Trong tầm nhìn chiến lược đến 2030–2045, Đại hội XIII của Đảng đã xác định phát triển đồng bộ, hiện đại kết cấu hạ tầng là một trong ba đột phá chiến lược, đặt ngang hàng với hoàn thiện thể chế và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

​​​​​​​

Hệ thống đèn hiệu tại đường cất hạ cánh số 1 sân bay Long Thành bật sáng tối 11/12/2025. Ảnh: Công Phong/TTXVN

Đây không chỉ là định hướng mà còn là yêu cầu cấp bách của thời đại, bởi hạ tầng ngày nay không chỉ là giao thông hay năng lượng, mà còn là hạ tầng số, hạ tầng thông minh, hạ tầng đô thị – những yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia cho giai đoạn tới.

Trên tinh thần ấy, trong những ngày cuối năm 2025, hàng loạt công trình giao thông, đô thị, năng lượng và hạ tầng số đã được triển khai với quy mô chưa từng có, tạo nên khí thế thi đua sôi nổi tại nhiều địa phương và mở ra những dư địa phát triển mới cho nền kinh tế.

Thông tấn xã việt Nam giới thiệu loạt bài "Đột phá hạ tầng" phản ánh khí thế khánh thành, khởi công các công trình quy mô lớn trên cả nước dịp 19/12; đồng thời nhấn mạnh hạ tầng đang trở thành động lực then chốt mở rộng không gian phát triển quốc gia. Các bài viết cũng phân tích ý nghĩa chiến lược, tác động lan tỏa tới tăng trưởng kinh tế tại địa phương và những yêu cầu về chính sách, mở hướng thu hút vốn đầu tư tư nhân để duy trì đà bứt phá trong giai đoạn tới.

Bài 1: Nền móng cho giai đoạn phát triển mới

Nhìn lại các giai đoạn trước, có thể thấy con đường phát triển của đất nước luôn song hành với con đường mở rộng của hạ tầng. Thời kỳ sau Đại hội VI, các nhà máy thủy điện như Hòa Bình, Trị An, Yaly đã giải quyết tình trạng thiếu điện kéo dài, tạo bệ phóng cho công nghiệp nhẹ. Giai đoạn kế tiếp, các tuyến quốc lộ huyết mạch như Quốc lộ 1A, Quốc lộ 5 và đường Hồ Chí Minh được nâng cấp, mở rộng, góp phần luân chuyển hàng hóa, kích thích sản xuất và kết nối vùng miền. Đến thời điểm sau Đại hội X–XII, các dự án cao tốc đầu tiên và những cây cầu biểu tượng như Cần Thơ, Mỹ Thuận, Bãi Cháy đã mở ra không gian phát triển mới, đưa Việt Nam bước vào thời kỳ hạ tầng hiện đại.

Bước sang giai đoạn hiện nay, có thể thấy chưa bao giờ đất nước triển khai cùng lúc nhiều dự án hạ tầng lớn như vậy. Hơn 1.300 km cao tốc đang được thi công đồng loạt, nhiều tuyến mới đã hoàn thành; sân bay Long Thành đang chạy đua để bay kỹ thuật vào cuối năm 2025…

Quy mô lớn chưa từng có

Tính đến ngày 8/12, Bộ Xây dựng đã tổng hợp 245 dự án tại 34 tỉnh, thành phố có thể khánh thành hoặc khởi công dịp 19/12 với tổng mức đầu tư hơn 1,345 triệu tỷ đồng – quy mô lớn chưa từng có. Những con số ấy không chỉ cho thấy sự đầu tư khổng lồ, mà còn phản ánh khí thế phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế trong giai đoạn mới.

Hệ thống chỉ tiêu về hạ tầng đặt ra cho năm 2025 cũng đang được hoàn thành ở mức cao. Bộ Xây dựng cho biết đến nay đã có 2.620 km cao tốc đưa vào khai thác. Dự kiến đến ngày 19/12, cả nước sẽ hoàn thành, thông xe kỹ thuật 3.513 km đường bộ cao tốc, bao gồm 3.188 km tuyến chính và 325 km đường dẫn, nút giao - vượt so với mục tiêu đưa vào khai thác tối thiểu 3.000 km vào cuối năm 2025 và tạo tiền đề đến năm 2030, Việt Nam có 5.000 km đường cao tốc. Về mạng lưới đường bộ ven biển, năm 2025 các địa phương dự kiến hoàn thành thêm 251 km, nâng tổng chiều dài khai thác toàn quốc lên khoảng 1.700 km từ Quảng Ninh đến Kiên Giang, tạo nên trục phát triển năng động chạy dọc đất nước.

Không chỉ đường bộ, các dự án hàng không, nhất là Cảng hàng không quốc tế Long Thành, đang nước rút ở mức cao. Các hạng mục như đường băng, nhà ga, hệ thống kỹ thuật đồng bộ đang được gấp rút hoàn thiện để bảo đảm bay kỹ thuật đúng tiến độ…

Trên các công trường trải dài từ Bắc vào Nam, không khí thi công đang diễn ra khẩn trương hơn bao giờ hết nhằm hướng tới mục tiêu hoàn thành, thông xe kỹ thuật hoặc khởi công vào ngày 19/12. Ở cao tốc TP. Hồ Chí Minh – Mỹ Thuận, hàng trăm kỹ sư và công nhân làm việc xuyên ngày đêm. Tại các gói thầu của cao tốc Vân Phong – Nha Trang hay Cam Lộ – Bãi Vọt, máy móc hoạt động liên tục ngay cả khi mưa lớn, đất mềm và thời tiết bất lợi. Các ban điều hành dự án cho biết, cường độ thi công mùa này tương đương mức “3 ca, 4 kíp”, được duy trì ổn định suốt nhiều tháng qua.

Tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn

Tại phiên họp lần thứ 22 của Ban Chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia và trọng điểm ngành giao thông diễn ra ngày 9/12, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh yêu cầu các bộ, ngành và địa phương phải tiếp tục duy trì tinh thần hành động mạnh mẽ, quyết liệt, bám sát hiện trường, xử lý kịp thời những khó khăn phát sinh. Thủ tướng khẳng định hạ tầng giao thông có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tạo không gian phát triển mới, thúc đẩy kết nối liên vùng và lan tỏa động lực tăng trưởng, do vậy các công trình phải được đẩy nhanh tiến độ nhưng không được xem nhẹ chất lượng.

Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, nhiều dự án đang gặp khó khăn về giải phóng mặt bằng, nguồn vật liệu và thủ tục hành chính, đòi hỏi sự vào cuộc chủ động và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan. Thủ tướng yêu cầu các địa phương “giải quyết nhanh nhất, sớm nhất, dứt điểm nhất” những vướng mắc liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người dân và không để phát sinh điểm nóng. Đối với các chủ đầu tư và nhà thầu, Thủ tướng yêu cầu “tổ chức thi công 3 ca, 4 kíp; làm ngày, làm đêm; làm cả ngày nghỉ, ngày lễ”, coi việc giữ tiến độ là trách nhiệm chính trị và danh dự của mỗi đơn vị.

Trong số các dự án trọng điểm, Cảng hàng không quốc tế Long Thành là công trình được đặc biệt chú trọng. Tại nhiều cuộc kiểm tra hiện trường, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu chủ đầu tư, nhà thầu và các cơ quan liên quan tập trung tối đa nhân lực, thiết bị, bảo đảm hoàn thành các hạng mục quan trọng nhằm đáp ứng mục tiêu “đến ngày 19/12/2025 đạt mốc bay kỹ thuật và tiến tới khai thác thương mại vào đầu năm 2026”. Đây là mốc tiến độ có ý nghĩa then chốt, đánh dấu sự hình thành một trung tâm hàng không tầm cỡ khu vực, góp phần giảm tải cho sân bay Tân Sơn Nhất và mở rộng không gian phát triển cho vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

TP Hồ Chí Minh phấn đấu hoàn thành các tuyến metro kết nối sân bay Long Thành trước năm 2030. Ảnh: Hồng Đạt/TTXVN

Song song với giao thông đường bộ và hàng không, Bộ Xây dựng xác định nhiệm vụ nâng cao chất lượng quy hoạch đô thị và hạ tầng kỹ thuật, coi đây là yếu tố quan trọng để phát triển bền vững. “Việc phát triển hạ tầng giao thông không chỉ tập trung vào số lượng mà còn chú trọng chất lượng, an toàn và khả năng kết nối liên vùng. Các công trình được thi công liên tục đồng thời ứng dụng công nghệ hiện đại để nâng cao tuổi thọ công trình” - Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nhấn mạnh.

Một trong những thách thức lớn khác hiện nay là nhu cầu vốn đầu tư hạ tầng rất lớn, trong khi khả năng đáp ứng từ ngân sách nhà nước còn hạn chế. Các chuyên gia nhận định giai đoạn 2021–2030, Việt Nam cần hàng chục tỷ USD để phát triển hạ tầng giao thông, năng lượng, logistics và hạ tầng số. Chính vì vậy, mô hình đối tác công – tư (PPP) được xem là lời giải quan trọng.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương, nguồn lực công chỉ đủ đáp ứng một phần nhu cầu, còn lại phải đến từ khu vực tư nhân thông qua cơ chế minh bạch, hợp lý. Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết, Chính phủ đang tiếp tục hoàn thiện chính sách phân chia rủi ro, đặc biệt là rủi ro về lưu lượng, biến động tài chính và thay đổi chính sách, nhằm tạo sự yên tâm cho nhà đầu tư.

“PPP không chỉ bổ sung vốn đầu tư mà còn nâng cao hiệu quả quản trị, tăng cường tính cạnh tranh và thu hút công nghệ mới”, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nói.

Ở góc độ quốc tế, Giám đốc ADB tại Việt Nam, ông Shantanu Chakraborty đánh giá khung pháp lý PPP của Việt Nam đã được cải thiện đáng kể nhưng năng lực chuẩn bị dự án vẫn là điểm yếu. ADB khuyến nghị Việt Nam cần đầu tư mạnh hơn vào giai đoạn chuẩn bị dự án, áp dụng tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời thiết lập hệ thống dữ liệu tập trung về các dự án PPP để nâng cao tính minh bạch và dự đoán.

Từ góc độ doanh nghiệp, đại diện Tập đoàn Đèo Cả nêu rõ khó khăn lớn nhất hiện nay là khả năng tiếp cận vốn vay dài hạn. Do các dự án hạ tầng có vòng đời dài và rủi ro cao, nhiều ngân hàng thương mại bị giới hạn về room tín dụng hoặc không muốn cấp vốn. Doanh nghiệp kiến nghị cần sớm xây dựng cơ chế tín dụng đặc thù cho hạ tầng, bao gồm việc tách bạch tín dụng thương mại với tín dụng đầu tư phát triển, đồng thời xem xét hình thành Quỹ phát triển hạ tầng quốc gia để hỗ trợ vốn mồi và bảo lãnh dự án.

Thông điệp cho tương lai

Đường Vành đai 3, Thành phố Hồ Chí Minh đoạn qua Đồng Nai, đã thảm nhựa. Ảnh: Công Phong/TTXVN

Việc hoàn thành và đưa vào sử dụng hàng loạt công trình giao thông, đô thị và hạ tầng kỹ thuật trong thời gian qua đã tạo chuyển biến rõ rệt trong phát triển kinh tế – xã hội. Các tuyến cao tốc mới góp phần rút ngắn thời gian di chuyển, giảm chi phí logistics, tăng khả năng kết nối giữa các vùng, đặc biệt giữa các trung tâm kinh tế lớn và các địa phương có nhiều tiềm năng nhưng chưa khai thác hết lợi thế. Các cảng biển, sân bay, khu logistics đang được đầu tư đồng bộ sẽ nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu.

Các chuyên gia trong nước và quốc tế đều nhận định rằng nếu các dự án hạ tầng trọng điểm hoàn thành đúng tiến độ, lợi ích mang lại cho nền kinh tế sẽ rất lớn, khả năng liên kết vùng tăng mạnh, đồng thời tạo hàng loạt cơ hội thu hút đầu tư vào công nghiệp, dịch vụ, logistics và đô thị. Đặc biệt, hệ thống cao tốc liên vùng cùng sân bay Long Thành sẽ đưa Việt Nam vào nhóm quốc gia có năng lực kết nối cao trong khu vực, tạo nền tảng cho mục tiêu trở thành nước phát triển vào năm 2045.

Theo ông Phan Đình Cảnh, Chủ tịch Hiệp hội Logistics Đồng Nai, tới đây, Hiệp hội Logistics Đồng Nai sẽ tận dụng tối đa các tiềm năng, lợi thế từ sân bay Long Thành và các cảng biển trên địa bàn Đồng Nai để đẩy mạnh phát triển logistics.

Cùng với sân bay Long Thành, cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu, đường Vành đai 3 – Thành phố Hồ Chí Minh... và những dự án hạ tầng quan trọng khác sẽ tạo nên "mắt xích" vàng cho mạng lưới giao thông, mở ra động lực tăng trưởng mới cho toàn vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Theo Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh, dự kiến năm 2026, nhu cầu kết nối giao thông giữa sân bay Tân Sơn Nhất và Long Thành sẽ tăng cao. Hiện thành phố đã đề xuất kết nối các tuyến đường sắt đô thị (metro), hình thành tuyến metro liên hoàn phục vụ vận chuyển hành khách giữa hai sân bay quốc tế. Đến năm 2030, thành phố phấn đấu hoàn thành 3 tuyến phục vụ kết nối sân bay Tân Sơn Nhất, trung tâm TP. Hồ Chí Minh với sân bay Long Thành.

Bên cạnh hiệu quả kinh tế, các dự án hạ tầng còn mang lại hiệu quả xã hội quan trọng. Nhiều lao động tại các công trường được tạo việc làm ổn định; nhiều khu đô thị, khu công nghiệp mới được hình thành, đóng góp lớn vào tăng thu ngân sách, tạo thêm dịch vụ và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. Khi hạ tầng giao thông, đô thị và kỹ thuật từng bước hoàn thiện, nhiều địa phương trước đây còn khó khăn cũng sẽ bứt phá mạnh mẽ hơn.

Kết lại như lời Thủ tướng Phạm Minh Chính đã từng nhấn mạnh, đầu tư cho hạ tầng không chỉ là đầu tư cho hiện tại mà còn là đầu tư cho tương lai lâu dài. Mỗi cây cầu, tuyến đường hay sân bay hoàn thành hôm nay sẽ mở ra những cơ hội phát triển mới cho nhiều thế hệ mai sau.

Bài 2: Mắt xích vàng cho cực tăng trưởng mới

Hoàng Tùng (TTXVN)

Link gốc