Doanh nghiệp và người tiêu dùng chuẩn bị phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng vận tải biển mới khi dịch Covid-19 bùng phát trở lại ở miền nam Trung Quốc.
Điều này có nguy cơ đẩy chi phí vận chuyển lên cao hơn nữa.
Ngành vận tải biển gần đây liên tiếp trải qua khủng hoảng, khiến chi phí vận chuyển hàng hóa bằng con đường này tăng mất kiểm soát. Đầu tiên, đó là tình trạng thiếu hụt container nghiêm trọng. Sau đó là sự cố tắc nghẽn ở Kênh đào Suez do tàu Ever Given gây ra. Và giờ là dịch Covid-19 bùng phát trở lại ở miền nam Trung Quốc, làm gián đoạn hoạt động của các cảng biển và gây chậm trễ trong việc giao hàng.
Tỉnh Quảng Đông ghi nhận số ca nhiễm Covid-19 tăng vọt trong thời gian gần đây. Các cơ quan chức năng buộc phải phong tỏa các quận huyện và đóng cửa doanh nghiệp để ngăn chặn virus lây lan, khiến công suất xử lý hàng hóa tại các cảng biển giảm xuống. Điều này gây ra tình trạng vận chuyển hàng hóa chậm trễ nghiêm trọng ở các cảng biển lớn tại Trung Quốc, đồng thời khiến chi phí vận chuyển, vốn đã cao, nay càng lên cao hơn vì thời gian đợi chờ tại bến cảng bị kéo dài, theo giới phân tích và chuyên gia trong ngành.
“Sự gián đoạn ở Thâm Quyến và Quảng Châu là rất lớn. Riêng hai cảng này có thể gây ra tác động lớn chưa từng có trong chuỗi cung ứng”, Brian Glick, nhà sáng lập kiêm CEO của nền tảng tích hợp chuỗi cung ứng Chain.io, nói với CNBC.
Tuy nhiên, cùng với những thách thức mà chuỗi cung ứng toàn cầu đang phải đối mặt kể từ đầu năm nay, ngành vận tải biển chắc chắn sẽ khó lường.
Quảng Đông, trung tâm vận chuyển lớn của Trung Quốc, chiếm khoảng 24% tổng xuất khẩu của quốc gia này. Đây cũng là nơi đặt cảng Thâm Quyến và Quảng Châu, cảng biển lớn thứ 3 và thứ 5 thế giới tính về khối lượng container cập cảng, theo Hội đồng Vận tải Thế giới.
Ngành vận tải biển gần đây liên tiếp trải qua khủng hoảng, khiến chi phí vận chuyển hàng hóa bằng con đường này tăng mất kiểm soát. Ảnh: Getty Images.
Chuỗi cung ứng toàn cầu lại gặp rủi ro
Các nền kinh tế khác trên thế giới đang phục hồi nhanh chóng từ đại dịch Covid-19 đồng nghĩa thị trường bùng nổ làn sóng mua hàng, dẫn đến tình trạng container thiếu hụt nghiêm trọng. Kết quả, việc vận chuyển hàng hóa từ Trung Quốc sang châu Âu và Mỹ đều bị trì trệ, các doanh nghiệp và người tiêu dùng chịu cảnh giá cao.
Sau đó, một trong những con tàu container lớn nhất thế giới, Ever Given, bị mắc kẹt ở Kênh đào Suez, chặn tuyến đường giao thương chính của thế giới trong gần một tuần. Khoảng 12% thương mại toàn cầu đi qua kênh đào này với trung bình hơn 50 tàu chở hàng đi qua. Vụ việc này đã gây ra một cuộc khủng hoảng vận tải biển toàn cầu nữa, làm gián đoạn 9 tỷ USD thương mại hàng hóa quốc tế mỗi ngày.
Cuộc khủng hoảng gần nhất là ở miền nam Trung Quốc một lần nữa làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.
“Tôi nghĩ rủi ro gián đoạn chuỗi cung ứng đang tăng lên và giá xuất khẩu hay chi phí vận chuyển có thể lên cao hơn nữa. Tỉnh Quảng Đông đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu”, Zhang Zhiwei, chuyên gia kinh tế trưởng tại Pinpoint Asset Management nhận định.
Còn theo JP Wiggins, Phó chủ tịch tại công ty phần mềm vận chuyển 3GTMS, nói với CNBC rằng khủng hoảng cảng biển ở Trung Quốc sẽ gây ra nhiều gián đoạn hơn đối với người tiêu dùng Mỹ vì nhiều tàu chở hàng bị ảnh hưởng đều có lộ trình tới Bắc Mỹ. Còn vụ tắc nghẽn ở Kênh đào Suez tác động lớn hơn tới thương mại châu Âu hơn.
Cước vận chuyển cao nhất mọi thời đại
Cuộc khủng hoảng vận tải biển là nguyên nhân trực tiếp dẫn tới việc chi phí vận chuyển tăng vọt.
“Nhiều doanh nghiệp vận chuyển vừa và nhỏ đành ‘đầu hàng’ vì chi phí đang cao hơn mức biên lợi nhuận trên những món hàng mà họ đang cố đi giao. Chi phí vận chuyển đang ở mức cao chưa từng thấy, có những báo giá cao gấp 5 – 10 lần định mức thông thường. Chúng ta đã vượt trần giá rất nhiều lần, tới nỗi không ai có thể nói khi nào nó sẽ đạt đỉnh”, ông Glick nói.
Trong khi đó, ông Wiggins cảnh báo cước vận chuyển đang dao động mạnh và các công ty vận chuyển nên có kế hoạch chi tiêu gấp đôi vì không ai rõ diễn biến trong tương lai.
Những doanh nghiệp vận chuyển không đủ khả năng đối phó với tình trạng giao hàng chậm trễ sẽ tìm cách chuyển từ vận chuyển đường biển sang đường hàng không, theo Shehrina Kamal, phó chủ tịch mảng Intelligence Solutions tại công ty Everstream Analytics.
Hiệu ứng dây chuyền
Thời gian chờ đợi để các tàu chở hàng có thể cập bến tại cảng quốc tế Yantian International ở Thâm Quyến gần đây tăng vọt, từ mức trung bình là 0,5 ngày lên 16 ngày, bà Kamal cho hay.
Tình trạng này sẽ ảnh hưởng dây chuyền tới các cảng gần đó vì nhiều hãng vận tải bắt đầu chuyển hướng. Một trong những minh chứng là cảng Nansha ở Quảng Châu gần đây ghi nhận dòng hàng hóa đổ về tăng vọt. Theo đó, tình trạng tắc nghẽn và trễ tàu sẽ kéo dài thêm 2 tuần nữa, nếu không muốn nói là dài hơn, theo bà Kamal.
Thậm chí, các tỉnh lân cận như Quảng Tây, Vân Nam, Hồ Nam và Hồ Bắc cũng sẽ chịu áp lực lớn trong việc tiếp nhận các tàu chở hàng chuyển hướng.
Nỗi lo lạm phát
Không chỉ Trung Quốc đại lục, cảng biển của trung tâm tài chính Hong Kong cũng bị ảnh hưởng.
Hoạt động vận chuyển xuyên biên giới giờ đây có thể thực hiện thông qua vận tải đường bộ. Tuy nhiên, cơ quan chức trách gần đây đã thắt chặt giao thông đường bộ do đại dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến phức tạp. Điều này có nghĩa là tất cả xe tải chạy xuyên biên giới ít nhất phải được khử trùng . Và việc này cũng có thể khiến hoạt động vận chuyển hàng hóa bị trì trệ, bà Kamal nhận định.
Nhìn chung, lượng hàng hóa lưu thông tại các cảng biển ở tỉnh Quảng Đông sẽ vẫn chậm chạp trong tháng 6, và ngay cả những cảng khác ở Trung Quốc cũng sẽ trở nên thận trong hơn, ông Zhang của Pinpoint Asset Management dự đoán.
Tình trạng này có thể đẩy giá cả hàng hóa lên cao hơn, dấy lên lo ngại về nguy cơ lạm phát gia tăng.
“Cùng với đại dịch Covid-19 bùng phát ở Ấn Độ và Đông Nam Á, giá hàng hóa và chi phí vận tải cao, việc ca nhiễm ở tỉnh Quảng Đông gia tăng có thể làm tăng áp lực lạm phát ở các quốc gia khác”, ông Zhang cho biết.