Theo nhận định của ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT Fimex VN ngành thủy sản, trong đó có ngành tôm sẽ tăng tốc trong quý III. Tuy nhiên, ông Lực cho rằng, doanh số tiêu thụ tăng chỉ là một tín hiệu tốt nhưng chưa hẳn bền vững. Cái quan tâm hơn cả, làm sao thuyết phục được người nuôi tôm an tâm thả giống nuôi tới đây.

Giá tôm thương phẩm giảm sát đáy

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep), so với các tháng đầu năm 2023, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đang có sự hồi phục, tháng sau cao hơn so với tháng trước. Tuy nhiên vẫn thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái.

Số liệu của Vasep cho thấy, tháng 6/2023, xuất khẩu thủy sản ước đạt gần 800 triệu USD, giảm 21%. Trong đó, xuất khẩu tôm ước đạt 341 triệu USD, mức cao nhất từ đầu năm tới nay. Tính chung 6 tháng, xuất khẩu tôm đạt gần 1,6 tỷ USD, thấp hơn 31% so với 2022.

Theo TS. Hồ Quốc Lực, nguyên Chủ tịch Vasep, Chủ tịch HĐQT FIMEX VN, đây là tín hiệu tốt! Tín hiệu tích cực này diễn ra trong bối cảnh chưa có lợi thế rõ ràng. Tuy nhiên, đi vào thực tế sẽ dần nhận diện ra các yếu tố tạo nền cho sự phục hồi ban đầu.

Theo Vasep, xuất khẩu tôm ước đạt 341 triệu USD, mức cao nhất từ đầu năm tới nay. Tính chung 6 tháng, xuất khẩu tôm đạt gần 1,6 tỷ USD, thấp hơn 31% so với 2022. Ảnh: Vasep

Ông Hồ Quốc Lực cho biết, tôm thương phẩm trong nước đã giảm đến sát đáy, thấp ngoài mức dự tính.  Giá tôm thương phẩm trong nước đi xuống là một nền tảng cho sự gia tăng tiêu thụ, xuất khẩu. 

Tình hình tôm nuôi Ecuador, kết quả sản lượng khả quan, tuy nhiên theo thông tin có khoảng 10% hộ nuôi nhỏ đã treo ao vì giá bán thấp, thua lỗ. Chú ý là hộ nuôi nhỏ ở Ecuador là tương đương hộ nuôi trung bình khá của Việt Nam. Hiện nay tôm nuôi ở đây tập trung vào các trang trại lớn, nhất là các gia tộc có vốn nhiều, vùng nuôi lớn, có thể cơ giới hóa cũng như ứng dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật để tăng năng suất, giảm giá thành.

Tình hình nuôi ở Ấn Độ cũng trong hoàn cảnh tương tự, dự kiến sản lượng tôm nuôi năm nay ở đây giảm 20-30% do người nuôi giảm thả giống. Giá tiêu thụ thế giới đã chạm đáy và ngoài sức chịu đựng của hộ nuôi ở tất cả các cường quốc nuôi tôm, cho thấy giá không thể giảm hơn nữa, đây cũng là nền tảng để các hệ thống phân phối tính toán dự trữ hàng, đây cũng là nền tảng để tăng tiêu thụ, xuất khẩu.

Bình thường trước đây, đầu Quý III là cao điểm thu hoạch tôm của ta và Ấn Độ. Riêng Indonesia và Ecuador đã thu hoạch chính vụ sớm hơn. Nhưng theo tình hình diễn tiến, sắp tới đây tôm thương phẩm trên lưu thông các nước đều giảm mạnh, vì giảm thả nuôi vừa qua và hiện nay hoặc cuối vụ. Đây cũng là một nền tảng để các hệ thống phân phối tính toán tăng mua dự trữ vì theo quy luật cung cầu, sắp tới chắc chắn tôm thương phẩm sẽ phục hồi từng bước. Nền tảng đáng lưu ý nữa là sắp tới sẽ là mùa tiêu thụ do có lễ hội (tháng 7 là Quốc Khánh Mỹ, tháng 8 là lễ hội ở Nhật…) và nhất là kế hoạch cho tiêu thụ Noel và mừng năm mới. Giai đoạn này hàng chế biến sâu chiếm ưu thế tiêu thụ hơn so với hàng sơ chế hay chế biến cấp thấp. Hàng tinh chế là lợi thế của các doanh nghiệp (DN) tôm chúng ta.

Quý III, ngành tôm sẽ tăng tốc?

Ông Hồ Quốc Lực nhận định, ngành thủy sản, trong đó có ngành tôm sẽ tăng tốc trong quý III. "Tôi cho rằng, DN có ý thức cho sự phát triển lâu dài, thể hiện qua hoạt động có bài bản, có chiến lược… sẽ nhanh chóng vượt qua khó khăn so với các DN chỉ lo toan hoạt động trong ngắn hạn. Thí dụ như bây giờ yêu cầu các DN thực thi bộ tiêu chí môi trường – xã hội – quản trị (ESG), các DN có tính toán từ xa sẽ dễ hòa nhập và thực hiện. Qua đó thu hút, thuyết phục được các hệ thống tiêu thụ, nhất là hệ thống cao cấp, sẽ có nhiều khách hàng tốt", ông Lực cho biết.

Cũng theo vị chuyên gia này, từ những điều trên cho thấy các DN thủy sản có nhiều việc cần phải quan tâm, hoàn thiện mình theo xu thế; không thể còn tư tưởng bóc ngắn cắn dài như một thời đã diễn ra trước kia. Tất cả các DN đều trên đường đua trường kỳ, mọi thành viên tham gia phải tính toán bền sức, phải có sự chuẩn bị mọi mặt cần thiết.

Góc nhìn nữa là qua khó khăn đang diễn ra, tồn đọng là giá thành tôm ta cao quá. Qua đó mới thấy sự liên kết trong chuỗi ngành hàng để nhằm giảm giá thành là hết sức cần thiết. Tuy nhiên, sự liên kết này cần thực chất mới có hiệu quả. Nếu liên kết hình thức thì chỉ tốn công. Liên kết thực chất là biết chia sẻ giá trị chung tạo ra, cùng tồn tại cùng phát triển. Còn nếu mắt xích nào đó, trên nền tảng ưu thế của mình, chiếm phần lớn lợi ích từ giá trị chung tạo ra sẽ khiến có mắt xích khác rơi vào khó khăn, chuỗi ngành hàng sẽ khó đi lên. Và lớn hơn nữa, về mặt quản lý nhà nước, ngành tôm phải có sự xem xét, chỉnh sửa, bổ sung phương hướng, chiến lược, giải pháp… nhằm hoàn thiện mình hơn theo chiều sâu thì mới có thể tăng sức cạnh tranh và tồn tại lâu bền.

Quý III đang khởi động và các DN thủy sản trên đà tăng tốc. Hy vọng sẽ bù đắp phần nào hụt hẫng thời gian qua về doanh số tiêu thụ. Tuy nhiên, ông Lực cho rằng, doanh số tiêu thụ tăng chỉ là một tín hiệu tốt nhưng chưa hẳn bền vững. Cái quan tâm hơn cả, làm sao thuyết phục được người nuôi tôm an tâm thả giống nuôi tới đây. Một bài toán quá khó, đòi hỏi thời gian cũng như sự chung tay của cả chuỗi ngành hàng, trong đó không thể thiếu vai trò hỗ trợ và quản lý nhà nước. Người nuôi tôm lại không thể chờ đợi, bởi sẽ sống bằng gì, cho nên cái khó ngành tôm sẽ không chỉ là nhất thời.

O.L