Các hiện tượng thời tiết cực đoan do khí hậu ngày càng gia tăng đang gây thiệt hại cho các tuyến đường vận chuyển chính của thế giới. Các nhà phân tích lo ngại rằng sự khởi đầu của El Nino có thể khiến vấn đề này trở nên trầm trọng hơn.
Kênh đào Panama và nhiều tuyến vận tải gặp khó khăn
Panama đang bị hạn hán, mực nước thấp đã khiến quốc gia Trung Mỹ này phải giảm số lượng tàu thuyền đi qua Kênh đào Panama, một trong những tuyến vận tải quan trọng hàng đầu thế giới với lưu lượng tàu khổng lồ lưu thông mỗi ngày.
Cơ quan quản lý kênh đào Panama cho biết hồi đầu tháng rằng các biện pháp này là cần thiết vì “những thách thức chưa từng có”. Họ nói thêm rằng mức độ nghiêm trọng của hạn hán năm nay “chưa có tiền lệ trong lịch sử”.
Đề cập đến mực nước thấp và các hạn chế tại Kênh đào Panama, ông Lars Ostergaard Nielsen, người đứng đầu trung tâm điều hành tàu châu Mỹ tại công ty vận tải Đan Mạch Maersk cho biết tình trạng hạn hán đang khiến Maersk phải bốc dỡ ít hơn khoảng 2.000 container so với bình thường trên cùng một tàu.
Ông Nielsen cho biết, thông thường, các tàu container có thể cần tuân thủ độ sâu tối đa 50 feet trên Kênh đào Panama. Nhưng các hạn chế hiện tại yêu cầu các tàu phải tuân thủ mức nước 44 feet, buộc các tàu container phải giảm trọng lượng hoặc vận chuyển ít hàng hóa hơn.
Tuy nhiên, Kênh đào Panama không phải là tuyến đường vận chuyển duy nhất gặp khó khăn trước những tác động của thời tiết khắc nghiệt.
Mực nước thấp trên sông Rhine, tuyến đường thương mại quan trọng chạy qua Đức qua các thành phố châu Âu đến cảng Rotterdam ở Hà Lan, cũng là một vấn đề đáng lo ngại.
Vào cuối tháng 7, mực nước tại Kaub, Đức, trạm đo lường phía tây Frankfurt và là điểm nghẽn quan trọng cho vận chuyển hàng hóa đường thủy, đã giảm xuống mức thấp nhất tính từ đầu năm đến nay.
Mực nước giảm trên tuyến đường thủy nhộn nhịp nhất châu Âu đã trở thành hiện tượng thường xuyên trong những năm gần đây, gây khó khăn hơn cho các tàu vận chuyển hết công suất và tăng chi phí vận chuyển.
Quan trọng nhưng chưa được chú trọng
Ông Peter Sands, nhà phân tích chính của nền tảng định chuẩn giá cước vận tải hàng không và đường biển Xeneta, cho biết các nút thắt hàng hải tồn tại “khắp nơi”, nhưng thông thường chỉ những sự kiện tai hại như sự cố tắc nghẽn Kênh đào Suez năm 2021 mới có xu hướng phơi bày sự mong manh của mô hình này.
“Tôi nghĩ vận chuyển toàn cầu giống như lĩnh vực vô hình lớn nhất thế giới. Tất cả chúng ta đều dựa vào các dịch vụ và hàng hóa vận chuyển bằng đường biển, nhưng lại chẳng bao giờ nghĩ đến việc làm thế nào mà hàng hoá lại được bày bán trên kệ, trừ khi có sự cố xảy ra”, ông Peter Sands cho hay.
Sự việc tàu Ever Given, một trong những tàu container lớn nhất thế giới, mắc cạn gần một tuần hồi tháng 3/2021 khi gặp gió mạnh, đã gây ra sự gián đoạn lớn giữa châu Âu, châu Á và Trung Đông, đồng thời “phơi bày” sự mong manh của mô hình vận chuyển này.
Kể từ đó, các nhà phân tích đã cảnh báo rằng thời tiết khắc nghiệt do khủng hoảng khí hậu gây ra có thể làm tăng tần suất xảy ra các sự kiện tương tự như Ever Given, với những hậu quả sâu rộng trên toàn thế giới.
Đặc biệt, nếu bất kỳ tuyến đường thủy chính nào trong số 5 tuyến đường thủy chính trên toàn thế giới (kênh đào Suez và Panama, eo biển Malacca giữa Indonesia và Malaysia, eo biển Hormuz giữa Iran và Oman, và Bab-el-Mandeb giữa Djibouti và Yemen) bị gián đoạn do tai nạn hoặc sự kiện chính trị, thì các nhà phân tích tại Marsh cho biết tác động sẽ lan rộng trên khắp chuỗi cung ứng toàn cầu.
El Nino có thể khiến vấn đề tệ hơn
Đáng chú ý, sự suy giảm mực nước tại kênh đào Panama diễn ra ngay sau khi cơ quan thời tiết của Liên hợp quốc tuyên bố hiện tượng El Nino bắt đầu, có khả năng mở đường cho sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu và các điều kiện thời tiết khắc nghiệt hơn nữa.
Ông Peter Sands cho rằng, những hiện tượng thời tiết cực đoan hiện tại mới chỉ là “khởi đầu”, vì khi El Nino thực sự gây ra tác động trên toàn thế giới, các tuyến vận tải biển có thể sẽ phải áp đặt các biện pháp hạn chế ngặt nghèo hơn nữa.
“Những gì chúng ta thấy bây giờ có lẽ chỉ là món khai vị của món chính sẽ được phục vụ vào năm tới vì có thể xuất hiện một đợt hạn hán nghiêm trọng hơn khi chúng ta bước sang nửa đầu năm 2024”, ông Sands nhận định.
El Niño — hay “cậu bé” trong tiếng Tây Ban Nha — đánh dấu sự nóng lên bất thường của nước bề mặt ở vùng nhiệt đới trung tâm và phía đông Thái Bình Dương. Đó là một mô hình khí hậu xảy ra tự nhiên diễn ra trung bình cứ sau 2-7 năm.
Tác động của El Nino có xu hướng đạt đỉnh điểm vào tháng 12, nhưng tác động đầy đủ của nó thường cần có thời gian để lan rộng ra toàn cầu. Độ trễ này là lý do tại sao các nhà dự báo tin rằng năm 2024 có thể là năm đầu tiên loài người vượt qua ngưỡng khí hậu quan trọng là 1,5 độ C. Nhiệt độ trung bình toàn cầu vào năm 2022 ấm hơn 1,1 độ C so với cuối thế kỷ XIX.