Mới đây, Hoa Kỳ đã áp hàng loạt mức thuế mới đối với gỗ, đồ nội thất và tủ bếp, khiến các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ của Việt Nam đứng trước thách thức mang tính hệ thống.
Việt Nam vốn là một trong những nguồn cung lớn cho thị trường Mỹ với kim ngạch đồ nội thất tăng mạnh trong nửa đầu năm 2025, đang phải cân nhắc từng chiến lược để duy trì đơn hàng, giữ chân nhân công và tái cấu trúc chuỗi cung ứng. Diễn đàn Doanh nghiệp đã có buổi phỏng vấn bà Nguyễn Thị Quỳnh - Giám đốc Công ty CP XNK Gỗ Tổng hợp Asean - về tác động, chiến lược đối phó và kỳ vọng chính sách của doanh nghiệp trước sóng gió mới.
- Bà đánh giá thế nào về tác động trực tiếp của quyết định áp thuế của Mỹ - 10% với gỗ xẻ và 25% với tủ bếp, tủ phòng tắm cùng một số đồ nội thất bọc nệm (và có thể tăng mạnh từ 1/1/2026) - tới các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ Việt Nam như công ty bà?
Tôi cho rằng, quyết định này mang tính đột ngột và có tác động kép. Trước hết, mức thuế ngay lập tức làm tăng giá thành hàng xuất khẩu vào Mỹ, khiến các khách hàng lớn rà soát lại đơn hàng, trì hoãn hoặc hủy bớt những đơn có biên lợi nhuận mỏng. Với các dòng sản phẩm bị đánh thuế cao như tủ bếp, áp lực rất lớn bởi đó là nhóm có giá trị cao và chi phí vận chuyển, đóng gói, kiểm chứng nguồn gốc đều tăng. Tin tức và các văn bản thực thi cho thấy mức thuế bắt đầu áp dụng từ 14/10/2025 và có lộ trình tăng vào đầu năm 2026, điều này khiến thị trường phải điều chỉnh nhanh.
- Cụ thể, công ty bà đang gặp những khó khăn nào ở khâu sản xuất và nguyên liệu và công ty đã triển khai những chiến lược cụ thể nào để giảm thiểu tác động và giữ vững hoạt động?
Trên thực tế, khó khăn đến từ nhiều phía cùng lúc. Đơn hàng có xu hướng thu hẹp, khiến việc duy trì công suất nhà máy và lao động trở nên khó khăn; nguyên liệu trong nước đang khan hiếm và tăng giá do thiệt hại bởi các đợt bão lũ ở vùng nguyên liệu, đồng thời nhập khẩu nguyên liệu cũng bị ảnh hưởng bởi tỷ giá và chi phí vận chuyển tăng.
Chúng tôi đang cố gắng giữ đơn hàng cho đối tác chính, trong nhiều trường hợp tạm thời duy trì giá bán để tránh mất khách, nhưng điều đó làm bào mòn lợi nhuận. (Dữ liệu thương mại cho thấy kim ngạch xuất khẩu đồ nội thất của Việt Nam vào Mỹ trong 7 tháng đầu năm 2025 đã tăng mạnh, gần 8,2 tỷ USD, khiến rủi ro từ quyết định thuế càng lớn.)
Bên cạnh đó, chúng tôi cũng triển khai đa hướng. Trước mắt là tối ưu hoá chi phí vận hành: tinh gọn bộ máy quản lý, đàm phán lại điều khoản với nhà cung cấp phụ, kéo dài chu kỳ mua nguyên vật liệu có lợi về giá khi khả thi. Đồng thời, chúng tôi tái cơ cấu danh mục khách hàng, tìm kiếm các thị trường thay thế và phân khúc sản phẩm phù hợp hơn như Hàn Quốc, Thái Lan, Malaysia, UAE với phân khúc giá thấp, để giảm phụ thuộc vào Mỹ trong ngắn hạn.
Về dài hạn, chúng tôi đẩy mạnh sử dụng nguyên liệu có chứng chỉ (ví dụ FSC, CARB) để mở rộng sang EU và các đối tác đòi hỏi truy xuất nguồn gốc, đồng thời hoàn thiện hệ thống chứng từ chứng minh tính minh bạch của chuỗi cung ứng. Chiến lược này vừa tăng chi phí ban đầu nhưng tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.
- Việc áp thuế có gây sức ép lên chuỗi cung ứng nội địa, từ nhà cung cấp gỗ nguyên liệu tới xưởng phụ và người lao động, đến mức nào, thưa bà?
Ảnh hưởng là có thật và lan tỏa. Khi đơn hàng giảm, xưởng phụ phải cắt giảm sản xuất, lao động tạm thời mất việc hoặc giảm giờ làm; những hộ cung cấp nguyên liệu nhỏ lẻ phải bán tháo hoặc tăng giá để bù chi phí, khiến toàn chuỗi mất ổn định. Công ty chúng tôi hiện ưu tiên giữ chân lao động bằng cách linh hoạt sắp xếp ca, chuyển đổi sang sản phẩm có nhu cầu tại thị trường nội địa hoặc các đơn hàng xuất khác; đồng thời hỗ trợ kỹ thuật, chia sẻ đầu ra cho một số xưởng phụ nhỏ để tránh đứt gãy chuỗi.
Về mặt tài chính, chúng tôi đang làm việc với ngân hàng đối tác để xin cơ cấu nợ ngắn hạn cho một số nhà cung cấp chiến lược. Những biện pháp này hạn chế sốc xã hội-nghề nghiệp trong chừng mực có thể.
- Có quan điểm cho rằng đây là cơ hội để ngành gỗ Việt Nam tái cấu trúc, thậm chí cân nhắc xây dựng nhà máy tại Mỹ. Bà nhìn nhận thế nào về khả năng đó?
Về mặt chiến lược, mọi khủng hoảng đều mở ra cơ hội đổi mới. Việc cân nhắc đầu tư sản xuất tại Mỹ có thể giúp doanh nghiệp né thuế nhập khẩu trực tiếp, nhưng chi phí nhân công, chi phí vận hành tại Mỹ cao hơn đáng kể so với Việt Nam; vốn đầu tư ban đầu cũng lớn. Do đó, trước mắt, đa phần doanh nghiệp sẽ chọn phương án gia công, liên kết hoặc thiết lập các hợp tác với đối tác địa phương thay vì xây dựng nhà máy quy mô lớn ngay lập tức.
Tuy nhiên, chúng ta nên nhanh chóng chuẩn bị năng lực để tận dụng những cơ hội dài hạn - gồm đầu tư công nghệ, nâng chuẩn chứng chỉ môi trường, và tập trung vào các phân khúc giá trị gia tăng để giảm thiểu rủi ro thuế.
Bên cạnh đó, chúng tôi mong muốn có những hành động đồng bộ: thúc đẩy đàm phán cấp chính phủ để tìm cơ chế miễn trừ hoặc giảm mức thuế cho hàng Việt Nam; triển khai chương trình hỗ trợ chứng nhận tập trung (FSC, CARB) để doanh nghiệp nhỏ có thể tiếp cận; hỗ trợ tín dụng, bảo hiểm rủi ro xuất khẩu; và tăng cường thông tin thị trường, đào tạo doanh nghiệp về tiêu chuẩn chất lượng, truy xuất nguồn gốc. Sự vào cuộc của Đại sứ quán, Bộ Công Thương và các hiệp hội sẽ giúp giảm thiểu rủi ro cho ngành trong ngắn hạn và tạo hành lang pháp lý cho tái cấu trúc dài hạn.
- Nếu nhìn xa hơn một vài năm, bà nghĩ ngành gỗ Việt Nam có thể chuyển thách thức thành lợi thế như thế nào?
Ngành có thể chuyển hướng bằng cách nâng cao chất lượng sản phẩm, gia tăng tỷ lệ nội địa hoá các sản phẩm giá trị cao, phát triển thương hiệu Việt gắn với chứng chỉ bền vững và truy xuất nguồn gốc. Doanh nghiệp chuẩn bị tốt sẽ có lợi thế cạnh tranh ở các thị trường yêu cầu cao như EU, Nhật Bản và cả một phần thị trường Mỹ theo chuỗi cung ứng mới. Thách thức hiện tại buộc chúng ta phải chuyên nghiệp hoá chuỗi cung ứng, đó chính là hạt nhân của cơ hội dài hạn.
Trân trọng cảm ơn bà!