Sau khi lăn lộn với nhiều công việc, từ bán đồ nội thất đến thương mại điện tử trong suốt một thập kỷ, cô Rachel He, 34 tuổi, quyết định quay về tiếp quản nhà máy 30 năm tuổi do cha cô thành lập.
Lý do chính khiến He quay về thừa kế doanh nghiệp gia đình là vì cha mẹ cô đã ngoài 60 tuổi, sức khỏe suy yếu khiến họ không thể đảm bảo quản lý tốt hoạt động của nhà máy có khoảng 50 công nhân.
“Tôi là con một. Nếu tôi không quay lại, nhà máy có thể sẽ phải đóng cửa. Và còn những nhân viên đã theo cha tôi hơn 10 hay 20 năm thì sao?”, cô nói.
Có trụ sở tại Phật Sơn, tỉnh Quảng Đông, nhà máy của He nằm trong của cụm công nghiệp địa phương chuyên mạ nhôm - vật liệu xây dựng không thể thiếu dùng cho trần nhà văn phòng và thang cuốn trong trung tâm thương mại.
Nhưng trước khi chính thức trở thành chủ mới, He có rất ít kiến thức về ngành này và không biết cách vận hành một nhà máy hay điều hướng các ưu tiên - từ thuế đến việc tuyển dụng. Và giờ đây, sau 2 năm làm việc, cô đang phải đối mặt với hàng loạt thách thức đi kèm với suy thoái kinh tế nghiêm trọng. Cô gái trẻ vừa phải lo việc của nhà máy vừa phải thường xuyên đến chăm sóc cha tại bệnh viện.
“Đôi khi tôi cảm thấy rất mệt mỏi, bối rối và không biết phải làm gì. Sau đó, tôi đã nhắn tin vào một nhóm trò chuyện để học hỏi, như cách thuê công nhân mới, cách quản lý và thậm chí cả cách rút lui an toàn trong trường hợp nhà máy không thể tiếp tục hoạt động”, cô nói.
Nhà máy nông sản ở thành phố Thuỵ Xương, tỉnh Giang Tây, Trung Quốc. Ảnh: Reuters
Nhóm trò chuyện mà He đề cập bao gồm hàng trăm “Changerdai” – những người thừa kế doanh nghiệp gia đình, tương tự như cô. Có trụ sở trên khắp đất nước và trải rộng trên tất cả các lĩnh vực sản xuất, những người thuộc thế hệ millennials (những người sinh năm 1981 đến 1996) và thậm chí cả gien Z (những người sinh năm 1997 đến 2012) đã kết nối với nhau thông qua các bài đăng trực tuyến, khi “Changerdai” bắt đầu trở thành xu hướng vào đầu năm nay.
Cha mẹ của họ đã gây dựng sự nghiệp thành công. Xuất thân khiêm tốn, họ đã chèo lái thời kỳ vàng son của Trung Quốc với tốc độ tăng trưởng kinh tế chưa từng có, thu lợi nhuận từ lĩnh vực bất động sản bùng nổ, quá trình đô thị hóa nhanh chóng và tận dụng cơ hội khi quốc gia này gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới. Những doanh nghiệp thường có quy mô nhỏ này cũng là trụ cột giúp Trung Quốc vươn lên, trở thành “công xưởng của thế giới” và nền kinh tế lớn thứ 2 toàn cầu.
Những người thừa kế thế hệ thứ 2 ở Trung Quốc – có hiểu biết sâu rộng Internet với nền tảng giáo dục ở nước ngoài – được coi là có xuất phát điểm cao hơn thế hệ trước đó. Nhưng môi trường thuận lợi đã biến mất, thay vào đó là lĩnh vực bất động sản sa sút, nền kinh tế trong nước chậm lại, chuỗi cung ứng toàn cầu thay đổi, cạnh tranh gay gắt hơn từ các nước đang phát triển khác và căng thẳng địa chính trị gia tăng.
Khi tỷ lệ thất nghiệp không ngừng gia tăng ở các thành phố lớn của Trung Quốc và các dự án cơ sở hạ tầng mới vẫn bị đình trệ kể từ sau đại dịch COVID-19, He không mấy lạc quan về triển vọng kinh doanh của nhà máy gia đình. Cô chia sẻ: “Như cha tôi luôn nói, thời điểm kiếm bộn tiền trong ngành này đã qua lâu rồi”.
Trung tâm tài chính Lujiazui ở Thượng Hải, Trung Quốc. Ảnh: Reuters
Tương lai mờ mịt chắc chắn khiến He nghĩ đến chuyện nghỉ việc, nhưng đó không phải là lựa chọn khả thi khi cô nghĩ đến tầm quan trọng của nhà máy và những công nhân – nhiều người trong số họ đã chứng kiến cô lớn lên.
“Bây giờ thật khó để tìm một công việc khác cho những công nhân kỳ cựu ở độ tuổi của họ. Tôi không thể đơn giản bỏ rơi họ”, cô He nói.
Đối với các nhà sản xuất định hướng xuất khẩu, thị trường năm nay đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng do suy thoái kinh tế toàn cầu kìm hãm nhu cầu đối với các sản phẩm Trung Quốc. Ngoài ra, việc Mỹ đa dạng hóa chuỗi cung ứng lấy Trung Quốc làm trung tâm cũng gây thách thức cho nhiều doanh nghiệp nước này..
Ông Sheng Lu, phó giáo sư tại Khoa Nghiên cứu Thời trang và Trang phục tại Đại học Delaware, cho biết xu hướng này cũng tác động lớn đến ngành may mặc. Các công ty thời trang Mỹ đang hạn chế hợp tác với Trung Quốc và chuyển các đơn đặt hàng sang các đối thủ cạnh tranh ở châu Á.
Theo số liệu từ Văn phòng Dệt may thuộc Bộ Thương mại Mỹ trong 5 tháng đầu năm 2023, tính theo giá trị, tỷ trọng nhập khẩu hàng may mặc của Mỹ từ Trung Quốc đã giảm xuống 18,3%, so với gần 30% vào năm 2019. Trong khi đó, tỷ trọng trong tổng nhập khẩu từ Bangladesh, Indonesia, Ấn Độ và Campuchia đạt mức cao mới 44,3%, tăng từ mức 37,1% vào năm 2019.
Bên cạnh việc đưa doanh nghiệp gia đình thoát khỏi tình trạng “tiến thoái lưỡng nan” về kinh tế với những bất ổn gia tăng, hầu hết những người thừa kế trẻ cũng rất muốn chứng tỏ bản thân, đặc biệt là với cha mẹ và nhân viên lâu năm có kinh nghiệm hơn.
“Ở những công ty nhỏ như của chúng tôi, bất kỳ ai nhận được đơn đặt hàng mới đều đủ tiêu chuẩn làm chủ. Trước khi mang về những đơn đặt hàng thực sự, không ai tôn trọng bạn”, cô He cho biết.
Mặc dù đã chính thức tiếp quản nhà máy, nhưng các nguồn lực và khách hàng cũ do thế hệ trước tạo lập không thể kế thừa được nữa. He phải nỗ lực để có tìm kiếm khách hàng mới .
“Thực tế, tôi không nghĩ chúng tôi là Changerdai, mà là những doanh nhân thế hệ đầu tiên,” cô nói.
Jenny Jiao, 27 tuổi, làm việc tại nhà máy may mặc gia đình ở Đại Liên, tỉnh Liêu Ninh. Ảnh: Handout
Đối với các lĩnh vực sản xuất truyền thống ít liên quan đến đổi mới công nghệ, việc duy trì mức giá thấp luôn là giải pháp tốt nhất để giành thị phần, nhưng nhiều ngành nghề vẫn đang tìm cách cải cách và nâng cấp. Song quyết định đó không phải điều dễ thực hiện. Đối với các nhà sản xuất nhỏ, có khả năng chống lại rủi ro yếu hơn, chi phí thử nghiệm và sai sót tốn kém hơn nhiều.
Từng đi du học và ở tuổi 27, Sun Chuanzhen đang tìm cách quảng cáo trực tuyến các sản phẩm chất kết dính hóa học của doanh nghiệp gia đình để thu hút khách hàng nước ngoài.
Không giống như các lĩnh vực sản xuất truyền thống khác, ngành công nghiệp hóa chất đang phát triển nhanh của Trung Quốc, đạt doanh thu lớn nhất thế giới kể từ năm 2011, phần lớn không bị ảnh hưởng bởi quá trình chuyển đổi chuỗi công nghiệp toàn cầu đang diễn ra, do áp lực chi phí đối với hóa chất là rất lớn và quốc gia này là tiêu thụ hóa chất lớn nhất thế giới.
Tuy nhiên, Sun đã lên kế hoạch phát triển các công thức chất kết dính tiên tiến và thân thiện với môi trường, khi thế giới đang thắt chặt các yêu cầu về môi trường đối với lĩnh vực này.
Bằng cách tận dụng kinh nghiệm tiên tiến và thực hiện chuyển giao năng lực sản xuất từ phương Tây, ngành công nghiệp hóa chất của Trung Quốc đã tích lũy được nguồn dự trữ kỹ thuật và vốn trong khoảng 3 thập kỷ qua. Tuy nhiên, Sun cho rằng điều đó không có nghĩa là vị thế của ngành này không thể lay chuyển.
“Vấn đề hiện nay là một số quốc gia mới nổi - như các quốc gia ở Đông Nam Á, châu Mỹ Latinh và thậm chí cả châu Phi - cũng muốn xây dựng các ngành công nghiệp hóa chất của riêng. Vì vậy, họ giống như Trung Quốc 20 năm trước. Nếu chúng tôi không tiến lên một bước, chắc chắn chúng tôi sẽ bị thay thế. Và đây là cuộc khủng hoảng của lĩnh vực sản xuất của Trung Quốc. Vì vậy, chúng ta nên tiếp tục phát triển những sản phẩm tốt hơn dựa trên những lợi thế hiện có, khiến họ không thể bắt kịp”, anh nói.