Theo ông Phan Duy Hưng, Giám đốc – Chuyên gia phân tích cấp cao của VIS Rating, động thái chuyển sàn của các ngân hàng quy mô nhỏ là nhằm để nâng cao khả năng tiếp cận nguồn vốn mới, đặc biệt từ nhà đầu tư nước ngoài, qua đó, tăng cường bộ đệm hấp thụ rủi ro và hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng tín dụng cao.
Ngân hàng nhỏ ồ ạt chuyển sàn
Trong nửa cuối tháng 7, Ngân hàng TMCP Việt Á chính thức đưa hơn 539,9 triệu cổ phiếu mã VAB lên sàn HoSE. Phía VietA Bank cho hay, việc chuyển niêm yết trên HoSE đánh dấu bước ngoặt quan trọng, mở ra giai đoạn tăng tốc mới, nâng tầm thương hiệu và củng cố nền tảng phát triển bền vững cho ngân hàng trong giai đoạn tới.
Trước đó, tại kỳ ĐHĐCĐ thường niên 2025, lãnh đạo VietA Bank cũng chia sẻ việc chuyển sàn còn giúp tạo thuận lợi cho giao dịch cổ phiếu, đồng thời tranh thủ cơ hội thu hút nguồn vốn đầu tư.
Trong khi VietA Bank đã hoàn tất việc chuyển sàn thì 4 ngân hàng quy mô nhỏ khác là VietBank, Kienlong Bank, BVBank và SaigonBank cũng đang ráo riết hoàn thành kế hoạch niêm yết trên sàn HoSE giai đoạn 2025 – 2026.
Theo ông Phan Duy Hưng, Giám đốc – Chuyên gia phân tích cấp cao của VIS Rating, động thái chuyển sàn của các ngân hàng quy mô nhỏ là nhằm để nâng cao khả năng tiếp cận nguồn vốn mới, đặc biệt từ nhà đầu tư nước ngoài, qua đó, tăng cường bộ đệm hấp thụ rủi ro và hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng tín dụng cao.
Thực tế, so với các ngân hàng khác, ngân hàng nhỏ đang đối mặt với áp lực vốn lớn nhất do khả năng sinh lời hạn chế, chất lượng tài sản thấp hơn và khó khăn trong việc huy động vốn chủ sở hữu.
Tỷ suất sinh lời trên tài sản bình quân (ROAA) của nhóm ngân hàng nhỏ chỉ đạt 0,6% giai đoạn 2020 - 2024
Xét trong giai đoạn 2020 – 2024, tỷ suất sinh lời trên tài sản bình quân (ROAA) của nhóm ngân hàng nhỏ chỉ đạt 0,6%, thấp hơn đáng kể so với mức trung bình ngành là 1,4%. Trong khi đó, ROAA của nhóm ngân hàng quy mô lớn ở mức khoảng 2%, cao nhất trong toàn ngành. Theo sau là các ngân hàng quy mô vừa với ROAA dao động 1,6 – 1,7% và ngân hàng quốc doanh với ROAA khoảng 1 – 1,2%.
Trong khi đó, nợ xấu từ cho vay mua nhà gia tăng trong năm 2024 cũng ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng tài sản của các ngân hàng như SaigonBank, ABBank,…
Các ngân hàng nhỏ cũng gặp hạn chế trong việc tăng vốn chủ sở hữu. Theo dữ liệu của VIS Rating, tỷ lệ bình quân vốn tăng trong 5 năm/tổng vốn chủ sở hữu của nhóm ngân hàng quy mô nhỏ chỉ đạt mức khoảng 9%, thấp hơn đáng kể so với nhóm ngân hàng quy mô vừa (14%) và quy mô lớn (11%).
Các ngân hàng nhỏ cũng gặp hạn chế trong việc tăng vốn chủ sở hữu.
Áp lực càng gia tăng khi Ngân hàng Nhà nước vừa ban hành Thông tư 14 với yêu cầu khắt khe hơn về chuẩn CAR, buộc các ngân hàng nhỏ phải chạy đua tăng vốn nếu không muốn tụt lại trong cuộc đua cạnh tranh và chịu rủi ro vi phạm chuẩn an toàn hệ thống.
Theo chuyên gia VIS Rating, nếu không sớm bổ sung thêm vốn, tỷ lệ an toàn vốn (CAR) của các ngân hàng quy mô nhỏ có thể “bốc hơi” hơn 200 điểm cơ bản, ngay cả trong kịch bản lạc quan rằng các ngân hàng hoàn thành các mục tiêu tăng trưởng tài sản và lợi nhuận vào cuối năm 2026.
Vẫn phụ thuộc vào kênh trái phiếu thứ cấp
Song, chuyên gia VIS Rating nhận định, thực tế cho thấy quá trình huy động vốn cổ phần của các ngân hàng ở Việt Nam có thể kéo dài hơn 2 năm (chẳng hạn như trường hợp của BAB và VBB).
Do đó, trong ngắn hạn, các ngân hàng vẫn sẽ tiếp tục dựa vào việc phát hành trái phiếu thứ cấp để đáp ứng nhu cầu vốn cấp thiết khi Thông tư 41 cho phép trái phiếu thứ cấp được tính vào vốn cấp 2, nhờ đó giúp các ngân hàng đạt được mức CAR 8% theo quy định mà không bị pha loãng vốn cổ phần.
Ngân hàng nhỏ tiếp tục đẩy mạnh phát hành trái phiếu thứ cấp.
“Các ngân hàng nhỏ sẽ tăng cường phát hành trái phiếu thứ cấp (trái phiếu tăng vốn cấp 2) ra công chúng nhằm đáp ứng nhu cầu mạnh mẽ của nhà đầu tư cá nhân. Tính đến cuối năm 2024, hầu hết trái phiếu thứ cấp của các ngân hàng nhỏ được nhà đầu tư cá nhân nắm giữ do lợi suất mà các trái phiếu này mang lại cao hơn so với tiền gửi ngân hàng và trái phiếu thường”, chuyên gia VIS Rating nhận định.
Tuy nhiên, dù đến nay chưa có trường hợp trái phiếu ngân hàng nào bị chậm trả gốc/lãi, bao gồm cả trái phiếu thứ cấp nhưng chuyên gia VIS Rating cho rằng rủi ro đầu tư vẫn còn hiện hữu.
Cụ thể, trái phiếu thứ cấp có mức độ rủi ro khác biệt đáng kể so với các khoản nợ ưu tiên không có bảo đảm. Theo Thông tư 41, trong trường hợp phá sản ngân hàng, nhà đầu tư trái phiếu thứ cấp của ngân hàng có thứ tự ưu tiên thanh toán thấp hơn các chủ nợ khác.
Một đặc điểm nổi bật khác của trái phiếu thứ cấp là cơ chế tùy chọn ngừng trả lãi và lũy kế lãi chưa trả. Điều này đồng nghĩa với việc thanh toán lãi trong năm dẫn kết quả kinh doanh trong năm tài chính bị lỗ, ngân hàng có thể hoãn việc chi trả lãi trái phiếu. Mặc dù các khoản lãi được cộng dồn, nhưng thời điểm thanh toán không chắc chắn, làm phát sinh rủi ro dòng tiền cho nhà đầu tư. Đặc điểm này, kết hợp với điều khoản về thứ tự ưu tiên trả nợ thấp hơn, làm gia tăng rủi ro tín dụng cho nhà đầu tư trái phiếu, chuyên gia VIS Rating cho hay.
Link gốc