Gemalink là một trong những bến cảng container quy mô nhất cụm cảng Cái Mép - Thị Vải. Dự án nằm trong quy hoạch nhóm cảng biển số 5 từ những năm đầu tiên, được Đại hội đồng cổ đông
GMD
phê duyệt chủ trương đầu tư từ năm 2004.
Sau 7 năm công bố giãn tiến độ đầu tư, cảng Gemalink đã được tiếp tục triển khai xây dựng. Lễ khởi công được Công ty CP Cảng Cái Mép Gemadept – Terminal Link (
GMD) tổ chức hôm 20/2.
Thành "trâu chậm" dù từng được giành giật
Với vị trí cửa sông, tổng diện tích 72 ha và trên 1.100 m cầu chính, Gemalink là dự án rất triển vọng, từng được một số bên “giành giật” trong quá khứ. Trước khi bắt tay với hãng tàu CMA-CGM của Pháp,
GMD từng ký Biên bản ghi nhớ (MOU) với một trong những nhà khai thác cảng lớn nhất thế giới để triển khai dự án. Thỏa thuận cuối cùng lại đổ vỡ do đôi bên không tìm được tiếng nói chung về lộ trình đầu tư.
Đến năm 2008,
GMD liên doanh với Terminal Link, công ty thành viên phụ trách lĩnh vực khai thác cảng của CMA-CGM, để thành lập CTCP Gemadept- Terminal Link, đơn vị chính thức xây dựng và khai thác cảng Gemalink.
Tháng 6/2010, Gemalink tổ chức lễ ký kết xây dựng hạ tầng cảng với Liên danh Dealim-SAMWHA (Hàn Quốc). Lúc đó, dự án được dự kiến khởi công vào tháng 8/2010 và sẽ đi vào hoạt động vào năm 2013. Tuy nhiên, tình hình cạnh tranh rất khốc liệt tại Cái Mép - Thị Vải trong những năm 2009-2011 cộng với triển vọng nguồn hàng không được như ý đã khiến
GMD chủ động giãn tiến độ dự án, chờ thị trường khởi sắc.
Cuối năm 2015, Cái Mép - Thị Vải đã khởi sắc thực sự với việc hàng loạt các tuyến dịch vụ mới được đưa vào khai thác tại cụm cảng, và các tuyến hiện hữu thì liên tục tăng cỡ tàu để chở được nhiều hàng hơn. Tại ĐHĐCĐ thường niên 2016, ông Đỗ Văn Minh, Tổng giám đốc
GMD, đã nhắc đến triển vọng dự án và đưa ra một cột mốc để có thể triển khai tiếp tục là đầu năm 2017 và cảng sẽ đi vào khai thác từ năm 2018, điều đã không xảy ra. Trong khoảng thời gian dài,
GMD đã công khai ý định bán 25% cổ phần Gemalink để giảm sở hữu xuống 50% và tìm đối tác có lượng hàng lớn để đảm bảo nguồn thu cho cảng khi đi vào hoạt động, nhưng cũng không đạt kết quả tích cực.
Chậm triển khai dự án, Gemalink từng bị UBND Bà Rịa - Vũng Tàu ra công văn dừng dự án. Cụ thể, tại Công văn 9886 ký ngày 16/10/2017, UBND Bà Rịa - Vũng Tàu chấp thuận cho Gemalink gia hạn dự án, với lộ trình là giai đoạn 1 của dự án phải được hoàn thành và hoạt động từ tháng 10/2019, với điều khoản “sau 12 tháng kể từ ngày được chấp thuận giãn tiến độ thực hiện dự án mà Nhà đầu tư không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện dự án theo đúng tiến độ đăng ký, dự án sẽ bị chấm dứt hoạt động theo quy định”.
Dù vậy,
GMD đã thực sự rất quyết tâm để tái triển khai dự án. Đến kỳ ĐHĐCĐ thường niên 2018, khi một cổ đông cho rằng cụm cảng Cái Mép – Thị Vải vẫn đang hoạt động chưa hiệu quả và nên chờ đến sau 2020 hãy tái khởi động dự án,
GMD cho rằng hệ số sử dụng cụm cảng đã là 87% và quả quyết rằng đây là thời điểm thích hợp để xây dựng Gemalink. Sau khi công bố thế chấp phần vốn góp tại Gemalink để đảm bảo cho khoản vay của Gemalink tại Vietcombank vào cuối tháng 1 vừa qua,
GMD cuối cùng cũng đã tái khởi động dự án.
Cơ hội và thách thức
Với thời gian dự kiến đi vào khai thác là giữa năm 2020, Gemalink thực ra đã đi sau 10 năm so với các bến cảng container đang khai thác trong khu vực Cái Mép - Thị Vải. Tuy nhiên, Gemalink sở hữu những lợi thế nhất định nhờ cơ cấu cổ đông và năng lực khai thác nên khả năng “trâu chậm vẫn uống nước trong”.
Xét về cơ cấu cổ đông, dễ thấy Gemalink là cảng sẽ khó rơi vào tình trạng thừa công suất khai thác container như một số cảng khác trong khu vực. CMA-CGM hiện là hãng tàu lớn thứ tư thế giới còn
GMD là một trong những hãng tàu lớn nhất Việt Nam.
CMA-CGM là thành viên của Ocean, liên minh mạnh nhất trên tuyến vận tải châu Á - Bắc Mỹ và mạnh thứ nhì trên tuyến Á - Âu. Hiện liên minh Ocean cũng hoạt động rất mạnh tại Cái Mép - Thị Vải với 6 tuyến dịch vụ, bản thân CMA-CGM cũng đang khai thác độc lập một tuyến tại cảng Quốc tế Cái Mép (CMIT). Khi Gemalink đi vào hoạt động, khả năng một số tuyến sẽ chuyển sang cảng này là rất lớn và Gemalink sẽ có được lượng hàng thông qua khả dĩ ngay từ những năm đầu tiên.
Về năng lực khai thác, các cảng của Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn đang chiếm ưu thế so với cảng trong khu vực Cái Mép - Thị Vải nhờ hạ tầng logistics hỗ trợ tốt nhất cụm cảng, với hậu phương bao gồm cảng Cát Lái, Tân Cảng - Hiệp Phước cùng hệ thống ICD, depot nằm tại TP HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Tây Ninh.
Với việc cả CMA-CGM và
GMD đều đang sở hữu hay góp vốn vào các cảng và ICD tại TP HCM và Bình Dương (bao gồm Maersk và MSC, cùng với sự hợp tác trên một số tuyến với ZIM và Hyundai), Gemalink được xem như là có hệ thống hỗ trợ tương tự như Tân Cảng Sài Gòn dù về quy mô thì nhỏ hơn.
GMD cũng có lượng phương tiện vận tải đường bộ và đường thủy nội địa sẵn sàng để vận chuyển hàng kết nối các cơ sở hậu phương với với cảng Gemalink, điều sẽ giúp cho Gemalink cạnh tranh về chất lượng dịch vụ với các cảng của Tân Cảng Sài Gòn và Vinalines tại Cái Mép - Thị Vải.
Số tuyến dịch vụ của các liên minh hiện đang khai thác tại Cái Mép - Thị Vải (Tháng 2/2019).
Với việc cả hai liên minh 2M (gồm Ocean Network Express, Hapag-Lloyd và Yang Ming) và THE (APM Terminals, công ty chị em của Maersk, đầu tư vào cảng CMIT) đều đã có những cảng tại Cái Mép - Thị Vải mà các thành viên của họ có cổ phần (CMA-CGM có vốn góp tại cảng VICT ở TPHCM,
GMD thì đang khai thác cảng Bình Dương, ICD Phước Long cùng hệ thống các trung tâm logistics quy mô lớn trong khu vực), việc CMA-CGM thuyết phục các thành viên của mình đưa tàu sang Gemalink là điều có thể được dự đoán trước.
Trong cuốn sách Vận tải container đường biển đến năm 2025, tác giả Lars Jensen dự báo rằng việc hình thành các liên minh cùng những diễn biến của ngành dễ dẫn đến tình trạng tất cả các tàu trong cùng liên minh sẽ được khai thác trên một bến cảng trong một cụm cảng. Đây là điều đã xảy ra khi liên minh THE đang khai thác toàn bộ các tuyến dịch vụ tại cảng TCIT. Với quy mô đủ lớn, Gemalink có thể sẽ trở thành “cảng nhà” cho liên minh Ocean.
Dù vậy, mọi thứ không phải là tuyệt đối lạc quan với Gemalink.
Tại thời điểm tái khởi động, Gemalink có thể giới thiệu mình là cảng nước sâu lớn nhất khu vực và có thể xem đây là lợi thế cạnh tranh rất lớn cho bến cảng này. Nhưng với những thông tin được công bố đến thời điểm này, thì Tân Cảng Sài Gòn đang đưa ra một thiết kế ấn tượng hơn cho dự án cảng Cái Mép Hạ với tổng diện tích lên đến 86 ha và tổng chiều dài cầu bến lên đến gần 2.000 m. Nếu dự án Cái Mép Hạ được triển khai với quy mô như Tân Cảng Sài Gòn thiết kế và hoàn thành sớm, thì lợi thế về năng lực khai thác của Gemalink sẽ suy giảm.
Đó là chưa kể đến việc một số bến cảng trong khu vực như SSIT và TCTT hoàn toàn chưa khai thác hết công suất, trong đó SSIT vẫn chưa đón được tàu mẹ và các cảng này đang rất nỗ lực để thu hút cũng như giữ chân các hãng tàu. Do các quyết định từ Bộ GTVT, hiện nay việc cạnh tranh bằng giá tại các cảng biển trong khu vực Cái Mép - Thị Vải là bất khả thi, do đó Gemalink khi đi vào hoạt động không thể dùng giá dịch vụ để cạnh tranh với các cảng khác.
Do đó, dù là có những lợi thế lớn,
GMD và Gemalink phải tính toán cách tiếp cận thị trường phù hợp và phải cung cấp được dịch vụ chất lượng tương đương các cảng hiện hữu ngay từ những ngày đầu tiên, điều hoàn toàn không dễ dàng đối với một bến cảng vừa đi vào hoạt động.
Gemalink là một dự án thật sự có nhiều triển vọng, nhưng sau khi đã bị trì hoãn triển khai đến 7 năm, thì cục diện của Cái Mép - Thị Vải giờ đây đã khác. Gemalink sẽ không rơi vào tình cảnh vắng tàu container như một số bến cảng khác, nhưng vẫn còn sớm để khẳng định rằng dự án sẽ trở thành bến cảng số một của cụm cảng Cái Mép - Thị Vải.
Đặng Dương
Tuyên bố trách nhiệm: Bài viết được lấy nguyên văn từ nguồn tin nêu trên. Mọi thắc mắc về nội dung bài viết xin liên hệ trực tiếp với tác giả. Chúng tôi sẽ sửa, hoặc xóa bài viết nếu nhận được yêu cầu từ phía tác giả hoặc nếu bài gốc được sửa, hoặc xóa, nhưng vẫn bảo đảm nội dung được lấy nguyên văn từ bản gốc.