Phát triển kinh tế xanh hiện nay còn gặp nhiều rào cản do cơ chế, chính sách, văn bản pháp luật hướng tới kinh tế xanh ở Việt Nam chưa được hoàn thiện, mới dừng ở việc đề xuất hướng tiếp cận.
Việt Nam đang theo đuổi mục tiêu phát triển kinh tế xanh để giải quyết đồng thời các thách thức về tài nguyên, môi trường và biến đổi khí hậu, hướng tới sự phát triển bền vững, thịnh vượng. Với những chiến lược mang tầm nhìn dài hạn về tăng trưởng xanh, trung hòa các-bon và chuyển đổi năng lượng, Việt Nam khẳng định quyết tâm xây dựng một nền kinh tế bền vững.
Tại Việt Nam, việc xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường được xác định tại Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Để cụ thể hóa chủ trương này, Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050. Quốc hội cũng đã ban hành mới, bổ sung, sửa đổi một số luật liên quan đến tăng trưởng xanh.
Cùng với đó, Chiến lược phát triển năng lượng hydrogen của Việt Nam đến 2030; Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp… được ban hành. Việt Nam cũng đồng thời hoàn thiện các chính sách về quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường, nổi bật là Luật Đất đai, Luật Tài nguyên nước… Bên cạnh đó, Chính phủ tập trung khơi thông nguồn lực ứng phó biến đổi khí hậu tại các khu vực trọng yếu như Đồng bằng sông Cửu Long, với 16 dự án lớn được đẩy nhanh tiến độ thực hiện nhờ nguồn vốn vay khoảng 2,5 tỷ USD. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng nhận được hỗ trợ để chuyển đổi sản xuất, đáp ứng các tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị).
Các ngân hàng thương mại tại Việt Nam cũng đẩy mạnh cấp tín dụng xanh cho doanh nghiệp. Tín dụng xanh tăng trưởng 20%/năm từ năm 2017 đến tháng 10/2024 và chiếm gần 4,5% dư nợ của nền kinh tế năm 2023. Giai đoạn 2019-2023, Việt Nam đã phát hành khoảng 1,16 tỷ USD trái phiếu xanh. Năm 2023, Việt Nam bán thành công 10,3 triệu tín chỉ các-bon thông qua Ngân hàng Thế giới (WB) thu về 51,5 triệu USD...
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, thực tế phát triển kinh tế xanh hiện nay còn gặp nhiều rào cản do cơ chế, chính sách, văn bản pháp luật cụ thể hướng tới thực hiện kinh tế xanh ở Việt Nam chưa được hoàn thiện, mới dừng ở việc đề xuất hướng tiếp cận, chủ yếu tập trung vào tăng trưởng xanh; ý thức bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường chưa cao.
Bên cạnh đó, vấn đề tài chính, nguồn vốn cho thực hiện mục tiêu xây dựng và phát triển kinh tế xanh còn thiếu; công nghệ sản xuất ở Việt Nam so với thế giới phần lớn là công nghệ cũ, tiêu hao năng lượng lớn, xử lý chất thải kém dẫn đến hiệu quả sản xuất thấp. Các ngành sản xuất năng lượng sạch như: gió, mặt trời... phát triển chưa đủ mạnh để đáp ứng được nhu cầu năng lượng quốc gia.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết, hiện Bộ đã chủ động nghiên cứu, đề xuất các chủ trương nhằm hỗ trợ các tổ chức và doanh nghiệp trong việc thực hiện các tiêu chí (ESG); đồng thời, tiếp tục hoàn thiện các khung pháp lý liên quan đến thúc đẩy và thực hành ESG, đặc biệt là liên quan đến tăng trưởng xanh và phát triển bền vững.
"Đây là khuôn khổ pháp lý rất quan trọng để triển khai mục tiêu tăng trưởng xanh, là cơ sở để các bộ, ngành và địa phương lựa chọn các dự án đầu tư, để phân bổ các nguồn lực trong nước và quốc tế, phân bổ nguồn tín dụng xanh và nhất là để các nhà đầu tư đối chiếu các tiêu chí có thể tiếp cận chính sách ưu đãi đầu tư, cũng như nguồn tài chính xanh từ các tổ chức," Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Đình Thọ: "Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050” của Chính phủ thì cần thực hiện mục tiêu xanh hóa các ngành kinh tế. Trong đó, các bộ, ngành, doanh nghiệp chú trọng việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh hóa các ngành kinh tế, áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn thông qua khai thác; sử dụng tiết kiệm, hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và năng lượng dựa trên nền tảng khoa học và công nghệ, ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số; phát triển kết cấu hạ tầng bền vững để nâng cao chất lượng tăng trưởng, phát huy lợi thế cạnh tranh và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh Đối tác vì tăng trưởng xanh và mục tiêu toàn cầu 2030 (P4G) lần thứ 4 được tổ chức vào trung tuần tháng 4/2025 tại Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho rằng, Việt Nam có 3 đề xuất để cùng các quốc gia thống nhất cách tiếp cận, giải pháp và khuôn khổ hợp tác thời gian tới đó là về thúc đẩy hoàn thiện tư duy xanh; trong đó chú trọng phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số gắn với tăng trưởng xanh; xác định nguồn lực xanh bắt nguồn từ tư duy xanh, động lực tăng trưởng xanh bắt nguồn từ chuyển đổi xanh và sức mạnh xanh bắt nguồn từ nhận thức xanh của người dân, doanh nghiệp ở các quốc gia, khu vực và trên toàn cầu.
Cùng với đó là xây dựng một cộng đồng xanh trách nhiệm; trong đó, Chính phủ đóng vai trò định hướng, khuyến khích, bảo đảm thể chế ổn định, thuận lợi cho tăng trưởng xanh; khu vực tư nhân là nòng cốt trong đầu tư công nghệ, phổ cập các tiêu chuẩn xanh.
Ngoài ra, đẩy mạnh hợp tác quốc tế và phát triển mạnh các mô hình hợp tác xanh nhiều bên, nhất là hợp tác đối tác công - tư (PPP), các khuôn khổ hợp tác đa phương... nhằm xóa bỏ rào cản về thể chế, tăng cường khả năng tiếp cận và đẩy nhanh tốc độ chuyển dịch dòng vốn xanh, công nghệ xanh và quản trị xanh... Những bước đi và thành tựu bước đầu thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Việt Nam trong việc xây dựng một nền kinh tế xanh và bền vững, không chỉ phục vụ phát triển quốc gia mà còn đóng góp tích cực vào các mục tiêu phát triển toàn cầu.