Để phát huy quyền tự do kinh doanh của người dân, doanh nghiệp, tạo lập môi trường thông thoáng, thu hút nhà đầu tư nước ngoài, nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục xem xét, rà soát và cắt giảm mạnh mẽ, tối đa các danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện; bên cạnh đó tăng cường công tác hậu kiểm thay vì tiền kiểm, khắc phục tình trạng xin - cho.

Chiều ngày 11/11, trong khuôn khổ kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, các đại biểu đã thảo luận tại tổ về Dự án Luật Đầu tư (sửa đổi).

Một trong những nội dung được dư luận, cử tri và cộng đồng doanh nghiệp quan tâm là việc cắt giảm các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Hiện nay, theo Luật Đầu tư năm 2020, còn khoảng 230 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Dự thảo luật lần này đề xuất cắt giảm 25 ngành, nghề và thu hẹp, sửa đổi phạm vi của 20 ngành, nghề khác. Đồng thời, dự thảo quy định rõ nguyên tắc xác định điều kiện đầu tư kinh doanh làm cơ sở để thực hiện tiền kiểm và chuyển sang cơ chế hậu kiểm.

Nhiều ý kiến thống nhất cao với định hướng này, đồng thời đề xuất các giải pháp bảo đảm công tác quản lý nhà nước hiệu quả hơn; hướng tới môi trường đầu tư, kinh doanh minh bạch, thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.

Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn, Đoàn ĐBQH tỉnh Lai Châu.

Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn, Đoàn ĐBQH tỉnh Lai Châu, đồng tình với việc cắt giảm ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện nhưng lưu ý cần rà soát kỹ các lĩnh vực liên quan trực tiếp đến sức khỏe, an toàn vệ sinh thực phẩm. Ông dẫn ví dụ dịch vụ tư vấn thuế - trước đây thuộc danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện nhưng được đề xuất bỏ - và cho rằng cần tiếp tục duy trì điều kiện đối với hoạt động này, tương tự thông lệ của nhiều quốc gia phát triển, nhằm đảm bảo niềm tin, sự tín nhiệm, giúp người nộp thuế thực hiện đúng nghĩa vụ đối với Nhà nước, đồng thời hỗ trợ hiệu quả cho công tác quản lý thu của Nhà nước.

Đại biểu Sùng A Lềnh, Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai, cho rằng quy định hiện nay chưa làm rõ các hình thức thể hiện điều kiện như: giấy phép, chứng chỉ, vốn, tiêu chuẩn, năng lực. Đặc biệt, chưa có tiêu chí về rủi ro công cộng làm căn cứ duy trì hoặc bãi bỏ điều kiện. Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung khoản quy định rõ về hình thức thể hiện điều kiện đầu tư kinh doanh. Đồng thời, đề nghị Chính phủ khi ban hành Nghị định phải kèm theo báo cáo đánh giá tác động và mức độ rủi ro công cộng, đảm bảo tính khách quan, minh bạch khi rà soát và cắt giảm ngành nghề.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Văn Quân, Đoàn ĐBQH Cần Thơ, đề nghị nên thiết kế lại cơ chế theo hướng Nhà nước công bố các điều kiện kinh doanh, đầu tư; doanh nghiệp chỉ cần đăng ký và có cam kết gửi cơ quan có thẩm quyền, không phải xin phép, cấp phép. Theo đại biểu, cách làm này xóa bỏ cơ chế “xin – cho”, nâng cao trách nhiệm doanh nghiệp, đồng thời giảm chi phí, thời gian và hạn chế tình trạng nhũng nhiễu trong thực thi công vụ. Đồng thời, đề nghị tăng cường công tác hậu kiểm.

“Thực tế vừa qua, thủ tục cấp giấy đủ điều kiện kinh doanh mất rất nhiều thời gian; đầu vào cấp thủ tục rất chặt. Nhưng trong quá trình sản xuất kinh doanh, một số doanh nghiệp không chấp hành và không thực hiện theo giấy phép, không làm đúng tiêu chuẩn, tiêu chí mà giấy chứng nhận đủ điều kiện đã cấp. Vai trò hậu kiểm ở một số lĩnh vực vừa qua còn yếu.

Do đó, tôi mong Luật thiết kế theo hướng tăng cường hậu kiểm. Hậu kiểm là tối ưu, hiệu quả nhất. Doanh nghiệp chỉ cần thông báo đáp ứng và cam kết đủ hết tiêu chuẩn, điều kiện là có thể đi vào hoạt động. Còn cơ quan nhà nước chỉ cần hậu kiểm", đại biểu nhấn mạnh.

Cùng nhất trí cần tăng cường vấn đề hậu kiểm, đại biểu Tô Ái Vang, Đoàn ĐBQH Cần Thơ, nêu 4 đề xuất.

Thứ nhất, trước khi dự án bắt đầu, cơ quan quản lý nhà nước tập trung xây dựng các quy định, tiêu chuẩn rõ ràng. Trong và sau khi dự án đi vào hoạt động, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát để bảo đảm tuân thủ pháp luật, chất lượng và an toàn.

Thứ hai, các Ban quản lý khu công nghiệp, khu kinh tế trong cấp phép, quản lý và giám sát các dự án đầu tư trên địa bàn của mình tiến hành rà soát, bãi bỏ các điều kiện kinh doanh không cần thiết, không còn phù hợp để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp; các điều kiện còn lại phải được công bố công khai minh bạch để nhà đầu tư dễ dàng tìm hiểu và tuân thủ theo quy định của pháp luật.

Thứ ba, xây dựng hệ thống thông tin quốc gia về đầu tư để kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan liên quan. Theo đại biểu, điều này giúp theo dõi, quản lý các dự án đầu tư trên phạm vi toàn quốc một cách hiệu quả, nhanh chóng và giảm bớt yêu cầu nhà đầu tư cung cấp lại các giấy tờ khác. Đồng thời, cần đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, đạo đức công vụ của cán bộ công chức làm công tác quản lý đầu tư, gắn với tăng cường trách nhiệm người đứng đầu trong cắt giảm thủ tục hành chính.

Thứ tư, với các dự án có quy mô lớn, có tác động đến môi trường, quốc phòng an ninh hoặc sử dụng vốn ngân sách nhà nước lớn thì cần có cơ chế kiểm soát đặc biệt, thẩm định kỹ lưỡng (tiền kiểm) để tránh rủi ro, thất thoát.

"Nếu áp dụng đồng bộ các cơ chế trên, đặc biệt là việc chuyển trọng tâm từ tiền kiểm sang hậu kiểm và phân cấp quản lý sẽ đạt được mục tiêu vừa quản lý chặt chẽ rủi ro, vừa tạo môi trường đầu tư thông thoáng, nhưng lại giảm gánh nặng thủ tục hành chính cho doanh nghiệp - điều hết sức cần thiết trong điều kiện hiện nay", đại biểu Tô Ái Vang nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên.

Trên cơ sở ý kiến của các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên, cho biết cơ quan soạn thảo nhận thấy cần phải tiếp tục xem xét, rà soát và cắt giảm mạnh mẽ, tối đa các danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện.

Nhấn mạnh đây cũng là vấn đề “từ xưa đến nay, dư luận, người dân rất quan tâm”, là việc “rất cần thiết phải làm", Bộ trưởng cho biết Bộ Tài chính sẽ có một cuộc họp về nội dung luật để cần thiết báo cáo Chính phủ rà soát và tiếp tục đề nghị cắt giảm các danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện.

Đỗ Kiều-Link gốc