Tác động của chính sách kiểm soát kép
Ngày 11/9/2021, Ủy ban Phát triển và cải cách quốc gia của Trung Quốc đã công bố kế hoạch cải thiện Chính sách kiểm soát kép về tiêu thụ năng lượng với mục đích tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải CO2 từ năm 2030 và đạt mức trung lập về phát thải vào năm 2060. Bộ Sinh thái và Môi trường Trung Quốc thông báo sẽ tăng cường kiểm soát các ngành công nghiệp như thép và nhôm, liên quan đến việc sử dụng nhiều năng lượng và tạo ra lượng khí thải lớn.
Chính sách kiểm soát kép của Trung Quốc cũng đã dẫn đến sự sụt giảm mạnh sản lượng xút trong quý IV/2021.
Giá xuất khẩu xút của Trung Quốc đã giữ ở mức tương đối thấp trong nhiều năm qua, thậm chí đã giảm xuống dưới 350$/tấn trong nửa đầu năm 2021. Nhưng sau khi chính phủ thực hiện chính sách kiểm soát kép từ tháng 9/2021, giá xút xuất khẩu đã tăng nhanh, lên đến khoảng 600 $/tấn.
Tác động trực tiếp của chính sách kiểm soát kép là sự sụt giảm tỷ lệ vận hành công suất xút-clo tại tỉnh Giang Tô. Đầu tháng 9/2021, tỷ lệ vận hành công suất xút-clo tại đây đạt khoảng 90%, nhưng chỉ một tháng sau đã giảm xuống chỉ còn 20-30%. Phải đến sau tháng 10/2021, sản xuất xút-clo của Trung Quốc mới dần trở về mức bình thường.
Xuất khẩu xút
Năm 2021, tổng khối lượng xuất khẩu xút lỏng của Trung Quốc đã tăng mạnh 84%, đạt hơn 1 triệu tấn. Tuy nhiên, khối lượng xuất khẩu xút rắn năm 2021 đã giảm gần một phần ba so với năm 2020 - năm bị ảnh hưởng nặng nề vì thiếu tàu và côngtenơ vận chuyển đường biển.
Trong 4 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu xút lỏng của Trung Quốc đã lại tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm năm 2021, tuy khối lượng xuất khẩu xút rắn tiếp tục giảm. Ôxtrâylia là đích xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc trong 6 năm qua. Trong khi đó, khối lượng xuất khẩu sang Inđônêxia năm 2021 đã tăng 10 lần so với năm 2020, tuy nhiên trong năm 2021 Ấn Độ không nhập khẩu xút từ Trung Quốc.
Nhu cầu sử dụng
Sản xuất alumin là lĩnh vực sử dụng lớn nhất của xút, tiếp theo là ngành sản xuất giấy và bột giấy, sản xuất vải dệt, sản xuất chất tẩy rửa.
Năm 2021, sản lượng giấy và bột giấy của Trung Quốc đạt 136 triệu tấn, cao hơn 7% so với năm 2020. Quý II/2022, một nhà máy sản xuất giấy mới đã đi vào vận hành ở phía Nam, góp phần vào sự tăng trưởng chung của ngành sản xuất giấy trong nước năm 2022.
Sản xuất vải dệt của Trung Quốc đã tăng trong các năm 2020 và 2021 nhờ sự quay trở lại của các luồng đơn hàng từ nước ngoài. Nhưng làn sóng dịch COVID-19 mới với biến chủng Omicron và sự phục hồi của sản xuất vải dệt tại Đông Nam Á có thể sẽ ảnh hưởng đến ngành sản xuất vải dệt của Trung Quốc.
Tổng sản lượng các chất tẩy rửa năm 2021 tại Trung Quốc đạt 10 triệu tấn, thấp hơn 7% so với năm trước. Ước tính, sản lượng chất tẩy rửa năm 2022 sẽ đạt mức tương tự hoặc giảm nhẹ.
Nhu cầu xút của ngành sản xuất giấy và sản xuất hóa chất có khả năng sẽ tăng, trong khi đó nhu cầu của ngành sản xuất alumin bị hạn chế một phần do chính sách bảo vệ môi trường ảnh hưởng bất lợi đến tốc độ tăng trưởng của ngành này.
Nhìn chung, trong vài năm tới nhu cầu xút tại Trung Quốc sẽ tiếp tục duy trì ở mức hiện nay hoặc tăng trưởng cùng với tăng trưởng kinh tế.
Triển vọng phát triển
Tổng tiêu thụ xút tại Trung Quốc năm 2021 đạt 37 triệu tấn. Ước tính, nhu cầu tiêu thụ năm 2022 sẽ tăng nhẹ với tốc độ tăng trưởng thấp hơn năm trước.
Tỷ lệ vận hành công suất của các nhà máy sản xuất xút tại Trung Quốc đã giảm xuống khoảng 60% trong tháng 10/2021 do chính sách kiểm soát tiêu thụ năng lượng. Tỷ lệ vận hành công suất quý IV/2022 cũng sẽ bị ảnh hưởng của chính sách này và có khả năng sẽ giảm nhẹ. Nhưng các biện pháp gắt gao của chính sách kiểm soát kép đã giảm nhẹ trong năm nay, nhờ đó tỷ lệ vận hành công suất cả năm 2022 của ngành xút có thể sẽ đạt 80%.
Năm 2021, mặc dù dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp, sản lượng xút của Trung Quốc đạt trên 38 triệu tấn, cao hơn 6% so với năm 2020. Sự tăng trưởng này được hỗ trợ nhờ mở rộng công suất và các luồng tiêu thụ.
Quý II/2022, trong bối cảnh thực hiện các biện pháp chống dịch theo chính sách zero-COVID, một nhà máy xút mới đã được đưa vào vận hành tại Trung Quốc theo đúng kế hoạch.
Nhìn chung, sản lượng xút tại Trung Quốc năm 2022 được dự báo sẽ đạt khoảng 40 triệu tấn. Khối lượng xuất khẩu năm 2022 sẽ tương đối cao do nhu cầu đang tăng từ các nước Đông Nam Á, EU và Ucraina trước những tác động của cuộc chiến tranh Nga-Ucraina.
Trong khi đó, công suất clo của Trung Quốc cũng đã tăng nhẹ từ năm 2016 và được dự báo sẽ đạt 41 triệu tấn vào cuối năm 2022.
Trong những năm tới, Trung Quốc được dự báo sẽ chiếm hơn 1/4 công suất xút mới tại châu Á.
Với công suất 2,30 triệu tấn/năm của 6 dự án mới đã lập kế hoạch, Trung Quốc cũng sẽ dẫn đầu về bổ sung công suất mới trên toàn cầu vào năm 2026. Trong số đó, nhà máy xút của Công ty Xinjiang Zhongtai tại Bạch Thành với công suất 800 nghìn tấn/năm sẽ được đưa vào vận hành năm 2024