Cục Đường thủy nội địa VN tổ chức hội nghị đầu tư hạ tầng đường thủy, xác định ưu tiên đầu tư công, từ đó khuyến khích doanh nghiệp tham gia.
Vốn đầu tư công dẫn dắt vốn đầu tư tư
Hôm nay (17/11), tại trường Đại học Hàng hải (Hải Phòng), Cục Đường thủy nội địa VN đã tổ chức Hội nghị Đầu tư kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa khu vực phía Bắc.
Phát biểu tại hội nghị, Cục trưởng Cục Đường thủy nội địa VN Bùi Thiên Thu nhấn mạnh tiềm năng, lợi thế của phương thức vận tải thủy. Đặc biệt với việc chiếm khoảng 20% tổng sản lượng vận chuyển của các phương thức vận tải, vận tải thủy hiện đóng vai trò quan trọng trong việc lưu thông hàng hóa.
Cục trưởng Cục Đường thủy nội địa VN Bùi Thiên Thu cho rằng, với kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa cần ưu tiên đầu tư công, từ đó khuyến khích đầu tư ngoài ngân sách để phát huy hiệu quả khai thác toàn tuyến
Tuy nhiên, Cục trưởng Bùi Thiên Thu cũng nhìn nhận những điểm yếu mà vận tải thủy đang gặp phải đó là liên kết vùng, liên kết với các phương thức vận tải khác còn kém, đầu tư còn manh mún. Hoạt động logistics lĩnh vực đường thủy cũng còn nhiều hạn chế… Riêng khu vực phía Bắc, sản lượng vận tải container còn hạn chế, chưa phát huy được. Do vậy, cần thiết đầu tư đồng bộ để khai thác hiệu quả.
Về nguồn vốn đầu tư cho kết cấu hạ tầng đường thủy, ông Thu nhấn mạnh, với những đặc thù và khó khăn của ngành đường thủy thì nhà nước vẫn phải dành nguồn lực cho lĩnh vực này; vì doanh nghiệp chỉ đầu tư khi mang lại lợi nhuận.
Hệ thống đường thủy nội địa khu vực phía Bắc có 17 tuyến ĐTNĐ quốc gia với chiều dài 3.044,4 km, 6 tuyến VR-SB gồm: Cửa Vạn Gia, sông Chanh, Nam Triệu, Trà Lý, Lạch Giang, cửa Đáy.
Có 182 cảng thủy nội địa, gồm 98 cảng hàng hóa, 52 cảng chuyên dùng, 32 cảng địa phương.
Trong khu vực vẫn còn những tồn tại, hạn chế như: Tuyến không đồng cấp; Nhiều tuyến còn vướng tĩnh không cầu, không khai thác được phương tiện thủy tải trọng lớn; Điểm cạn trên tuyến nhiều... Trong đó còn 32 cầu tĩnh không thấp, cần được đầu tư nâng cấp.
“Vốn đầu tư công sẽ dẫn dắt vốn đầu tư tư nhân. Khi đó ngân sách nhà nước sẽ tập trung vào đầu tư kết cấu hạ tầng như luồng tuyến, nâng tĩnh không cầu…, còn tư nhân sẽ đầu tư bến, bãi, cảng bến, phương tiện…”, Cục trưởng Bùi Thiên Thu nói, đồng thời đề nghị địa phương đồng hành, có chính sách, cơ chế tạo thuận lợi cho doanh nghiệp như dành quỹ đất để xây dựng cảng thủy, ICD...
Trước đó, đại diện Tổng công ty Tư vấn thiết kế (TEDI) - chủ nhiệm quy hoạch cho biết, ngành đường thủy hiện có những thuận lợi về cơ chế chính sách khi Quy hoạch kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Tiếp đó là Quyết định số 1269/QĐ-TTg ngày 19/10/2022 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch, chính sách, giải pháp thực hiện Quy hoạch và Quyết định số 21/2022/QĐ-TTg phê duyệt cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển GTVT đường thủy nội địa.
Theo đó, có 6 dự án sử dụng vốn ngân sách giai đoạn 2021-2030 gồm: Nâng cấp tuyến vận tải thủy sông Đuống (cầu đường sắt Đuống); Dự án WB6 - giai đoạn bổ sung vốn (kênh nối Đáy - Ninh Cơ); Dự án Nâng cấp tuyến Quảng Ninh - Hải Phòng - Thái Bình - Nam Định - Ninh Bình qua sông Luộc (Hành lang đường thủy số 2); Nâng cấp tuyến VTT Việt Trì - Yên Bái (sông Hồng); Nâng cấp tuyến vận tải thủy Vạn Gia - Ka Long; Nâng cao tĩnh không các cầu đường bộ, đường sắt cắt qua tuyến đường thủy nội địa quốc gia - giai đoạn 1 (khu vực phía Bắc).
Cùng đó phát triển KCHT, kết nối với cảng biển cửa ngõ, cảng biển quan trọng của các vùng kinh tế trọng điểm, cảng cạn (ICD), đẩy mạnh phát triển các tuyến vận tải container, tuyến vận tải sông biển (VR-SB), phát triển đội tàu chuyên dùng (container, lái mũi, cabin nâng hạ, sà lan khớp nối mềm…), đưa tàu trọng tải lớn vào sâu trong nội địa.
Cần có chính sách ưu đãi, khuyến khích đầu tư cụ thể
Đại diện Viện Chiến lược và phát triển GTVT cho biết, các kết quả dự báo nhu cầu vận tải đã chỉ ra hoạt động vận tải thủy nội địa sẽ là ngành có tốc độ tăng trưởng bình quân cao trong giai đoạn sắp tới, đặc biệt là hoạt động vận tải container kết nối với hệ thống cảng biển lớn.
Theo đó, dự báo nhu cầu vận tải hàng hóa và hành khách bằng đường thủy nội địa đến năm 2030: Khối lượng vận chuyển hàng hóa đạt khoảng 715 triệu tấn (tăng trưởng bình quân 8,65%/năm), khối lượng vận chuyển hành khách đạt khoảng 397 triệu lượt khách (tăng trưởng bình quân 4,6%/năm); thị phần vận tải thủy nội địa đạt 16,24% về hàng hóa và 3,79% về hành khách.
Nhiều đại biểu, doanh nghiệp tham dự hội nghị cho rằng, cơ chế, chính sách ưu đãi cần cụ thể, áp dụng riêng cho lĩnh vực đường thủy để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư cảng bến, phương tiện. Ảnh: minh họa
“Hành lang pháp lý, khung cơ chế, chính sách tiếp tục được hoàn thiện sẽ là động lực và cơ hội lớn để đường thủy nội địa có thể thu hút nguồn lực xã hội hóa tham gia đầu tư kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa, đặc biệt là các nhà đầu tư lớn, các doanh nghiệp đang khai thác, vận hành các chuỗi dịch vụ đa phương thức.”, đại diện Viện Chiến lược và phát triển GTVT nhận định.
Ông Nguyễn Ngọc Hải, Phó Chủ tịch thường trực Hội Cảng - Đường thủy và thềm lục địa VN cho rằng, để phát huy được các ưu thế của vận tải ĐTNĐ, nhất là vận tải hàng hóa, container thì phải đầu tư hạ tầng, phương tiện.
“Đối với đầu tư hạ tầng, vẫn phải dành vốn ngân sách tương xứng, đáp ứng nhu cầu, mục tiêu phải đầu tư đồng bộ hóa để khai thác hiệu quả toàn tuyến vận tải. Cùng đó, đầu tư hạ tầng kết nối với các phương thức vận tải khác. Với huy động vốn ngoài ngân sách, cần có chính sách, cơ chế ưu tiên, ưu đãi riêng cho lĩnh vực đường thủy nội địa để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư.”, ông Hải nhấn mạnh.
Theo đại diện Hội Vận tải thủy nội địa Việt Nam, xây dựng kết cấu hạ tầng và mua sắm đóng mới phương tiện luôn cần một khối lượng vốn lớn, thu hồi chậm. Hiện các doanh nghiệp đều phải vay ngân hàng thương mại theo lãi suất thị trường biến đổi hàng năm với thời gian trung hạn có 5 năm.
“Như vậy rất khó và dễ rủi ro cho doanh nghiệp khi xây dựng kế hoạch đầu tư. Vì vây đề nghị nhà nước có chương trình tài chính giúp cho doanh nghiệp đầu tư kết cấu hạ tầng và mua sắm phương tiện phục vụ cho ngành GTVT thủy nội địa, có thể là một gói vay vốn ưu đãi trong thời gian từ 10-15 năm cùng lãi suất ổn định và thấp hơn thị trường.”, đại diện Hội đề nghị.
Phó Cục trưởng Cục Đường thủy nội địa VN Lê Minh Đạo nhấn mạnh, phương thức vận tải thủy nội địa được đánh giá có nhiều ưu thế về giá cả, chi phí xã hội, bảo vệ môi trường... Để phát triển phương thức vận tải này, cần thiết có cơ chế, chính sách, giải pháp cụ thể để thu hút nguồn lực đầu tư kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa.
“Cần làm rõ vai trò, trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước, các địa phương để doanh nghiệp, nhà đầu tư yên tâm đầu tư, phát triển hệ thống cảng thủy nội địa hiện đại, năng suất cao, hiệu quả kinh tế, thân thiện với môi trường.”, ông Đạo nói.