Nhìn từ đà tăng trưởng cao trong xuất khẩu các mặt hàng công nghệ chủ lực, cùng những dự báo khả quan ở phía trước, điều mong mỏi là cần có sự tham gia sâu hơn nữa của các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt trong chuỗi giá trị toàn cầu được ví như “mỏ vàng” này. Điều đó rất cần họ vận dụng thế mạnh của mình, phải biết nắm bắt cơ hội để bứt phá, cũng như cải thiện năng lực sản xuất để tăng cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu. 

Số liệu mới đưa ra từ Bộ Công Thương cho thấy kim ngạch xuất khẩu (XK) nhóm hàng công nghiệp chế biến chế tạo trong 7 tháng đầu của năm 2024 ước đạt gần 192 tỷ USD, chiếm 84,6% tổng kim ngạch XK và tăng 15,4% so với cùng kỳ năm 2023.

Kỳ vọng như “cơn gió góp bão”

Trong đó, đáng chú ý là đà tăng trưởng XK cao so với cùng kỳ năm rồi của các mặt hàng công nghệ chủ lực. Đơn cử như kim ngạch XK máy ảnh, máy quay phim và linh kiện tăng đến 51,5%. Hoặc như máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 30%; Điện thoại các loại và linh kiện tăng 12,3%; Máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng khác tăng 19%...

Các DN công nghiệp hỗ trợ Việt cần nắm bắt cơ hội để bứt phá trước đà tăng trưởng cao của xuất khẩu các mặt hàng công nghệ chủ lực.

Bên cạnh những con số “biết nói” như trên, trong báo cáo cập nhật mới nhất về ngành xuất nhập khẩu từ Bộ phận phân tích thuộc Công ty chứng khoán PSI có cho biết trong 7 tháng đầu của năm 2024, kim ngạch XK các sản phẩm công nghệ thông tin (điện tử, máy tính & linh kiện) tăng mạnh ở mức 28,6% so với cùng kỳ 2023, tiếp tục đóng góp lớn nhất vào tăng trưởng thương mại.

Xét về thời gian tới, phía PSI kỳ vọng kim ngạch XK các mặt hàng công nghệ của Việt Nam sẽ tăng trưởng mạnh hơn trong giai đoạn 2024 - 2025, với kỳ vọng đảo chiều của chu kỳ hàng công nghệ toàn cầu. Nhất là khi nhu cầu toàn cầu với sản phẩm điện thoại và máy tính (chiếm 60% tổng kim ngạch hàng công nghệ của Việt Nam) được dự báo tăng 4% trong 2024. Mặt khác, doanh số điện thoại toàn cầu kỳ vọng sẽ cải thiện nhờ nhu cầu tăng cao với sản phẩm điện thoại 5G.

Hơn nữa, theo PSI, doanh số máy tính toàn cầu dự kiến sẽ tăng trở lại với hai lý do. Thứ nhất là việc tích hợp các tính năng Trí tuệ nhân tạo (AI) vào máy tính giúp thu hút thêm người dùng cá nhân và doanh nghiệp (DN). Thứ hai là nhiều máy tính sẽ cần được thay thế trước khi Windows 10 kết thúc hỗ trợ trong 2025. 

Cùng với đó, lĩnh vực sản phẩm bán dẫn toàn cầu (chiếm 20% tổng kim ngạch XK hàng công nghệ của Việt Nam) được dự báo sẽ tăng mạnh 17% trong 2024, nhờ việc tăng cường triển khai các công cụ tăng tốc xử lý công việc để hỗ trợ trí tuệ nhân tạo.

Ngoài ra, cũng nên tham khảo thêm dự báo mới đây từ Công ty Samsung Electronics (nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất của Việt Nam, chuyên về sản xuất và XK các mặt hàng công nghệ), đó là nhu cầu mua chip sẽ tiếp tục tăng mạnh mẽ trong thời gian tới bởi sự phát triển của AI. Dự kiến trong nửa cuối năm 2024, máy chủ sử dụng AI​​ sẽ chiếm tỷ trọng lớn hơn trong thị trường dữ liệu khi các nhà cung cấp dịch vụ đám mây lớn và DN mở rộng đầu tư vào AI.

Với triển vọng như vậy, các sản phẩm thuộc công nghệ bán dẫn sản xuất tại Việt Nam đang được kỳ vọng sẽ thúc đẩy cho tăng trưởng XK trong thời gian tới. Giới quan sát cho rằng sự bùng nổ chip AI tạo sinh trên toàn cầu (với doanh thu được dự đoán sẽ vượt 50 tỷ USD trong năm 2024) sẽ giúp cho các nhà đầu tư vào công nghiệp chip ở Việt Nam gia tăng doanh số XK trong thời gian tới. Thị trường này được ví von là “cơn gió góp bão” cho ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn. 

Nhìn từ đà tăng trưởng tích cực và những dự báo đầy khả quan về mặt thị trường cho các sản phẩm công nghệ như vậy, điều mong mỏi là các DN Việt (đặc biệt là trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ) sẽ cùng với các DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đóng góp nhiều hơn nữa về mặt XK trên thị trường “mỏ vàng” hàng tỷ USD này.

Cơ hội bứt phá cho công nghiệp hỗ trợ Việt

Dưới góc nhìn của một DN chuyên về kết nối giao thương quốc tế trong ngành hàng công nghệ, ông Vũ Trọng Tài, Tổng giám đốc Công ty RX Tradex Việt Nam, nhấn mạnh điều quan trọng là cần thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam để tham gia vào XK, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Đặc biệt là tạo ra nhiều cơ hội hợp tác cho khối nội, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của DN Việt trong lĩnh vực quan trọng này.

Theo ông Tài, ngành công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam đang trải qua một giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ và nỗ lực thực hiện các chính sách đổi mới sáng tạo. Điều này giúp đẩy mạnh đa dạng hóa sản xuất và tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Với 16 hiệp định thương mại tự do (FTA), Việt Nam cung cấp chuỗi giá trị cao cho các nhà công nghiệp. Báo cáo của Tổng cục Thống kê cho thấy ngành công nghiệp chế biến và chế tạo tăng trưởng 9,5%, với điện tử là ngành then chốt.

Để có sự tham gia sâu của các DN nội địa trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ vào hoạt động XK các sản phẩm công nghệ trước “cái bóng” quá lớn của các DN FDI, giới chuyên gia nhấn mạnh vấn đề là phải nâng cao năng lực cho các nhà cung ứng nội địa.

Hoặc như trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ ngành điện tử ở Việt Nam, bà Đỗ Thị Thúy Hương, Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội DN Điện tử Việt Nam (VEIA), cho rằng cơ hội bứt phá sẽ đến với những DN biết nắm bắt thời cơ và vận dụng thế mạnh của mình.

Tuy nhiên, để duy trì và phát triển sức mạnh cạnh tranh của mình khi tham gia chuỗi cung ứng, các DN nội địa trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ sẽ cần vượt qua những thách thức mới, đặc biệt là về yêu cầu ngày càng cao về bền vững từ các thị trường XK.

Điều này đòi hỏi các các nhà sản xuất nội địa phải nắm rõ xu hướng chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu với những cơ hội lẫn thách thức đến với mình, cũng như khả năng kết nối chuỗi cung ứng tại Việt Nam. Và vấn đề quan trọng là làm sao tích hợp được với chuỗi cung ứng toàn cầu.

Còn đứng ở góc độ quản lý, giải pháp trong thời gian tới được Bộ Công Thương đưa ra là nên tiếp tục hợp tác với các DN FDI, DN sản xuất công nghiệp lớn trong và ngoài nước cùng các tổ chức quốc tế (như World Bank, IFC, UNIDO...). Qua đó nhằm thúc đẩy liên kết với các DN trong nước và nâng cao năng lực cho các nhà cung ứng nội địa, tạo điều kiện cho các DN công nghiệp hỗ trợ Việt tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.

 Thế Vinh-Link gốc