Với thị trường chủ lực như Mỹ, liệu có là “điểm sáng” vào các tháng cuối năm nay hay không vẫn đang là dấu hỏi đặt ra cho các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra và tôm. Trong khi cá tra được dự đoán sẽ tiếp tục gia tăng đơn hàng thì con tôm Việt mặc dù có cơ hội so với đối thủ cạnh tranh nhưng vẫn còn khó về giá cả, giữ thị phần, các rào cản thương mại, biến động thị trường...

Thông tin đưa ra vào ngày 17/9 từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (Vasep) cho biết kết quả sơ bộ (POR20) thuế chống bán phá giá cá tra phile vào Mỹ với nhiều công ty xuất khẩu (XK) được bỏ thuế.

Cá tra sẽ tiếp tục gia tăng đơn hàng

Cụ thể, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã tiến hành điều tra hành chính xem xét lại lệnh áp thuế chống bán phá giá đối với cá tra phile đông lạnh của Việt Nam cho giai đoạn xem xét từ ngày 1/8/2022 tới ngày 31/7/2023 (POR20).

Các DN xuất khẩu thủy sản cần có giải pháp nghiên cứu mặt hàng mới, thậm chí đáp ứng từng lễ hội, sự kiện vào mùa cuối năm ở thị trường Mỹ.

DOC xác định kết quả sơ bộ là trong POR20 này, nhiều nhà XK phi lê cá tra từ Việt Nam, bao gồm Biển Đông và Vĩnh Hoàn, không có hành vi bán phá giá sản phẩm vào thị trường Hoa Kỳ. Do đó, họ sẽ không phải chịu bất kỳ khoản thuế chống bán phá giá nào. Theo đó, có 8 công ty XK cá tra đủ điều kiện hưởng mức thuế riêng.

Với động thái này, điều kỳ vọng là XK cá tra vào Mỹ tiếp tục phục hồi vào các tháng cuối năm nay, sẽ tiếp tục gia tăng đơn hàng. Thêm vào đó, việc chuẩn bị các lễ hội, kỳ nghỉ cuối năm cũng làm gia tăng nhu cầu của người tiêu dùng. Nhất là người tiêu dùng tại Mỹ cũng đang tăng nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm cá thịt trắng, đặc biệt là cá tra từ Việt Nam.

Đồng thời, việc các nguồn cung cá thịt trắng cho Mỹ đang giảm trong bối cảnh khan hiếm các sản phẩm cá thịt trắng khác như cá rô phi cũng là tín hiệu khả quan cho XK cá tra Việt Nam sang thị trường Mỹ.

Dữ liệu của Vasep cho thấy XK cá tra Việt Nam sang Hoa Kỳ trong 8 tháng năm 2024 đã tăng 23% so với cùng kỳ năm trước. Đây được xem là “điểm sáng” trong khi XK cá tra sang thị trường hàng đầu khác là Trung Quốc trong 8 tháng qua đã sụt giảm 3% so với năm 2023.

Đơn cử như CTCP Vĩnh Hoàn (VHC) được ghi nhận nhờ giá bán cá tra ghi nhận sự tăng trưởng dần theo tháng từ sự hồi phục dần về giá ở Mỹ - thị trường chủ chốt của công ty.

Về giá bán, nhờ việc thị trường đang dần bước vào mùa lễ hội và kinh tế Mỹ tăng trưởng ổn định, giá XK cá tra của VHC sang Mỹ trong quý 3/2024 có thể tăng 5%, trước khi đi ngang trong quý 4/2024. Mặc dù giá có thể đi ngang nhưng sẽ vẫn cao hơn tới 16% so với hồi quý 4/2023 nhờ mức nền thấp.

Còn với XK tôm, các DN đang kỳ vọng nhu cầu mua tôm của Mỹ sẽ nhích lên trong các tháng tới do sức mua tăng từ các nhà nhập khẩu trước kỳ nghỉ lễ cuối năm. Trên thị trường Mỹ, tôm chân trắng Việt Nam có thể nắm bắt được cơ hội so với các đối thủ cạnh tranh vì tôm Ecuador và Ấn Độ đang phải đối mặt với cảnh báo vấn đề lao động và an toàn thực phẩm.

Như thông tin đưa ra trong trung tuần tháng 9/2024, Bộ Lao động Hoa Kỳ (DOL) đã thêm tôm từ Ấn Độ vào Danh sách hàng hóa được sản xuất bằng lao động cưỡng bức năm 2024 sau đơn kiến​​ nghị được Liên minh tôm miền Nam (SSA) đệ trình vào đầu năm nay.

Trong khi đó, XK tôm Ecuador sang Mỹ đang bị ảnh hưởng bởi thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp (CVD) sơ bộ của Mỹ. Tôm nhập khẩu từ Ecuador vào Hoa Kỳ có mức thuế CVD sơ bộ là 2,89%, mức thuế chống bán phá giá là 10,58% và các mức thuế này đã phần nào tác động đến XK sang thị trường Mỹ.

Con tôm còn những cái khó

Tuy vậy, việc cạnh tranh của con tôm Việt Nam tại thị trường Mỹ với tôm giá rẻ đến từ Ecuador và Ấn Độ vẫn còn đầy thách thức từ việc giá cước vận tải biển tăng mạnh trong thời gian gần đây. Điều đáng ngại hơn là giá tiêu thụ tôm của những đối thủ này rất thấp, thậm chí có cỡ thấp hơn 20% so với giá của tôm Việt. Từ đó khiến cho không ít DN xuất khẩu tôm giảm tỷ trọng XK vào Mỹ và chuyển hướng sang thị trường gần có tín hiệu tốt hơn.

Ngoài ra, như lưu ý của ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT của CTCP thực phẩm Sao Ta (FMC), ngành tôm còn những cái khó bên ngoài như cạnh tranh giá cả. Bên chế biến cũng đang gồng mình lo hai vụ kiện từ phía nguyên đơn bên Mỹ, nhằm giữ được thị phần bên đó.

Đây cũng là thách thức chung với XK tôm vào Mỹ khi thường đối diện với nguy cơ điều tra phòng vệ thương mại, biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp, áp dụng nhiều chính sách bảo hộ phi thuế quan.

Chưa kể, dự báo mới đưa ra tại Diễn đàn Tôm Toàn cầu (GSF) cho thấy lượng tôm nhập khẩu năm nay trên đà giảm tại Hoa Kỳ, mặc dù giá đang ở mức thấp kỷ lục.

Như dự báo của Willem van der Pijl, giám đốc điều hành GSF, lượng tôm nhập khẩu của Mỹ thời gian tới sẽ giảm 3% xuống còn 764.962 tấn. Đây sẽ là năm thứ ba lượng tôm nhập khẩu giảm. Các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ xác định tháng 10 và tháng 11/2024 vẫn khó khăn như thường lệ trước khi nhu cầu tăng lên trong mùa lễ cuối năm. 

Tuy nhiên, vẫn có tín hiệu nhu cầu hồi phục nhập khẩu tôm ở Mỹ vì sự chậm trễ và gián đoạn vận chuyển do cuộc khủng hoảng Biển Đỏ gây ra đã làm giảm hàng tồn kho nên khách hàng đang tìm cách mua bù vào.

Nói chung, để tìm “điểm sáng” ở thị trường Mỹ trong mùa cuối năm đang cần sự nỗ lực nhiều hơn nữa ở các DN chế biến thủy sản. Bởi lẽ, ngoài nhu cầu của thị trường này còn không ít biến động thì vấn đề cần vượt qua là yếu tố cạnh tranh và các rào cản thương mại. 

Trong đó, xét về yếu tố cạnh tranh, đơn cử như con tôm của Việt Nam, để có thể mở rộng thị phần tại Mỹ so với tôm Ecuador và tôm Ấn Độ thì phải giải quyết giá thành nuôi tôm. Hơn nữa, khâu chế biến XK thủy sản vào Mỹ phải năng động tích cực hơn bao giờ hết, như giải pháp nghiên cứu mặt hàng mới, thậm chí đáp ứng từng lễ hội, sự kiện vào mùa cuối năm. Các DN xuất khẩu thủy sản cũng cần tiếp tục chủ động tìm kiếm khách hàng mới ở thị trường chủ lực này thông qua hoàn thiện mình để đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe của các hệ thống phân phối lớn.

Thế Vinh-Link gốc