Ngân hàng xoay xở tìm kiếm thêm lợi nhuận trong bối cảnh biên lãi ròng (NIM) đã giảm về đáy gần 10 năm.
Trong quý I, Ngân hàng Quân Đội (MB) đã có màn bứt tốc ấn tượng khi lợi nhuận tăng gần 45% so với cùng kỳ. Qua đó, giúp MB từ vị trí thứ 5 năm ngoái vươn lên thứ 2 trong số những ngân hàng báo lãi cao nhất quý đầu năm nay. Đáng chú ý, MB vượt qua 2 ngân hàng quốc doanh là BIDV và VietinBank với mức chênh lệch lợi nhuận lần lượt là 973 tỉ đồng và 1.563 tỉ đồng.
Ông Phạm Như Ánh, Tổng Giám đốc MB, cho biết, tín dụng quý I của Ngân hàng tăng trưởng 2,31%, là tốc độ tăng trưởng tốt so với toàn ngành và để đảm bảo trong năm 2025 sẽ sử dụng hết room tăng trưởng tín dụng trên 24%, Ngân hàng tiếp tục duy trì cấu trúc hơn 50% tín dụng tập trung vào bán lẻ, gần 50% sẽ tập trung vào doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp vừa và nhỏ, cả những doanh nghiệp siêu nhỏ.
Tăng trưởng tổng thu nhập hoạt động và lợi nhuận trước thuế của 27 ngân hàng niêm yết
Cũng như MB, phần lớn các ngân hàng vẫn tăng trưởng lợi nhuận nhờ thu nhập lãi thuần tăng khi tín dụng tăng tốc so với cùng kỳ năm trước. Tính đến hết quý I, tăng trưởng tín dụng đạt 3,93%, gấp 2,5 lần so với mức 1,42% cùng kỳ năm ngoái. Con số này cho thấy xu hướng thúc đẩy nhu cầu tín dụng phục vụ sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng.
Cùng với đó, theo báo cáo ngành ngân hàng do Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam (KIS) mới phát hành, quý I/2025 tổng lợi nhuận trước thuế của 27 ngân hàng niêm yết tăng 14,5% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, các ngân hàng tư nhân ghi nhận kết quả tốt hơn về lợi nhuận trước thuế, với nhiều ngân hàng tăng trưởng cao như SeABank (tăng 188,8%), MB (tăng 44,7%), Sacombank (tăng 38,4%), HDBank (tăng 33%), Eximbank (tăng 25,8%) Nam A Bank (tăng 22,5% và VPBank (tăng 19,9%).
Nếu Ngân hàng Nhà nước tiếp tục theo đuổi chính sách nới lỏng tiền tệ để hỗ trợ cho thị trường thì tăng trưởng tín dụng sẽ duy trì ở mức cao, từ đó mở rộng tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận. Tuy nhiên, áp lực của các ngân hàng là phải duy trì lãi suất huy động thấp để giảm thêm lãi suất cho vay nên ảnh hưởng đến NIM, khiến bài toán duy trì đà tăng trưởng lợi nhuận ngày càng khó.
Chẳng hạn, NIM trong danh sách Công ty Chứng khoán BSC theo dõi giảm xuống 3,4% tại thời điểm cuối quý I, gần ngang mức thấp nhất ghi nhận trong năm 2020. Theo ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc Chiến lược thị trường VPBankS, NIM của một số ngân hàng đã bắt đầu thu hẹp trong bối cảnh các ngân hàng phải chia sẻ lợi nhuận, trách nhiệm đối với nền kinh tế, thị trường thông qua việc cung ứng các gói vay lãi suất hợp lý, hỗ trợ tăng trưởng.
Khi lợi nhuận có dấu hiệu chậm lại, trong quý tới, ngành ngân hàng sẽ đối mặt với các thách thức về chi phí vốn cao, biên lợi nhuận thu hẹp và nợ xấu khó kiểm soát. Theo các chuyên gia của Công ty Chứng khoán ACB (ACBS), NIM đang chịu áp lực do sự cạnh tranh gay gắt giữa các ngân hàng nhằm đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng. Mặc dù vậy, triển vọng phục hồi của thị trường bất động sản cùng với chính sách đẩy mạnh đầu tư công của Chính phủ được kỳ vọng sẽ kích thích nhu cầu tín dụng trong nửa cuối năm 2025, từ đó hỗ trợ lãi suất cho vay và cải thiện biên lợi nhuận cho ngân hàng.
Trong thời gian tới, nhóm phân tích SSI Research cho rằng, làn sóng cho vay mua nhà với lãi suất hấp dẫn bắt đầu từ quý III/2023 và có thể kết thúc vào cuối năm 2025. Điều này có thể hỗ trợ NIM phục hồi, đặc biệt là đối với các ngân hàng như BIDV, VietinBank, Techcombank, MB và ACB khi hết thời hạn ưu đãi lãi suất và các khoản vay chuyển sang giai đoạn lãi suất thả nổi. Phó Giáo sư - Tiến sĩ Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế, đánh giá các ngân hàng tư nhân có mức phục hồi NIM cao hơn khi tăng trưởng tín dụng tốt hơn, do tập trung cho vay bán lẻ, cho vay tiêu dùng nên lãi suất cho vay bình quân cũng cao hơn.
Ngoài ra, tín dụng bán lẻ mở rộng nhanh giúp cải thiện hiệu quả thu phí dịch vụ, trong khi môi trường lãi suất thấp thúc đẩy các ngân hàng mở rộng hoạt động đầu tư, bao gồm chứng khoán và các sản phẩm tài chính. Phần lớn nguồn thu ngoài lãi sẽ đến từ phí thanh toán, dịch vụ thẻ và đáng chú ý là hoạt động thu hồi nợ xấu có thể tạo thêm dư địa cải thiện chất lượng tài sản và tăng lợi nhuận cho ngân hàng.
Thực tế, thu hồi nợ xấu sẽ là bộ đệm giúp ngân hàng cán đích lợi nhuận năm 2025, đặc biệt là các ngân hàng có tỉ lệ xóa nợ cao trong những năm qua. Lãnh đạo Ngân hàng VietinBank, chẳng hạn, kỳ vọng lợi nhuận từ thu hồi nợ năm nay đạt 10.000 tỉ đồng trong kịch bản cơ sở (so với 8.500 tỉ đồng cùng kỳ), phấn đấu đạt 12.000-14.000 tỉ đồng.
Trong khi đó, tổng nợ xấu của 27 ngân hàng niêm yết tại thời điểm cuối tháng 3/2025 xấp xỉ 264.000 tỉ đồng, tăng hơn 37.000 tỉ đồng so với đầu năm nay. Các ngân hàng tiếp tục có xu hướng sử dụng dự phòng để kiểm soát nợ xấu, trong đó tập trung vào nhóm ngân hàng quốc doanh như BIDV (xử lý 4.000 tỉ đồng), VietinBank (6.500 tỉ đồng) và các ngân hàng tư nhân lớn như VIB (1.200 tỉ đồng), HDBank (1.600 tỉ đồng), MB (3.500 tỉ đồng).