10 tháng đầu năm, Việt Nam chi hơn 4 tỷ USD nhập khẩu hạt điều thô. Dù đây là mức cao lịch sử, song do biên lợi nhuận trong chế biến còn mỏng, nên nhiều doanh nghiệp ngành điều lo ngại đối diện hàng loạt khó khăn và thách thức.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đến hết tháng 10, Việt Nam nhập 2,6 triệu tấn hạt điều thô, trị giá 4,01 tỷ USD, tăng 13,8% về lượng và 38,1% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái.
Giá nhập bình quân đạt 1.523 USD mỗi tấn, cao hơn 21%, cho thấy chi phí đầu vào leo thang. Campuchia là nguồn cung lớn nhất, chiếm gần 39%, theo sau là Bờ Biển Ngà, Nigeria và Ghana.
Dù chưa vượt mức 4,1 tỷ USD năm 2021, giá trị nhập năm nay vẫn thuộc nhóm cao nhất lịch sử. Tốc độ tăng nhanh của kim ngạch nhập phản ánh áp lực chi phí nguyên liệu với doanh nghiệp chế biến, khi 80-90% hạt điều thô phải nhập khẩu để phục vụ xuất khẩu.
Trong 10 tháng năm 2025, Việt Nam nhập 2,6 triệu tấn hạt điều thô, trị giá 4,01 tỷ USD, tăng 13,8% về lượng và 38,1% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái.
Ở chiều ngược lại, xuất khẩu nhân điều 10 tháng đạt khoảng 4,25 tỷ USD, gần tương đương kim ngạch nhập khẩu. Cán cân này cho thấy biên lợi nhuận ngành còn mỏng, trong khi giá trị gia tăng chủ yếu đến từ khâu bóc tách, chế biến và đóng gói do đó ngành điều đối diện không ít khó khăn và thách thức.
Ông Vũ Thái Sơn - Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Long Sơn, Chủ tịch Hội Điều Đồng Nai, cho biết khó khăn lớn nhất của doanh nghiệp chế biến điều nhân Việt Nam hiện nay là giá nhập khẩu điều thô quá cao, có thời điểm giá nguyên liệu lại tăng nhanh hơn giá bán điều nhân xuất khẩu.
"Tình trạng này dẫn đến nhiều trường hợp nhà máy chế biến điều nhân bị thua lỗ, thậm chí phá sản. Các nhà cung cấp điều thô cần xem xét lại chính sách điều chỉnh giá bán nguyên liệu, nếu cứ bán với giá cao, nhà sản xuất chế biến gặp khó, không có lợi nhuận thì chúng tôi không thể mua được", ông Sơn nhấn mạnh.
Ngoài vấn đề giá, đại diện một doanh nghiệp xuất khẩu hàng đầu cho biết hiện mỗi năm Việt Nam cần hơn 3,5 triệu tấn điều thô cho chế biến, nhưng trong nước chỉ cung ứng được hơn 300.000 tấn, số còn lại phải nhập khẩu từ các nước bạn.
Trong khi đó, nhập khẩu điều tại thị trường châu Phi, thời gian gần đây gặp nhiều khó khăn do nhiều nước cấm xuất khẩu, tăng thuế xuất khẩu điều thô... nhằm giữ lại tự chế biến, tăng thêm giá trị.
Giới chuyên gia cho rằng, chính sách này của châu Phi về xuất khẩu điều thô ảnh hưởng rất lớn đến ngành chế biến điều Việt Nam, nếu các quốc gia này muốn tự chế biến thì tăng trưởng của ngành điều Việt Nam không sáng sủa, thậm chí thêm nhiều nhà máy sẽ phải đóng cửa vì thiếu nguyên liệu hoặc giá điều thô nhập quá cao.
Trước thực tế trên, theo Hiệp hội điều Việt Nam (Vinacas), để cải thiện cán cân thương mại, ngành điều cần mở rộng vùng nguyên liệu trong nước, đẩy mạnh chế biến sâu (sản phẩm rang sẵn, hữu cơ, đóng gói cao cấp) và xây dựng thương hiệu quốc gia cho hạt điều Việt Nam.
Từ giữa năm 2024, giá điều thô và nhân điều phục hồi theo chu kỳ hàng hóa toàn cầu. Nhiều thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ tăng nhập trở lại, kéo giá FOB nhân điều Việt Nam lên mức cao nhất trong hai năm. Tuy nhiên, mức tăng này chưa đủ bù chi phí nguyên liệu, khiến lợi nhuận ròng của nhiều doanh nghiệp vẫn thấp...
Mặc dù vẫn còn khó khăn, Vinacas nhận định với đà tăng trưởng hiện nay, cộng hưởng cùng “cú hích” từ mùa tiêu thụ cuối năm, ngành điều Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để cán mốc 5 tỷ USD xuất khẩu năm 2025, vượt xa mục tiêu ban đầu. Đây không chỉ là con số ấn tượng về thương mại, mà còn khẳng định vị thế dẫn đầu của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời mở ra triển vọng phát triển mạnh mẽ hơn cho ngành nông sản chế biến chất lượng cao trong giai đoạn tới.
Hồng Hương-Link gốc