ByteDance, công ty mẹ của mạng xã hội TikTok, hiện là startup giá trị nhất thế giới. Ngay cả khi định giá chỉ còn 220 tỷ USD, giảm từ mức kỷ lục 500 tỷ USD trên thị trường thứ cấp vào năm 2021, công ty này vẫn là cái tên ưa thích của nhiều nhà đầu tư mạo hiểm (VC). Để so sánh, SpaceX, công ty hàng không vũ trụ của Elon Musk, là “kỳ lân” giá trị thứ hai thế giới với định giá 140 tỷ USD.
Đối với các nhà đầu tư của ByteDance, đặc biệt là những người đã rót vốn khi startup này mới được định giá hàng triệu USD, nếu công ty này IPO (chào bán lần đầu ra công chúng), họ có thể thu về hàng chục tỷ USD lợi nhuận và ngay lập tức có tên trong danh sách những nhà đầu tư mạo hiểm hàng đầu thế giới. Thế nhưng, khi được hỏi về chi tiết khoản đầu tư cùng triển vọng của ByteDance, hầu hết đều giữ im lặng hoặc yêu cầu ẩn danh.
Theo Forbes, lý do một phần là vì Tiktok, ứng dụng thuộc sở hữu của ByteDance, đang gây nhiều tranh cãi. Mạng xã hội có 150 triệu người dùng tại Mỹ đã bị điều tra rộng khắp với cáo buộc theo dõi và truyền bá nội dung nhạy cảm. Hồi tháng 3, CEO Tiktok Shou Zi Chew đã có phiên điều trần trước Quốc hội Mỹ, giải quyết những lo ngại về việc Trung Quốc có thể sử dụng Tiktok để thu thập dữ liệu người dùng đe dọa an ninh quốc gia, cũng như những tác động tiêu cực tới sức khỏe tinh thần thanh thiếu niên.
Vài năm sau khi chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump ra lệnh cấm TikTok, chính quyền Biden hiện cũng đang yêu cầu TikTok thoái vốn khỏi công ty mẹ ở Trung Quốc, nếu không sẽ phải đối mặt với lệnh cấm tại Mỹ. Tương lai vô định đó khiến các nhà đầu tư mạo hiểm rót vốn vào Tiktok ít nhiều phải dè chừng.
“Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị leo thang, cổ phiếu ByteDance liệu có ảnh hưởng hay không?”, một nhà đầu tư ByteDance yêu cầu giấu tên trầm ngâm. “Chúng tôi đang cố gắng đi tìm câu trả lời cho điều đó”.
Từ những “ván cược” sớm đến cổ phần hàng tỷ USD
Nếu không liên quan đến chính trị, các nhà đầu tư của ByteDance có lẽ sẽ rất thoải mái nói chuyện về doanh nghiệp “quái vật” đã có kế hoạch IPO này. Công ty đã thu về khoảng 80 tỷ USD doanh thu và 25 tỷ USD lợi nhuận hoạt động gộp, theo The Information và The Economist. Điều này giúp ByteDance tiến gần hơn tới quy mô của Tencent, gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc có mức vốn hóa thị trường khoảng 470 tỷ USD.
Thực tế, nếu được niêm yết, ByteDance có thể vượt Alibaba – “ông lớn” đã huy động được 25 tỷ USD với mức vốn hóa thị trường 231 tỷ USD vào năm 2014 - trở thành công ty có đợt IPO công nghệ lớn nhất từ trước đến nay.
Nhờ khoản đầu tư vào ByteDance, Neil Shen, đồng sáng lập kiêm đối tác quản lý quỹ Sequoia Capital China có trụ sở tại Hong Kong, đã vươn lên vị trí số 1 trong bảng xếp hạng những nhà đầu tư mạo hiểm hàng đầu thế giới (Midas List) 2023 của Forbes. Sequoia Capital China đã lần đầu rót vốn vào công ty mẹ Tiktok trong vòng Series C năm 2014, đổi lấy 10% cổ phần với mức định giá 465 triệu USD. Năm 2013, Shen đã có cơ hội đầu tư “hời” hơn, khi ByteDance mới được định giá khoảng 60 triệu USD, nhưng bỏ lỡ vì lưỡng lự. Vì vậy, nhà đầu tư mạo hiểm này đã chi mạnh tay hơn trong các vòng gọi vốn sau đó, chỉ trừ vòng Series E năm 2018 do SoftBank dẫn đầu.
Các quỹ tăng trưởng toàn cầu của Sequoia sau đó cũng đầu tư vào ByteDance, mua thêm cổ phần qua thị trường thứ cấp vào năm 2020. Forbes dẫn nguồn tin cho biết, công ty nắm giữ tổng cộng hơn 10% cổ phần ByteDance – tương đương khoảng 22 tỷ USD.
Susquehanna International Group (SIG) cũng đầu tư vào ByteDance, lần đầu tiên vào năm 2012, cùng thời điểm với nhà đầu tư Yi Cao (xếp thứ 54 trong Midas List 2023) của Source Code Capital. Tính đến nay, SIG nắm giữ khoảng 15% cổ phần công ty.
Khoản đầu tư vào ByteDance cũng đã giúp nhiều nhà đầu tư mạo hiểm lọt vào danh sách của Forbes. Điển hình trong số này là Hans Tung (vị trí thứ 10) của GGV Capital, Scott Shleifer (vị trí thứ 20) của Tiger Global, Marc Stad (vị trí thứ 37) của Tập đoàn đầu tư Dragoneer và Anton Levy (vị trí số 71) của General Atlantic.
Một số công ty khác thì đầu tư gián tiếp thông qua Musical.ly, ứng dụng hát nhép được ByteDance mua lại vào năm 2017. Tuy nhiên, Qiming Venture Partners đã bán cổ phần vào năm 2019 với mức định giá 95 tỷ USD, bỏ túi 113 triệu USD, trong khi quỹ GGV cũng đang dần thoái vốn.
“Mọi người đã bán khá nhiều và tranh luận xem có nên bán thêm hay không”, một nhà đầu tư nói.
Dẫu vậy, theo các nguồn tin, các công ty nắm giữ cổ phần lớn như SIG, Sequoia, General Atlantic hay mới đầu tư gần đây như Coatue, đều kiên định với tầm nhìn dài hạn.
“Các cổ đông lớn sẽ khó bán cổ phần hơn”, một nguồn tin cho biết thêm.
Cổ phiếu ByteDance giữa “cơn bão lớn”
Các quỹ tương hỗ AIG, Fidelity, BlackRock và T. Rowe Price định giá ByteDance ở mức khoảng 260 - 320 tỷ USD. Trong khi đó, Glen Anderson, nhà môi giới tại Rainmaker Securities cho biết, các nhà đầu tư vẫn quan tâm đến công ty ở mức vốn hóa thị trường từ 220 - 225 tỷ USD, còn người bán sẵn sàng bán với định giá 235 - 240 tỷ USD.
“Chúng tôi rất ngạc nhiên khi cổ phiếu ByteDance không biến động mạnh, bất chấp ồn ào tại Washington”, Anderson nói, song thừa nhận vốn hóa công ty hiện tại chỉ bằng một nửa so với thời đỉnh cao. Ông lưu ý, các nhà đầu tư đều hy vọng ByteDance sẽ tránh được số phận của Juul, công ty thuốc lá điện tử đã bị kiện vì tiếp thị các sản phẩm gây nghiện của họ với trẻ em và thanh thiếu niên và ghi nhận đà lao dốc tới 98% của cổ phiếu.
“Nếu không có rủi ro pháp lý, cổ phiếu ByteDance có thể tiếp tục tăng giá. So với các công ty công nghệ khác, cổ phiếu này đang được giao dịch khá rẻ”, Anderson nhận định.
Theo một nhà đầu tư của ByteDance, lý tưởng nhất là công ty thoát được lệnh cấm, sau đó xem xét niêm yết kép tại Mỹ và Hong Kong để mang lại lợi nhuận tối đa cho cổ đông. Nếu không, lựa chọn tiếp theo là công ty sẽ bán mảng kinh doanh toàn cầu của TikTok, mở đường cho các nhà đầu tư nắm giữ cổ phần trong ByteDance và TikTok với tư cách là các thực thể riêng biệt.
Trong trường hợp tệ nhất, ByteDance sẽ bị cấm ở Mỹ và buộc phải “cố thủ” hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc. Khi đó, theo Jacob Helberg, cây viết đầu tư, ủy viên Ủy ban kinh tế và an ninh Mỹ-Trung, các nhà đầu tư Mỹ sẽ rơi vào thế khó khi “dòng vốn bị khóa lại”.
Đó cũng là lý do vì sao các nhà đầu tư của ByteDance đang hành động cẩn trọng.
“Nếu công khai nói về việc đầu tư vào ByteDance, chính phủ Trung Quốc hoặc Mỹ sẽ chú ý ngay lập tức”, một nhà đầu tư chia sẻ.
Nguồn: Forbes