Tâm lý bán tháo hoảng loạn của nhà đầu tư cá nhân dẫn tới hệ luỵ nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng như doanh nghiệp và các công ty chứng khoán... rơi vào tình trạng "cháy" tài khoản do bị bán giải chấp cổ phiếu. Vì vậy, bên cạnh yếu tố dòng tiền, tâm lý nhà đầu tư chính là yếu tố then chốt để thị trường trụ vững, chờ cơ hội phục hồi đi lên.
Chị Thanh Vân (Phủ Lý, Hà Nam) chia sẻ đã thế chấp căn nhà của mình để vay tiền đầu tư chứng khoán khi thấy kiếm lời dễ trong giai đoạn thăng hoa. Tuy nhiên, thị trường chứng khoán (TTCK) đảo chiều khiến tài khoản vơi đi, chị tiếp tục liều vay margin với tỷ lệ cao mong “gỡ gạc”. Cho đến đầu tháng 10, thị trường lao dốc mạnh, đỉnh điểm là khi VN-Index xuyên thủng ngưỡng 1.000 điểm, chị bị “call margin” và phải bán bớt cổ phiếu để bù nhưng phần còn lại vẫn tiếp tục rơi vào tình trạng lỗ nặng.
"Cá con" và "cá mập" đều rơi vào "vòng xoáy"
“Hiện, tôi để lại một ít trong tài khoản với hy vọng giao dịch kiếm lời để trả lãi ngân hàng. Nhưng tình hình hiện nay nản quá, không biết trụ nổi không. Nếu dừng từ sớm có lẽ không rơi vào cảnh “tiến thoái lưỡng nan” như hiện nay”, chị Vân than thở.
Bên cạnh yếu tố dòng tiền, tâm lý nhà đầu tư chính là yếu tố then chốt để thị trường vững vàng phục hồi đi lên. (Ảnh: Int)
Trường hợp của chị Vân hiện không hiếm gặp với các nhà đầu tư hiện nay. Không chỉ nhà đầu tư cá nhân, doanh nghiệp và chủ doanh nghiệp cũng “lao đao” không kém khi phải bán giải chấp cổ phiếu.
Mới đây, ông Nguyễn Tuấn Anh, Thành viên HĐQT độc lập của CTCP Phát triển nhà Bà Rịa - Vũng Tàu (Hodeco) cùng CTCP Đầu tư Thiên Anh Minh do ông Nguyễn Tuấn Anh giữ chức Chủ tịch HĐQT thông báo bán ra lượng lớn cổ phiếu HDC của Hodeco khi cổ phiếu này trôi về vùng giá thấp nhất trong vòng 17 tháng qua. Đây cũng là lần thứ 3 trong năm nay, ông Tuấn Anh và công ty này phải bán giải chấp cổ phiếu.
Nhìn chung, trái ngược với năm 2020-2021 khi hàng loạt doanh nghiệp công bố lợi nhuận từ đầu tư tài chính, chứng khoán, thì qua đến 9 tháng đầu năm 2022, không ít công ty thua lỗ vì chứng khoán.
Chẳng hạn, CTCP Nhà Đà Nẵng báo cáo lỗ 28,77 tỷ đồng trong quý III/2022, lũy kế 9 tháng đầu năm lỗ 124 tỷ đồng; trong đó riêng lỗ chứng khoán lên tới 60,3 tỷ đồng.
Hay như CTCP Licogi 14 cũng vừa công bố lỗ trong quý III/2022 dù doanh thu thuần đạt 35 tỷ đồng - gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái. Lý do lỗ bởi âm nặng ở danh mục đầu tư chứng khoán.
Ngay cả một số công ty chứng khoán, công ty chuyên tư vấn đầu tư, môi giới chứng khoán cũng báo cáo lỗ phần đầu tư.
Điển hình như Chứng khoán FPT (FTS) báo lỗ 154 tỷ tại mảng tự doanh, khiến lỗ sau thuế hơn 60 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ lãi 296 tỷ đồng.
Tương tự, Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) báo giảm 67% lãi trong quý III. Lũy kế 9 tháng đầu năm, VDSC lỗ sau thuế 105 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm trước lãi lớn, do ảnh hưởng bởi đầu tư tự doanh và hoạt động kinh doanh môi giới.
Thậm chí, những “cá mập ngoại” cũng không nằm ngoài vòng xoáy, như quỹ đến từ Phần Lan Pyn Elite Fund vừa có tháng 9 ghi nhận hiệu suất hoạt động âm 13,19% - mức thua lỗ tệ nhất 29 tháng kể từ tháng 3/2020. Tính chung 9 tháng đầu năm, hiệu suất của quỹ ngoại này lại bị nới rộng lên mức âm 28,65%.
Nhà quản lý danh mục đầu tư, người đứng đầu Quỹ PYN Elite, ông Petri Deryng tỏ ra rất bối rối và ngạc nhiên trước tình hình hoạt động yếu kém của thị trường cũng như hoạt động quỹ, trong khi cổ phiếu Việt Nam đã rơi về mức định giá đáng để “xuống tiền”.
Niềm tin là yếu tố quan trọng
Giới phân tích chỉ ra, sự sụt giảm của TTCK Việt trong thời gian qua có nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó nguyên nhân chính là những tin đồn liên quan đến một số cá nhân, tổ chức trên thị trường bị cơ quan chức năng xử lý, từ đó tác động tiêu cực tới tâm lý của nhà đầu tư.
Bên cạnh đó, chính sách tiền tệ thắt chặt gây ảnh hưởng trực tiếp tới định giá trên TTCK. Bởi thông thường, những tác động về việc tăng lãi suất không chỉ làm dòng tiền bị phân tán, mà còn rất có thể để lại những ảnh hưởng dài hạn lên nền kinh tế và đặc biệt là "sức khỏe" của doanh nghiệp trong tương lai.
Theo đó, để TTCK có thể hồi phục trở lại thì yếu tố dòng tiền là điều kiện tiên quyết. Khi nào thanh khoản hệ thống tài chính ổn định trở lại, căng thẳng giảm bớt, lãi suất liên ngân hàng dịu bớt và quá trình kiểm soát cung tiền của Ngân hàng Nhà nước có tín hiệu nới lỏng hơn, thì thị trường sẽ tích cực trở lại.
“Để hút được vốn đầu tư dài hạn thì thời điểm là rất quan trọng, khi nào chính sách tiền tệ đạt tới hạn của việc thắt chặt và có tín hiệu nới lỏng hơn sẽ là yếu tố quan trọng để kích hoạt dòng tiền trở lại TTCK”, ông Đỗ Bảo Ngọc, Phó Tổng giám đốc Chứng khoán Kiến Thiết Việt Nam (CSI) đánh giá.
Ngoài ra, yếu tố niềm tin là rất quan trọng, mang tính quyết định tới sự hồi phục của TTCK Việt trong giai đoạn sắp tới. Bởi thực tế chính áp lực bán tháo hoảng loạn của nhà đầu tư đã khiến TTCK lao dốc, và tâm lý thận trọng bao trùm là điều rất dễ cảm nhận trên thị trường hiện nay trong bối cảnh tác động của nhiều thông tin tiêu cực.
Vì vậy, các chuyên gia cho rằng, chính sách điều hành vĩ mô cần sự công khai minh bạch, những hoạt động xử lý vi phạm liên quan tới cá nhân, tổ chức cần thông tin rõ ràng, tránh việc đồn thổi vô căn cứ ảnh hưởng tiêu cực tới thị trường chung.
Về phía nhà đầu tư, có lẽ ở thời điểm hiện tại đang có hai trường phái. Một “phe” thì lưỡng lự chưa biết nên rời bỏ hay ở lại, vì mông lung chưa rõ xu hướng của thị trường, trong khi đó những tin đồn chưa được kiểm chứng vẫn cứ xuất hiện gây ảnh hưởng tâm lý nhà đầu tư. Bên còn lại đã “cháy” tài khoản thì choáng váng muốn rút khỏi thị trường, nhưng vì thua lỗ quá nhiều nên tâm lý gỡ lỗ vẫn níu kéo.
Các chuyên gia khuyến nghị, trước mắt TTCK còn gặp rủi ro trong ngắn hạn, song về dài hạn vẫn là kênh đầu tư hấp dẫn và được quan tâm chú trọng phát triển. Để tồn tại lâu dài trên TTCK, ngoài kiến thức và kinh nghiệm, nhà đầu tư cũng cần có lập trường riêng và tâm lý vững, tránh bị dẫn dắt. Bởi, cổ phiếu tốt sẽ đến từ doanh nghiệp có "sức khỏe" tài chính và tiềm lực, chứ không phải dựa vào tin đồn.
Đặc biệt, trong lúc thị trường giảm sâu nên hạn chế sử dụng margin, nhất là phải giữ kỷ luật trong đầu tư chứng khoán, đó là chấp nhận cắt lỗ khi tỷ lệ vay margin về mức rủi ro để không tổn thất nhiều hơn.
"Khi TTCK tiêu cực và lao dốc bởi tin đồn, rất khó sử dụng các yếu tố cơ bản để đoán định mức đáy, Cổ phiếu đang ở mức rất rẻ, và tôi thà nghĩ xem VN-Index sẽ tăng tới mức nào trong vài năm tới, thay vì đoán đáy", người đứng đầu Quỹ PYN Elite nói.