VietinBank Securities (CTS) mới phát đi báo cáo ngành ô tô trong đó đề cập đến sức hấp dẫn của ngành, môi trường cạnh tranh, điều kiện kinh doanh và các doanh nghiệp chính trong ngành gồm CTCP Ô tô Trường Hải (Thaco, mã
THA
), Tổng công ty Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam (VEAM, mã
VEA) và Tập đoàn Vingroup (mã
VIC).
Ngành ô tô dành được sự quan tâm đặc biệt từ Chính phủ
CTS cho rằng ngành ô tô Việt Nam mới đang ở giai đoạn đầu của chu kỳ phát triển, ngành có đóng góp lớn vào nền kinh tế nên được quan tâm đặc biệt từ phía cơ quan quản lý, tiêu thụ xe tăng trưởng mạnh và dự báo tiếp tục tăng trong các năm tới.
Ngành ô tô luôn là ngành mũi nhọn đóng góp lớn vào GDP của các nước lớn trên thế giới với 3,25% GDP của Mỹ, 5% GDP của Trung Quốc, 4% GDP của Đức và 12% GDP của Thái Lan.
Tại Việt Nam, ngành Ô tô cũng chiếm tới 3% GDP cả nước. Chính vì lý do này mà ngành luôn dành được những sự quan tâm và đối xử đặc biệt từ phía chính phủ. Các hiệp định thương mại từ trước đến nay luôn có những ngoại lệ dành cho ngành Ô tô nhằm bảo vệ ngành trước sức ép cạnh tranh từ các nước trên thế giới, ngoại trừ ATIGA (và có thể là EVFTA sắp tới).
Tuy vậy, quy mô thị trường xe ô tô Việt Nam hiện quá nhỏ để khiến cho các hãng xe chi tiền đầu tư sản xuất linh kiện, phụ tùng. Quy mô nhỏ trong khi những ưu đãi để thu hút đầu tư phụ trợ là chưa rõ ràng đã khiến cho việc sản xuất ở Việt Nam chỉ dừng lại ở khâu lắp ráp. Điều đó khiến giá thành xe sản xuất ở Viêt Nam cao hơn 10 – 20% so với các nhà sản xuất lớn trong khu vực như Thái Lan, Indonesia.
CTS thống kê, tính tới thời điểm hiện tại, Việt Nam đã ký tổng cộng 12 hiệp định thương mại tự do với các nước và các khối, trong đó 10 hiệp định đã có hiệu lực. Một điều khá đặc biệt ở các hiệp định đã ký kết đó là 2 ngành công nghiệp như Ô tô và Thép luôn được đối xử hết sức đặc biệt và thường không nằm trong danh mục các dòng thuế được miễn giảm, chỉ ngoại ngoại trừ ATIGA và có thể là EV-FTA sắp tới.
Khi thuế nhập khẩu giảm mà các doanh nghiệp nội không đủ sức cạnh tranh với các doanh nghiệp ở các nước trong khu vực, Chính phủ đã ban hành nghị định 116 nhằm hạn chế nhập khẩu bằng các biện pháp kỹ thuật. Nhưng điều này vấp phải sự phản đối từ các đối tác trong khu vực và cả các đối tác ngoài khu vực như EU, Hiệp định thương mại EV-FTA vì thế mà bị chậm trễ ký kết. Việc hạn chế nhập khẩu trong giai đoạn gần đây cũng không được thành công như giai đoạn mới ban hành.
Dù vậy, CTS dự báo khả năng cao Chính phủ Việt Nam sẽ tiếp tục có những cách thức bảo hộ mà trước mắt là việc giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thành phần sản xuất trong nước trên ô tô. Đây cũng là cách mà Malaysia sử dụng để bảo hộ 2 thương hiệu xe trong nước của họ.
Với việc nhập khẩu dễ dàng hơn và thuế tiêu thụ đặc biệt giảm có thể được áp dụng, CTS kỳ vọng giá xe ô tô trong nước sẽ giảm xuống và phù hợp hơn với thu nhập của người dân, qua đó thúc đẩy tiêu thụ xe.
Có thể nhận thấy rõ ràng mối tương quan giữa tiêu thụ xe ô tô và GDP trên đầu người và số lượng ô tô trên 1.000 dân của các quốc gia. Hiện tại Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn đầu của chu kỳ tăng trưởng.
CTS cho rằng tốc độ tăng trưởng tiêu thụ hợp lý đối với Việt Nam là khoảng 10,5%/năm nếu nhìn vào mối tương quan với GDP đầu người của các quốc gia trong khu vực. Khi GDP/người tăng 1% thì tiêu thụ xe/người tăng khoảng 1,5%. Tuy nhiên, mức tăng trưởng cũng có thể sẽ cao hơn và đạt khoảng 12 - 15%/năm trong vòng 10 năm tới nếu như giá xe giảm và những biện pháp kích thích như cấm xe máy trong nội đô trở thành hiện thực.
Cơ hội và thách thức cho các doanh nghiệp
Về cơ hội, CTS cho rằng những thay đổi trong ngành qua đó dẫn tới bùng nổ tăng trưởng tiêu thụ. Giảm thuế tiêu thụ đặc biệt nếu được áp dụng cũng sẽ là cách giúp gia tăng lợi thuế cho doanh nghiệp có khả năng thúc đẩy tỷ lệ nội địa hóa. Sản lượng tăng cao lại tiếp tục giúp cho ngành đạt đủ quy mô đầu tư, sức cạnh của các doanh nghiệp sản xuất trong nước tăng lên.
Về phần rủi ro, có thể thấy rõ sự phụ thuộc của các doanh nghiệp vào cách thức bảo hộ của Chính phủ. Với việc hoạt động nhập khẩu ô tô đang diễn ra mạnh mẽ thì sẽ là sự đe dọa tới các nhà lắp ráp trong nước trong thời gian sắp tới.
Một số hãng lớn như Toyota thậm chí đã tính tới chuyện ngừng sản xuất ô tô tại Việt Nam mà chuyển sang nhập khẩu khi thuế giảm về 0%. Nếu như không sớm có những biện pháp kịp thời để giữ chân các nhà sản xuất ngành ô tô trong nước sẽ phải chịu những thiệt hại rất lớn.
CTS cũng cho biết, dư địa tăng trưởng ngành còn rất lớn khi tỷ lệ hộ gia đình sở hữu xe ô tô mới chỉ ở khoảng 2%. Phương tiện di chuyển của người Việt vẫn chủ yếu là xe máy.
Trong bối cảnh những thay đổi về chính sách để thúc đẩy tăng trưởng ngành ô tô được chính phủ chú trọng như hiện nay, chúng tôi cho rằng khả năng tiếp cận của người dân đối với sản phẩm ô tô sẽ tăng lên đáng kể. Giá xe sẽ phù hợp hơn với thu nhập của đại đa số người dân, sự lựa chọn trong phân khúc giá thấp sẽ trở lên đa dạng hơn trước.
Báo cáo của CTS cũng nêu ra 3 doanh nghiệp chính trong ngành là
THA,
VEA và
VIC. Cụ thể, CTS cho biết, biên lợi nhuận của
THA duy trì ở mức khá cao, biên lợi nhuận gộp 9 tháng 2018 đạt 19.8% còn biên lợi nhuận ròng đạt 10.8%.
Hiện, cổ phiếu của Thaco (
THA) dù chưa niêm yết trên sàn chứng khoán nhưng Thaco luôn là một trong những cổ phiếu "hot" trên thị trường OTC. Thaco hiện đang được giao dịch quanh ngưỡng 80.000 đồng/cổ phiếu trên OTC, tuy nhiên, khối ngoại vẫn sẵn sàng chi trả mức giá cao hơn nhiều cho Thaco.
Trong khi,
VEA có 3 công ty Honda, Toyota, Ford hiện chiếm 33% thị phần xe ô tô du lịch và 76% thị phần xe máy ở Việt Nam. 3 công ty liên kết này hiện đóng góp gần như toàn bộ lợi nhuận chính cho Tổng Công ty, chủ yếu đến từ mảng xe máy của Honda Việt Nam.
VIC được đề cập đến là “nhà sản xuất đáng gờm trong tương lai” với điểm “đặc biệt” như khác với những câu chuyện thông thường trên thế giới, khi các hãng xe gia đời sau đều lựa chọn phân khúc thấp tiền hơn so với các hãng xe đi trước.
Ví dụ như Hyundai lựa chọn phân khúc thấp hơn Toyota, Proton và Perodua của Malaysia lựa chọn phân khúc thấp hơn phân khúc của các hãng xe nước ngoài hay việc xe của cãng hãng Trung Quốc có giá rất rẻ. Vinfast chọn cách đi khác, lựa chọn phân khúc cận sang, thể hiện ở việc lựa chọn các trang thiết bị loại tốt, nhà cung cấp với sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao. Chúng tôi cho rằng Vinfast sẽ phải có thêm nhiều sự lựa chọn “bình dân” hơn mới có thể bán được sản phẩm cho đại đa số dân chúng.
“Điểm đặc biệt hơn ở Vinfast mà chúng tôi đánh giá rất cao đó là khi những tập đoàn đầu ngành lớn chuyển hướng sang kinh doanh ở những ngành chiến lược như Ô tô thì sẽ nhận được sự hỗ trợ rất lớn ở chính phủ. Điều này hứa hẹn nhiều thay đổi trong ngành Ô tô Việt Nam giai đoạn 10 năm tiếp theo”, nhóm chuyên gia của CTS nêu tại báo cáo.
Nguyễn Thảo
Tuyên bố trách nhiệm: Bài viết được lấy nguyên văn từ nguồn tin nêu trên. Mọi thắc mắc về nội dung bài viết xin liên hệ trực tiếp với tác giả. Chúng tôi sẽ sửa, hoặc xóa bài viết nếu nhận được yêu cầu từ phía tác giả hoặc nếu bài gốc được sửa, hoặc xóa, nhưng vẫn bảo đảm nội dung được lấy nguyên văn từ bản gốc.