Các doanh nghiệp ngành nông nghiệp công nghệ cao Việt Nam đang đứng trước “ngã rẽ” quan trọng khi tiềm năng lớn, nhưng thách thức cũng không nhỏ. Mệnh lệnh cấp bách là sớm khắc phục những điểm yếu cố hữu, đầu tư vào lõi công nghệ và dữ liệu, cũng như cần một liên minh hành động giữa Nhà nước, doanh nghiệp và hệ sinh thái khởi nghiệp.
Ở Tp. HCM có CTCP Đầu tư và Hợp tác công nghệ Techcoop - một startup công nghệ tài chính nông nghiệp, được cho là đang đứng đầu về gọi vốn trong công nghệ nông nghiệp. Công ty này từng thông báo gọi thành công vòng vốn series A trị giá 70 triệu USD, bao gồm vốn cổ phần 28 triệu USD và vốn vay (nợ) 42 triệu USD cách đây vài tháng với sự tham gia của các ngân hàng trong nước và quỹ quốc tế.
Tiềm năng lớn, nhưng thách thức cũng không nhỏ
Khoản đầu tư series A này được xem là lớn nhất vào lĩnh vực công nghệ nông nghiệp ở Đông Nam Á từ trước đến nay, phản ánh niềm tin mạnh mẽ của các nhà đầu tư vào tiềm năng phát triển bền vững của công nghệ nông nghiệp Việt Nam.
Các DN trong ngành nông nghiệp công nghệ cao đang được kỳ vọng nhiều vào chiến lược công nghệ trước “ngã rẽ” quan trọng.
Với khoản tiền mới như vậy, điều kỳ vọng là sẽ giúp startup tăng tốc trong phát triển và mở rộng hạ tầng công nghệ, thúc đẩy số hóa chuỗi cung ứng nông nghiệp. Bên cạnh đó là sẽ giúp giải quyết các điểm nghẽn trong thanh toán của chuỗi giá trị nông nghiệp, cải thiện truy xuất nguồn gốc sản phẩm, tăng cường tài chính, hỗ trợ nông dân sản xuất nhỏ thông qua các giải pháp bảo hiểm khí hậu, và tăng khả năng xuất khẩu nông sản.
Theo giới chuyên gia, sức bật tăng trưởng của các doanh nghiệp (DN) trong ngành nông nghiệp công nghệ cao trong thời gian tới sẽ có vai trò liên kết quan trọng của các startup công nghệ nông nghiệp. Đặc biệt là với startup và quỹ đầu tư, con đường duy nhất là tư duy nền tảng và tầm nhìn khu vực. Họ cần phát triển giải pháp tạo hiệu ứng mạng lưới, hợp tác với tập đoàn và viện nghiên cứu, đồng thời mở rộng thị trường từ Việt Nam ra Đông Nam Á ngay từ đầu.
Trong nhận định đưa ra hôm 6/10, CTCP Báo cáo Đánh giá Việt Nam (Vietnam Report) cho rằng ngành nông nghiệp công nghệ cao Việt Nam đang đứng trước một “ngã rẽ” quan trọng: tiềm năng lớn, nhưng thách thức cũng không nhỏ. Và để biến cơ hội thành sức bật tăng trưởng, cần một liên minh hành động, trong đó có sức sáng tạo của hệ sinh thái khởi nghiệp, chiến lược công nghệ của DN và sự đồng bộ chính sách kiến tạo.
Xét về sức sáng tạo của hệ sinh thái khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nói rằng chia sẻ câu chuyện về một DN khởi nghiệp trong ngành gạo, nhờ kiên trì tạo ra sản phẩm phù hợp với nhu cầu người tiêu dùng, DN này khẳng định được vị thế trên thị trường. Bài học này cho thấy yếu tố cốt lõi của thành công nằm ở việc thấu hiểu khách hàng.
Theo bà Phạm Chi Lan, các DN khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao cần nuôi dưỡng tinh thần sáng tạo, dám nghĩ dám làm và đặc biệt là không bỏ cuộc. Chính sự bền bỉ và đổi mới không ngừng sẽ giúp họ đi xa trên con đường phát triển bền vững.
Không chỉ kỳ vọng từ hệ sinh thái khởi nghiệp, “ngã rẽ” quan trọng đang được trông đợi nhiều vào chiến lược công nghệ của các DN trong ngành nông nghiệp công nghệ cao.
Điển hình như trong lĩnh vực chăn nuôi công nghệ cao phải kể đến trường hợp Công ty CP nông nghiệp BAF Việt Nam (BAF) vào cuối tháng 9/2025 vừa qua đã ký kết hợp đồng liên doanh với một đối tác Trung Quốc để thực hiện dự án chăn nuôi công nghệ cao nhà cao tầng tích hợp nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi tại tỉnh Tây Ninh. Quy mô ước tính 64 nghìn heo nái và 1,6 triệu heo thịt bán ra/năm, công suất nhà máy cám 600 nghìn tấn/năm. Tổng mức đầu tư 12 nghìn tỷ đồng và doanh thu ước tính khoảng 10 nghìn tỷ đồng/năm.
Ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đánh giá cao việc áp dụng mô hình này vì tính phù hợp và cho biết ngoài BAF, hiện nhiều “ông lớn” trong ngành chăn nuôi như Xuân Thiện, Greenfeed, Dabaco, Việt Nam…cũng quan tâm đến nuôi heo bằng nhà cao tầng.
Xét về triển vọng chăn nuôi công nghệ cao ở Việt Nam, giới chuyên gia cho rằng rất tích cực, nhất là không thể bỏ qua việc ứng dụng các công nghệ số đang thịnh hành như Internet vạn vật (IoT), Trí tuệ nhân tạo (AI), và robot để tạo ra hoạt động chăn nuôi thông minh, hiệu quả và bền vững. Lợi ích của việc này là tăng năng suất và chất lượng, giảm chi phí và rủi ro, nâng cao hiệu quả kinh tế cho DN, đảm bảo an toàn sinh học và môi trường.
Mặc dù vậy, thách thức cho việc chăn nuôi công nghệ cao là đầu tư ban đầu lớn, đòi hỏi nguồn vốn và chính sách hỗ trợ từ chính phủ để các doanh nghiệp và hộ chăn nuôi tiếp cận công nghệ mới. Tuy thế, trước nhu cầu tiêu dùng sản phẩm thịt ngày càng cao sẽ là động lực thúc đẩy các DN nội địa trong lĩnh vực chăn nuôi công nghệ cao phát triển chiến lược công nghệ mạnh mẽ tại Việt Nam nhằm vươn ra thế giới.
Khắc phục những điểm yếu cố hữu
Ngoài chiến lược công nghệ, “ngã rẽ” quan trọng cho các DN trong ngành nông nghiệp công nghệ cao đang đòi hỏi họ cần khắc phục những điểm yếu cố hữu. Đơn cử như trong báo cáo khảo sát mới nhất của Vietnam Report cho thấy khoảng 2/3 DN nông nghiệp công nghệ cao chi dưới 3% doanh thu cho Nghiên cứu và Phát triển (R&D), một tỷ lệ có thể làm chậm quá trình đổi mới sáng tạo từ gốc.
Xét về chiều sâu, mức đầu tư cho R&D trong ngành nông nghiệp công nghệ cao còn chưa đồng đều. Ngành này đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao, có kỹ năng liên ngành. Đây không còn là nhận định cảm tính mà đã được 25% DN trong ngành đã xác nhận là rào cản lớn thứ hai kìm hãm tốc độ phát triển của họ, chỉ sau biến đổi khí hậu.
Cần thấy rằng ngành nông nghiệp công nghệ cao đang đòi hỏi một đội ngũ vừa am hiểu công nghệ, có khả năng vận hành thiết bị, phân tích dữ liệu, vừa nắm vững kiến thức chuyên sâu về cây trồng, vật nuôi và quản trị chuỗi giá trị - song nguồn nhân lực này hiện nay ở trong nước vẫn còn rất hạn chế.
Không chỉ vậy, khảo sát của Vietnam Report cũng chỉ rõ rào cản về vốn và tín dụng. Nông nghiệp công nghệ cao là một lĩnh vực thâm dụng vốn, đòi hỏi đầu tư ban đầu lớn và thời gian thu hồi vốn kéo dài. Vấn đề sâu xa hơn là sự thiếu tương thích giữa mô hình tín dụng truyền thống với đặc thù của ngành.
Các ngân hàng thường xem nông nghiệp là lĩnh vực rủi ro cao và đòi hỏi tài sản thế chấp lớn, trong khi với nhiều DN mới gia nhập thị trường thì “tài sản lớn nhất của chúng tôi là ý tưởng”. Do đó, ngành này đang cần một “dòng vốn thông minh” – kiên nhẫn và thẩm định dựa trên tính khả thi của dự án thay vì chỉ dựa vào tài sản vật chất.
Tựu trung, để các DN trong ngành nông nghiệp công nghệ cao bước vào “ngã rẽ” quan trọng với “đường băng” tăng trưởng cao đòi hỏi còn nhiều việc phải làm, phải khắc phục các mặt hạn chế, điểm yếu cố hữu. Điều này không chỉ bằng sự nỗ lực của bản thân DN mà còn cần sự đồng hành từ khâu chính sách để tạo ra tác động tích cực rõ rệt cho sự phát triển của ngành.
Thế Vinh-Link gốc