Theo cơ quan thanh tra, Công ty Cổ phần Năng lượng Lộc Ninh 3 xây dựng Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 trên diện tích 149,59ha đất rừng sản xuất, vi phạm hành vi bị nghiêm cấm quy định tại Luật Đất đai 2013.
Dự án điện mặt trời ngang nhiên xây dựng trên đất rừng
Thanh tra Chính phủ vừa ban hành Thông báo Kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong quản lý, thực hiện quy hoạch và đầu tư xây dựng các công trình điện theo Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh. Trong đó, cơ quan thanh tra đã chỉ ra những sai phạm về quản lý, sử dụng đất để đầu tư xây dựng các nhà máy điện mặt trời tại tỉnh Bình Phước. Cụ thể, đối với diện tích đất xây dựng Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 khoảng 149,59ha, đến thời điểm thanh tra, Thủ tướng Chính phủ chưa có ý kiến đối với việc chuyển đổi mục đích sử dụng 149,59ha đất rừng sản xuất do Công ty TNHH MTV Cao su Lộc Ninh quản lý, sử dụng sang đất công trình năng lượng theo đề nghị của UBND tỉnh Bình Phước.
Diện tích đất rừng sản xuất nêu trên chưa được UBND tỉnh Bình Phước chuyển mục đích sử dụng sang đất xây dựng công trình năng lượng, chưa cho Công ty Cổ phần Năng lượng Lộc Ninh 3 thuê đất.
Tuy nhiên, trong thời gian UBND tỉnh Bình Phước làm thủ tục điều chỉnh diện tích, vị trí xây dựng nhà máy... Công ty Cổ phần Năng lượng Lộc Ninh 3 đã xây dựng Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 trên diện tích 149,59ha, hành vi này vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 12 Luật Đất đai 2013.
“Trách nhiệm đối với những khuyết điểm, vi phạm trong việc quản lý, sử dụng đất nêu trên thuộc về UBND tỉnh Bình Phước, Công ty TNHH MTV Cao su Lộc Ninh, Công ty Cổ phần Năng lượng Lộc Ninh 3”, Thanh tra Chính phủ nhận định.
Cũng tại Bình Phước, đối với diện tích đất xây dựng Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 4 (diện sử dụng đất khoảng 240ha): Công ty Cổ phần Năng lượng Lộc Ninh 4 đã sử dụng tổng diện tích khoảng 240ha để đầu tư xây dựng Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 4, trong đó 63ha chưa được UBND tỉnh Bình Phước cho thuê đất là hành vi vi phạm các quy định tại khoản 1 Điều 12 Luật Đất đai năm 2013.
Theo báo cáo giải trình của UBND tỉnh Bình Phước tại Văn bản số 46/UBND-TH ngày 16/2/2023, UBND tỉnh này đã xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty Cổ phần Năng lượng Lộc Ninh 3, chủ đầu tư dự án đã nộp tiền xử phạt theo quyết định.
Diện tích sử dụng đất của Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 tại vị trí mới đảm bảo phù hợp với Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và Kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối 2016 - 2020 của tỉnh Bình Phước và Quy hoạch sử dụng đất huyện Lộc Ninh đến năm 2020.
Còn Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 4 với diện tích sử dụng đất khoảng 240ha, trong đó có 63ha chưa được UBND tỉnh Bình Phước cho thuê đất. UBND tỉnh đã xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty Cổ phần Năng lượng Lộc Ninh 4, chủ đầu tư đã nộp tiền xử phạt theo quyết định.
Kết luận của Thanh tra Chính phủ nêu rõ, UBND tỉnh Bình Phước đã ra Văn bản số 305/TB-UBND ngày 3/10/2019 Thông báo kết luận của Chủ tịch UBND tỉnh thống nhất chủ trương cho các chủ đầu tư dự án nhà máy điện mặt trời được triển khai thi công một số hạng mục của dự án khi chưa được bàn giao mặt bằng xây dựng; các chủ đầu tư ở dự án Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3, Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 4, Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 5 đã khởi công xây dựng công trình khi chưa được bàn giao mặt bằng thi công, chưa được cấp giấy phép xây dựng là vi phạm điểm a, điểm b Điều 107 Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 ngày 18/6/2014.
Sở Xây dựng tỉnh Bình Phước cấp Giấy phép xây dựng cho Công ty Cổ phần Lộc Ninh 4 và Công ty Cổ phần Năng lượng Lộc Ninh 5 (số153/GPXD-SXD-HCC ngày 22/12/2020, số 154/GPXD-SXD-HCC ngày 22/12/2020) nhưng không tiến hành kiểm tra thực địa là vi phạm quy định tại điểm c khoản 1 Điều 102 Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 năm 2014.
Các dự án điện mặt trời không đáp ứng điều kiện hưởng giá ưu đãi
Việc chủ đầu tư, Công ty mua bán điện công nhận ngày vận hành thương mại, đưa vào sử dụng và mua điện của 6/6 nhà máy điện mặt trời với giá cố định 7,09 UScent/kWh, áp dụng trong 20 năm khi chưa được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền (Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo hoặc Sở Công Thương) kiểm tra công tác nghiệm thu và ra văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu của CP; khoản 4 Điều 123, Luật Xây dựng; khoản 3 Điều 3, Thông tư số 16/2017/TTBCT ngày 12/9/2017; điểm d khoản 1 Điều 51, Thông tư số 39/2015/TT-BCT ngày 18/11/2015 của Bộ Công Thương. Trong đó, có 1 dự án đến ngày 31/12/2020 và đến thời điểm thanh tra vẫn chưa được UBND tỉnh Bình Phước cho thuê đất nên không đủ điều kiện hưởng giá bán điện 7,09 UScent/kWh.
Công ty mua bán điện công nhận ngày vận hành thương mại và mua điện của 6/6 nhà máy điện mặt trời trong khi có vi phạm quy định pháp luật về nghiệm thu công trình nhưng được hưởng giá bán điện cố định trong suốt thời gian 20 năm và được ưu tiên mua hết sản lượng điện từ các nhà máy là vi phạm điểm a khoản 1 Điều 14 và khoản 2 Điều 7 Quyết định số 11/2017/QĐ-TTg ngày 11/4/2017 của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời tại Việt Nam, khoản 2 Điều 6 Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg ngày 6/4/2020 của Thủ tướng Chính phủ.
Từ những khuyết điểm, vi phạm nêu trên dẫn đến, việc mua bán điện theo giá cố định quy định tại các quyết định của Thủ tướng Chính phủ là chưa đủ cơ sở pháp luật, 6/6 dự án đã được (chủ đầu tư, Công ty mua bán điện...) đưa vào sử dụng khi chưa được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền (Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo hoặc Sở Công Thương) kiểm tra công tác nghiệm thu và ra văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu của chủ đầu tư theo quy định pháp luật là chưa đủ điều kiện để được hưởng cơ chế khuyến khích.
Trên cơ sở kết quả thanh tra, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND tỉnh Bình Phước chủ trì, chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm nêu tại Kết luận Thanh tra.
UBND tỉnh Bình Phước chịu trách nhiệm trong việc báo cáo, xin ý kiến của Thủ tướng Chính phủ trong việc chấp thuận chủ trương chuyển đổi mục đích sử dụng 149,59ha rừng sản xuất (rừng trồng) sang đất xây dựng công trình năng lượng (diện tích sử dụng xây dựng Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3); thực hiện việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất, cho thuê đất theo quy định của pháp luật.
UBND tỉnh Bình Phước chịu trách nhiệm trong việc thực hiện các thủ tục hoàn thiện hồ sơ quản lý đất đai, cho thuê đất theo quy định của pháp luật đối với 63ha đất đã sử dụng xây dựng Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 4.