Trong tuần này, gã khổng lồ năng lượng Eni của Ý đã ký thỏa thuận mua tối đa 1 triệu tấn khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) hàng năm từ QatarEnergy. Với thời hạn lên đến 27 năm, Ý đã đảm bảo được dòng khí đốt đi vào nền kinh tế lớn nhất Nam Âu cho đến ít nhất là năm 2050.
Dữ liệu từ tổ chức nghiên cứu Ember cho thấy, vào năm 2022, khí đốt chiếm khoảng 51% tổng sản lượng điện của Ý - nước lệ thuộc nhiều nhất vào khí đốt trong số những nền kinh tế lớn nhất châu Âu.
Theo Ember, Ý cũng lệ thuộc rất nhiều vào nguồn khí đốt nhập khẩu. Vào năm 2022, hơn 95% sản lượng khí đốt của nước này được vận chuyển vào từ nước ngoài.
Tình trạng lệ thuộc nặng nề vào khí đốt nhập khẩu đã thúc đẩy Ý tăng tốc xây dựng công suất điện từ các nguồn tái tạo, như năng lượng mặt trời và gió. Trong năm 2022, hai mục này tăng lần lượt là 11% và 5%, cao hơn mức tăng trưởng của những nguồn khác.
Dữ liệu của Ember cho thấy, nâng công suất tái tạo đã làm gia tăng sản lượng điện sạch của Ý. Trong 9 tháng đầu năm 2023, mức tăng này là hơn 11%, chiếm 45,2% sản lượng điện.
Tuy nhiên, ngay cả khi sản lượng điện sạch đạt mức tăng kỷ lục, khí đốt tự nhiên vẫn là nguồn điện chủ yếu của Ý trong năm 2023, và xem chừng sẽ tiếp tục làm nền tảng cốt yếu cho hệ thống điện của đất nước trong nhiều thập kỷ nữa, dù rằng năng lượng tái tạo sẽ tiếp tục tăng trong những năm tới.
Nền tảng công nghiệp
Ngành công nghiệp của Ý đòi hỏi nhu cầu cao về năng lượng, là nguyên nhân cốt yếu duy trì sức mạnh của khí đốt tự nhiên trong cơ cấu điện năng của quốc gia này.
Theo Bộ Thương mại Mỹ, Ý là nền kinh tế sản xuất lớn thứ hai ở châu Âu, nổi tiếng về sản xuất máy móc, sản phẩm thời trang, thực phẩm, phụ tùng ô tô và dược phẩm.
Đất nước này cũng là nhà sản xuất và xuất khẩu ô tô, đồ nội thất và đồ đá lớn. Do đó, Ý sở hữu một nền công nghiệp rộng khắp với nhu cầu năng lượng 24/7.
Tuy nhiên, kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine trong năm 2022, chi phí điện năng tại Ý đã tăng mạnh. Nguồn cung khí đốt tự nhiên cho Tây Âu đã bị cắt giảm, đẩy chi phí điện trong khu vực tăng vọt.
Theo dữ liệu do LSEG tổng hợp, cho đến thời điểm hiện tại của năm 2023, Ý có chi phí điện bán buôn bình quân cao, tăng hơn 147% so với mức bình quân của năm 2019.
Như vậy, trong cùng một giai đoạn, giá điện tại Ý có mức tăng tương tự như ở Đức - nước sản xuất lớn nhất châu Âu.
Chưa kể, giá điện ở Ý và Đức đang dần trở nên chênh lệch theo thời gian. Nếu tính theo tháng, thì hiện nay, Ý có giá điện cao hơn 50 euro/MWh so với giá điện trung bình ở Đức.
Trong khi đó, vào giai đoạn năm 2019-2021, mức chênh lệch bình quân giữa hai nước chỉ là 17 euro/MWh. Điều này cho thấy, trong một năm qua, những khách hàng tiêu thụ điện lớn ở Ý còn chịu ảnh hưởng nặng nề hơn so với khách hàng ở Đức.
Vào năm 2022, nhằm hỗ trợ ngành công nghiệp Ý, chính phủ nước này đã công bố gói biện pháp trị giá 9 tỷ euro. Chương trình bao hàm nhiều hoạt động, từ nâng sản lượng khí đốt và tăng lượng tồn kho, cho đến tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thanh toán hóa đơn năng lượng theo 36 đợt.
Thỏa thuận giữa Eni và Qatar cũng sẽ mang lại sự bảo vệ bổ sung cho người tiêu dùng, bằng cách giúp Ý tiếp tục giảm lệ thuộc vào nguồn cung khí đốt tự nhiên của Nga, đồng thời củng cố vị thế của Qatar như nhà cung cấp LNG hàng đầu của Ý.
Theo dữ liệu theo dõi tàu từ Kpler, Mỹ và Algeria là những nước cung cấp LNG lớn khác cho Ý. Trong năm nay, sản lượng LNG nhập khẩu vào Ý sẽ vượt qua mức kỷ lục 24,5 triệu m3 của năm 2022.
Bên cạnh lượng tồn kho khí đốt cao (các bể dự trữ được lấp đầy đến 98% - theo LSEG), sản lượng nhập khẩu khí đốt tự nhiên cao hơn sẽ giúp đảm bảo nguồn cung điện cho người tiêu dùng ở Ý trong suốt mùa đông sắp tới, khi nhu cầu sưởi ấm đạt đỉnh điểm.
Về mặt lâu dài, khối lượng khí đốt tự nhiên cao hơn sẽ giúp đảm bảo sự ổn định cho nguồn cung điện, ngay cả trong thời điểm Ý đang bổ sung nguồn năng lượng tái tạo vào lưới điện quốc gia, do đó có phần lớn sản lượng phát điện đến từ những nguồn không liên tục. Hơn nữa, trong trường hợp sản xuất điện từ cơ sở năng lượng mặt trời và gió sụt giảm, các công ty điện lực có thể sử dụng hệ thống nhà máy nhiệt điện khí nhằm bổ sung nguồn cung.
Nguồn cung khí đốt lớn hơn cũng làm giảm chi phí điện năng tổng thể, giúp nâng khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp có trụ sở tại Ý so với những đối thủ trong khu vực.
Nhìn chung, thỏa thuận Eni-Qatar sẽ giúp Ý duy trì mối quan hệ chặt chẽ với thị trường khí đốt trong vài năm nữa, ngay cả khi nước này đang tiếp tục phát triển thêm công suất phát điện tái tạo nhằm đáp ứng mục tiêu chuyển dịch năng lượng dài hạn.