Hoa Kỳ đang mở rộng bước tiến thương mại mạnh mẽ tại Đông Nam Á khi cùng lúc ký loạt thỏa thuận quan trọng với bốn quốc gia trong khu vực, Việt Nam, Malaysia, Thái Lan và Campuchia, nhằm giải quyết tình trạng mất cân bằng thương mại, củng cố chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược và thúc đẩy dòng chảy đầu tư giữa hai bờ Thái Bình Dương.

Trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 47 diễn ra tại Kuala Lumpur, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã công bố các thỏa thuận thương mại có đi có lại với Malaysia và Campuchia, cùng một hiệp định thương mại khung với Thái Lan, hướng tới dỡ bỏ rào cản thuế quan và phi thuế quan, đồng thời công bố thỏa thuận thương mại song phương với Việt Nam.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump bên lề Hội nghị Cấp cao ASEAN - Hoa Kỳ. Ảnh VGP

Hoa Kỳ và Việt Nam đã nhất trí thúc đẩy một khuôn khổ thương mại mới mang tính “có đi có lại, công bằng và cân bằng”, mở ra triển vọng cắt giảm thuế quan đối với một số mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Mỹ, một bước tiến quan trọng trong quan hệ thương mại song phương vốn đang tăng trưởng mạnh mẽ.

Theo tuyên bố chung do Nhà Trắng công bố, hai nước sẽ duy trì mức thuế 20% đối với phần lớn hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam trong giai đoạn đầu, song sẽ xác định danh mục các sản phẩm được giảm về mức 0% trong thỏa thuận hoàn thiện sắp tới. Song song, hai bên thống nhất hợp tác tháo gỡ các rào cản phi thuế quan nhằm mở rộng khả năng tiếp cận thị trường cho doanh nghiệp hai nước.

Trong khuôn khổ Hiệp định sắp ký, Việt Nam cam kết tăng cường nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ của Mỹ nhằm thu hẹp chênh lệch thương mại, bao gồm việc mua 50 máy bay Boeing trị giá hơn 8 tỷ USD và ký 20 biên bản ghi nhớ với doanh nghiệp Mỹ để nhập hàng nông sản, trị giá ước tính hơn 2,9 tỷ USD. Ngoài ra, Việt Nam cũng đồng ý tiếp nhận các loại xe đạt chuẩn an toàn và khí thải của Mỹ, đơn giản hóa quy trình cấp phép nhập khẩu thiết bị y tế và dược phẩm của Hoa Kỳ, đồng thời thực hiện đầy đủ nghĩa vụ về sở hữu trí tuệ theo các hiệp ước quốc tế.

Thỏa thuận thương mại này được đánh giá là bước tiến mới trong nỗ lực củng cố chuỗi cung ứng khu vực, nhất là trong bối cảnh Mỹ đang tìm cách đa dạng hóa nguồn cung và thúc đẩy quan hệ với các nền kinh tế Đông Nam Á. Theo giới quan sát, việc Washington duy trì mức thuế 20% nhưng mở cơ chế giảm dần xuống 0% đối với một số mặt hàng cụ thể, trong đó có dệt may, điện tử, gỗ và thủy sản, thể hiện cách tiếp cận linh hoạt của Hoa Kỳ nhằm bảo đảm lợi ích cân bằng và giảm áp lực nhập siêu.

Hai nước cũng khẳng định sẽ hợp tác chặt chẽ trong việc tăng cường năng lực chống gian lận thương mại, kiểm soát xuất khẩu và nâng cao tính minh bạch của chuỗi cung ứng. Tuyên bố nêu rõ, Việt Nam sẽ phối hợp với phía Mỹ để “nâng cao khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng, giải quyết tình trạng trốn thuế và hợp tác về kiểm soát xuất khẩu”, tạo tiền đề cho môi trường thương mại minh bạch, bền vững hơn.

Theo kế hoạch, Hiệp định về Thương mại “có đi có lại, công bằng và cân bằng” giữa hai nước dự kiến sẽ được hoàn tất và ký kết trong vài tuần tới, sau khi hoàn tất các thủ tục nội bộ của mỗi bên. Khi có hiệu lực, thỏa thuận này không chỉ mở rộng cánh cửa cho hàng hóa Việt Nam tại thị trường Hoa Kỳ, mà còn củng cố vị thế Việt Nam trong mạng lưới thương mại toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh khu vực ASEAN đang trở thành tâm điểm chiến lược của chuỗi cung ứng thế giới.

Trong bức tranh chung của khu vực, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump cũng đã ký hàng loạt thỏa thuận thương mại và khoáng sản quan trọng với Thái Lan, Malaysia và Campuchia nhằm đa dạng hóa chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược, đồng thời cam kết “Hoa Kỳ sẽ là đối tác mạnh mẽ trong nhiều thế hệ”. Các thỏa thuận này cho thấy Washington đang đẩy mạnh hợp tác với các nước ASEAN, không chỉ về thương mại mà còn về công nghệ, năng lượng và tiêu chuẩn môi trường.

Với Malaysia, hai nước ký thỏa thuận đảm bảo không áp đặt hạn ngạch hay cấm xuất khẩu khoáng sản và đất hiếm sang Hoa Kỳ, một động thái có ý nghĩa chiến lược trong bối cảnh Trung Quốc đang siết chặt quản lý xuất khẩu các nguyên liệu quan trọng này. Malaysia, quốc gia sở hữu trữ lượng đất hiếm ước tính 16,1 triệu tấn, đồng thời cam kết hỗ trợ Hoa Kỳ đa dạng hóa nguồn cung khoáng sản phục vụ sản xuất chip, xe điện và thiết bị quốc phòng.

Còn Thái Lan, hai nước thống nhất xóa bỏ 99% rào cản thuế quan, mở cửa lĩnh vực viễn thông cho đầu tư nước ngoài và thúc đẩy thương mại nông sản. Thái Lan dự kiến mua 80 máy bay Mỹ trị giá 18,8 tỷ USD cùng lượng lớn ngô, bột đậu nành và năng lượng trị giá 5,4 tỷ USD mỗi năm.

Trong khi đó, Campuchia ký thỏa thuận thương mại song phương hướng đến việc dỡ bỏ hàng rào phi thuế quan và tăng cường kết nối hạ tầng biên giới với Thái Lan, nơi Washington đồng thời đóng vai trò trung gian trong thỏa thuận ngừng bắn tăng cường giữa hai nước sau các xung đột biên giới đầu năm.

Trung Việt-Link gốc