với những chiếc xe xăng tương đương kích cỡ, khoảng từ 66-69% ở châu Âu và 60-68% ở Mỹ.
Tuy nhiên, pin trong BEV lại tạo ra một số rủi ro về môi trường khác hẳn so với xe xăng hay dầu diesel. Ví dụ như chúng ta cần mở rộng hoạt động khai thác lithium để đáp ứng nhu cầu về pin và chúng ta cũng cần đảm bảo rằng pin của nó được tái chế đúng cách khi hết thời hạn sử dụng.

Thời điểm hòa vốn

Thời điểm hòa vốn hay còn được hiểu là thời điểm khi xe BEV được đưa vào sử dụng và đạt được mức khí thải bằng với xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch, sau đó là thấp hơn (tính trong cả vòng đời sử dụng).       
Vậy một chiếc BEV phải chạy trên đường bao nhiêu lâu trước khi nó tạo ra lượng khí thải tổng thể ít hơn so với một chiếc xe chạy bằng xăng? Nghiên cứu nói trên của Ford Motors cho thấy BEV sẽ hòa vốn sau 1,3 năm sử dụng đối với xe sedan, 1,6 năm đối với xe thể thao đa dụng và 1,3 năm đối với xe bán tải dựa trên tỷ lệ trung bình của lưới điện ở Mỹ và số km mà xe đã chạy được.
Một phân tích khác của hãng tin Reuters (Anh) năm 2021 dựa trên số liệu từ Phòng thí nghiệm Argonne tại Chicago của Bộ Năng lượng Mỹ cho thấy một chiếc BEV sẽ phải chạy quãng đường khoảng 21.725km trước khi vượt lên trên một chiếc xe chạy xăng về mức giảm phát thải.
Theo Reuters, số liệu hòa vốn sẽ thay đổi theo từng tiểu bang và tỉnh bang, dựa trên loại năng lượng được sử dụng để cung cấp cho lưới điện. Tại Mỹ, khoảng 60% điện năng được tạo ra bằng nhiên liệu hóa thạch. Trong khi đó, Ontario tạo ra khoảng 80% năng lượng từ hạt nhân kết hợp với thủy điện, chỉ có 10% từ khí đốt tự nhiên.

'

Hiệu suất môi trường của xe điện sẽ tăng lên khi thế giới loại bỏ dần nguồn điện phát thải CO2. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN

Bà Kyriazis nhận định tỷ lệ được tạo ra từ nhiên liệu hóa thạch sẽ giảm dần khi ngày càng có nhiều pin và xe hơi được sản xuất bằng điện tái tạo, gồm điện gió hay điện mặt trời và ngày càng có nhiều xe trên đường được sạc bằng điện tái tạo.
Nhà lãnh đạo của Clean Energy Canada cho rằng hiệu suất môi trường của BEV sẽ tăng lên khi chúng ta loại bỏ dần nguồn điện phát thải CO2. Nhưng đối với ô tô chạy xăng, lượng khí thải mà nó tạo ra trong suốt thời gian sử dụng sẽ không thay đổi hoặc thậm chí còn tồi tệ hơn khi chiếc xe cũ hơn và hoạt động kém hiệu quả hơn.
Nhà phân tích Sarah McBain của Viện Pembina, tổ chức nghiên cứu về năng lượng sạch ở Calgary, cho biết các nghiên cứu của Canada cho thấy xe điện tạo ra lượng khí thải CO2 trong vòng đời thấp hơn so với các phương tiện chạy bằng xăng ngay cả ở các tỉnh sử dụng than và khí tự nhiên để tạo ra điện.
Ví dụ ở Alberta năm 2022, nơi 82% năng lượng được tạo ra từ khí đốt tự nhiên và than đá, BEV vẫn tạo ra tổng lượng khí thải thấp hơn 16% so với ôtô chạy xăng. Sự khác biệt này sẽ "ngày càng lớn hơn theo thời gian" nếu Alberta bổ sung thêm năng lượng tái tạo và loại bỏ dần năng lượng hóa thạch.

Xe điện và cuộc chiến về chính trị

Theo bà Kyriazis, ở Mỹ, BEV hiện vẫn là một phần của cuộc chiến giữa các phe phái chính trị cánh tả và cánh hữu. Điều này bao gồm cả một số tuyên bố không chính xác về tác động môi trường của BEV so với các xe chạy xăng. Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump từng phát biểu tại một điểm tranh cử ở Detroit hồi tháng 9/2023 rằng mọi người không biết việc sản xuất BEV sẽ tệ đến mức nào đối với môi trường.
Bà Kyriazis chia sẻ các nhà phê bình đang xem xét kỹ lưỡng hiệu suất môi trường của BEV, nhưng họ lại không tính tới hiệu suất môi trường của xe chạy xăng./.

Hà Linh