Lương 20 – 30 triệu đồng mỗi tháng nghe có vẻ ổn, nhưng thực tế nhiều người vẫn chật vật chi tiêu, không biết tiền đi đâu và thiếu quỹ dự phòng khi gặp sự cố. Câu chuyện của anh Lâm Tuấn – người từng rơi vào tình trạng “giữa tháng đã dè chừng, cuối tháng không còn dư” chỉ ra sai lầm không ít người trẻ đang gặp phải.
Lương cao không đồng nghĩa với tài chính vững
Anh Lâm Tuấn (Hà Nội) từng nghĩ rằng khi lương 25 triệu đồng mỗi tháng, cuộc sống sẽ thoải mái và không còn phải lo lắng về tiền bạc. Tuy nhiên, thực tế đã khiến anh nhận ra rằng quan niệm này hoàn toàn sai lầm. Giữa tháng, anh đã phải dè chừng trong chi tiêu; cuối tháng nhìn lại tài khoản, anh không biết tiền đã đi đâu; và khi có sự cố đột xuất như xe hỏng hay laptop cần thay, giải pháp duy nhất là mượn tiền bạn bè hoặc dùng thẻ tín dụng. Điều khiến anh bất ngờ là, mặc dù mức lương cao hơn nhiều người xung quanh và bản thân không hề sống hoang phí, cảm giác chênh vênh vẫn thường trực.
Nhìn lại thói quen chi tiêu hàng ngày, anh Tuấn nhận ra những khoản tưởng chừng nhỏ lại chính là “vết rò rỉ” khiến tiền không còn dư. Hai ly cà phê xịn mỗi sáng, các ứng dụng học online, dịch vụ streaming, lưu trữ đám mây dù ít dùng nhưng không hủy đăng ký, cùng với việc ăn ngoài thường xuyên, thói quen tự thưởng đồ công nghệ, đồ dùng hay mỹ phẩm… tất cả cộng lại khiến ngân sách tháng nào cũng căng thẳng. Điều đáng nói là những khoản chi này đều hợp lý và xuất phát từ nhu cầu cá nhân, nhưng khi cộng dồn lại đã vượt khả năng kiểm soát.
Sai lầm phổ biến: nhiều người thu nhập khá nhưng không ghi chép chi tiêu, dẫn đến ‘không biết tiền đi đâu’ và luôn cảm giác thiếu hụt giữa tháng.
Anh Tuấn nhận ra rằng nhiều người có thu nhập 20 – 30 triệu đang mắc phải một vòng lặp phổ biến: khi lương tăng, họ tự cho phép tăng chi tiêu để bù đắp những năm thiếu thốn, trong khi lại chưa có kế hoạch đầu tư hay tiết kiệm dài hạn. Kết quả là sau nhiều năm đi làm chăm chỉ, họ vẫn không có số dư dự phòng, vẫn phải chạy theo chi tiêu và không thể tiến gần hơn đến tự do tài chính.
Từ kinh nghiệm của bản thân, anh quyết định thay đổi cách nhìn về lương: coi lương như một công cụ, chứ không phải tất cả, và phân bổ nó thành các khoản cụ thể. Anh chia 60% cho chi tiêu cố định, 20% cho đầu tư, 10% cho tiết kiệm ngắn hạn, 5% quỹ rủi ro, và 5% quỹ “cho vui” – dành để chi tiêu thoải mái mà không cảm thấy áy náy. Chỉ sau vài tháng áp dụng, anh lần đầu tiên có quỹ dự phòng thực sự, không cần mượn khi có sự cố, và cảm nhận được quyền kiểm soát thực sự với tài chính cá nhân.
Quản lý chi tiêu và xây dựng quỹ dự phòng
Câu chuyện của anh Tuấn là lời cảnh tỉnh cho nhiều người trẻ đang ở mức thu nhập trung bình khá, nhưng muốn duy trì cuộc sống an tâm và bắt đầu tích lũy cho tương lai.
Theo TS. Nguyễn Thị Như Quỳnh, Đại học Ngân hàng TP.HCM, tỷ lệ tiết kiệm trên tổng thu nhập có thể dao động từ 10% đến 50%, trong đó thu nhập càng cao thì tỷ lệ tiết kiệm càng lớn.
Bà nhấn mạnh việc xây dựng quỹ dự phòng tương đương từ ba đến sáu tháng chi tiêu thiết yếu để ứng phó rủi ro bất ngờ, đồng thời khuyến nghị mọi người tránh chi tiêu cảm tính. Nhiều người hiện nay chi tiêu theo cảm xúc hoặc nhu cầu nhất thời mà chưa lập kế hoạch rõ ràng, khiến thu nhập cao nhưng vẫn không đủ dùng.
Chuyên gia cho rằng việc ghi chép và kiểm soát các khoản chi nhỏ là bước quan trọng để nhận biết tiền đã đi đâu. Những khoản tưởng nhỏ như cà phê mỗi sáng, ứng dụng không sử dụng, hay ăn uống linh tinh tưởng chừng không đáng kể nhưng cộng lại có thể gây áp lực lớn cho ngân sách hàng tháng.
Chuyên gia từ Generali Việt Nam khuyên rằng bạn nên dùng ứng dụng hoặc bảng Excel để theo dõi thu‑chi hàng tháng, hoặc đơn giản là ghi sổ tay. Mỗi cuối tháng, bạn nên nhìn lại tổng thể: “Tiền đã đi đâu?” – giống như ông Lâm Tuấn từng nhận ra rằng mình không biết tiền đã đi đâu hết. Đây là bước quan trọng để nhận ra các khoản chi tiêu không cần thiết và bắt đầu có kế hoạch kiểm soát.
.png)
Việc phân bổ thu nhập một cách khoa học, ví dụ mô hình 50/30/20 (50% cho nhu cầu thiết yếu, 30% chi tiêu linh hoạt, 20% tiết kiệm và đầu tư), giúp người lao động kiểm soát chi tiêu nhưng vẫn đảm bảo tiết kiệm dài hạn. Anh Tuấn đã áp dụng một mô hình tương tự với 60/20/10/5/5, và cho rằng nó thực sự giúp tạo ra khoảng thở tài chính hàng tháng.
Ưu tiên quỹ dự phòng trước khi đầu tư mạo hiểm cũng là điểm mấu chốt. Khi chưa có quỹ dự phòng, việc gặp sự cố đột xuất như hỏng xe hay laptop sẽ khiến người lao động phải vay mượn, dẫn đến căng thẳng và nguy cơ rơi vào nợ nần. Khi có quỹ dự phòng, họ sẽ an tâm hơn, và khoản đầu tư dù nhỏ cũng phát huy được hiệu quả theo thời gian.
Đồng thời, kiểm soát chi tiêu linh hoạt và tránh chi tiêu cảm tính giúp người lao động vừa có thể tận hưởng cuộc sống, vừa không mất kiểm soát ngân sách. Việc dành ra một khoản “cho vui”, như anh Tuấn dành 5% thu nhập, là cách cân bằng giữa tiết kiệm, đầu tư và chi tiêu cá nhân, giúp tinh thần thoải mái mà vẫn giữ vững kỷ luật tài chính.
Các chuyên gia cũng khuyên rằng việc quản lý tài chính không phải là thiết lập một lần rồi quên, mà cần rà soát định kỳ. Khi thu nhập thay đổi, chi phí sinh hoạt tăng, hoặc có người phụ thuộc mới, các tỷ lệ phân bổ cần được điều chỉnh linh hoạt. Việc rà soát mỗi ba đến sáu tháng giúp người lao động đảm bảo rằng ngân sách vẫn phù hợp với thực tế và mục tiêu tài chính dài hạn.
Lương 20–30 triệu mỗi tháng là một khởi đầu tốt so với mặt bằng chung, nhưng không tự động bảo đảm sự an tâm tài chính nếu không có kế hoạch. Quản lý thu nhập, xây dựng quỹ dự phòng, lập ngân sách chi tiêu và đầu tư đều đặn mới là yếu tố quyết định để sống "nhẹ đầu" và tiến gần hơn tới tự do tài chính. Những bước nhỏ nhưng có hệ thống, từ việc ghi chép chi tiêu, phân bổ lương đến đầu tư đều đặn và rà soát định kỳ, sẽ giúp người lao động không chỉ sống đủ, mà còn bắt đầu tích lũy và tạo ra các cơ hội cho tương lai.