Bà Nguyễn Thị Oanh - đại diện một trong những đại lý phân phối bia lớn nhất Thanh Hóa bị đẩy đến đường cùng sau khi Công ty CP TM Bia Hà Nội - Thanh Hóa có dấu hiệu chiếm đoạt tiền khuyến mại, nhiều vi phạm pháp luật về thuế.
Từ hai bàn tay trắng trở thành đại lý bia lớn nhất Thanh Hóa
Chiều cuối năm, trong ngôi nhà 4 tầng ở mặt phố Nghĩa Sơn 1, phường Tào Xuyên, TP Thanh Hóa, bà Nguyễn Thị Oanh, 50 tuổi ngồi bệt giữa đống lá chuối tươi.
"Đợt tới lấy được mấy triệu tiền công gói nem, tôi lại tiếp tục sang văn phòng luật thuê soạn lại đơn", bà Oanh nói chắc nịch, tay thoăn thoắt cuốn lá buộc dây thun. Bà nhận công việc gói nem thuê từ gần một năm nay "để lấy tiền đi kiện".
Ngôi nhà bà Oanh bên ngoài vẫn trưng tấm biển Doanh nghiệp tư nhân Vinh Oanh thủng rách, áp phích quảng cáo bia dán chằng chịt đã bạc màu, dấu tích còn lại của một trong những doanh nghiệp từng phân phối bia lớn nhất tỉnh Thanh Hóa.
Bà Nguyễn Thị Oanh, 50 tuổi, từng là chủ của doanh nghiệp phân phối bia lớn nhất tỉnh Thanh Hóa. Ảnh: Bình Nguyên.
Bên trong nhà hầu như không còn đồ đạc đáng giá, ngoài ba hòm giấy nặng cả chục cân. Bà Oanh nói rằng hiện đó là tài sản giá trị nhất đối với gia đình, hòm chứa tất cả hồ sơ, hóa đơn trong gần 30 năm kinh doanh, "chứng cứ" đi kèm những lá đơn. Cẩn thận lật dở từng tệp giấy úa màu, người phụ nữ tuổi ngũ tuần bắt đầu câu chuyện về sự nghiệp kinh doanh của mình.
Đầu những năm 90, vợ chồng ba Oanh mở cửa hàng tạp hóa nhỏ. Những năm đó, Công ty CP bia Thanh Hóa vừa thành lập, bia là thức uống lạ lẫm, xa xỉ với người dân quê. Bia đóng chai đựng trong két gỗ thô sơ, chủ yếu bán tại cổng nhà máy ở thành phố Thanh Hóa.
Bà Oanh đạp xe lên thành phố lấy bia về bán lẻ. Số lượng bia bán ra tăng, bà cùng chồng tiếp tục vay mượn đầu tư chiếc xe máy Babetta, chở bia bán sỉ cho các cửa hàng trong huyện.
Công việc kinh doanh ngày càng phát đạt, vợ chồng bà Oanh được Công ty CP bia Thanh Hóa chứng nhận đại lý cấp 1, giao cho phát triển địa bàn các huyện Hoằng Hóa, Hà Trung, Bỉm Sơn, Thạch Thành. Đến đầu năm 2000, đại lý Vinh Oanh đã thành lập doanh nghiệp, trở thành một trong bốn đại lý phân phối bia lớn nhất tỉnh. Liên tục từ 2001 đến 2007, doanh thu doanh nghiệp đạt từ 17 đến 20 tỷ đồng/năm.
"Lợi nhuận được bao nhiêu, tôi lại tái đầu tư để mở rộng đại lý cấp dưới, thị trường, mua đất để xây dựng nhà kho. Gắn bó với công ty bia từ ngày đầu, đóng góp phát triển thị trường, tôi nghĩ công ty sẽ trân trọng đối tác khách hàng nhưng mọi thứ đã đổi khác kể từ khi có giám đốc mới", bà Oanh nói.
Nhập nhèm, bớt xén tiền khuyến mại của đại lý
Năm 2006, Công ty CP thương mại bia Hà Nội – Thanh Hóa (nay là Công ty TNHH MTV Thương mại Habeco Miền Trung) thành lập với 30% vốn của Công CP bia Thanh Hóa, 70% của các cổ đông, bà Oanh cùng các đại lý khác làm việc trực tiếp với công ty này.
Năm 2008, ông Lương Xuân Thắng làm Giám đốc Công ty CP thương mại bia Hà Nội – Thanh Hóa, kể từ thời điểm này đến năm 2012, chính sách khuyến mại của công ty, đại lý Vinh Oanh cùng các đại lý khác được trả 10% tiền khuyến mãi trên tổng số bia bán ra.
Tuy nhiên công ty chỉ trả 7%, tiền khuyến mại, còn lại "3% bị chiếm đoạt". Bà Oanh tính toán tổng số tiền khuyến mãi mà công ty chưa trả cho bà là 5 tỷ 300 triệu đồng.
"Công ty đã trả tiền khuyến mãi bằng phiếu xuất kho, lập hóa đơn GTGT để hạch toán, kê khai thuế nhưng không trả hóa đơn GTGT cho chúng tôi. Sự việc vỡ lở vào năm 2013, khi đại hội cổ đông, công ty thông báo các đại lý cấp 1, được hưởng 10% tiền khuyến mãi. Tính tôi cẩn thận nên toàn bộ hóa đơn, phiếu xuất kho tôi đều lưu giữ và tôi cũng là người đầu tiên đứng lên đòi quyền lợi. Cũng vì như vậy, mà sau đó tôi dần bị đẩy vào đường cùng", bà Oanh nói.
Sau khi bà Oanh kiến nghị, năm 2013, ông Lương Xuân Thắng đã dùng tiền cá nhân để trả cho các đại lý thiếu hàng khuyến mãi bằng tiền. Nội dung này đã được nêu tại Công văn 151/PC03-2020 của PC03, Công an tỉnh Thanh Hóa. Tuy nhiên, các đại lý cho biết số tiền này "quá ít" so với số họ thực tế được nhận.
Bà Oanh cho rằng việc giám đốc doanh nghiệp lấy tiền cá nhân để trả khuyến mãi cho đại lý là không đúng quy định pháp luật. Việc hạch toán của công ty phải được thực hiện theo luật kế toán, việc thu chi, chuyển tiền phải có đủ chứng từ kế toán.
Sau sự việc này, Công ty của vợ chồng bà Oanh bị cắt dần thị trường phân phối giao cho đại lý khác, khiến bà không thể thu hồi công nợ ở đại lý, cửa hàng các tỉnh. "Tôi phải vay để phát triển thị trường phân phối mới, rồi lại bị công ty cắt, không còn cửa nào để kinh doanh, lãi mẹ đẻ lãi con và rồi thành con nợ" - bà Oanh nói.
Năm 2018, Nguyễn Thị Oanh làm đơn gửi Cục thuế Thanh Hóa, kiến nghị về sai phạm của Công ty CP bia Thanh Hóa và Công ty CP thương mại bia Hà Nội – Thanh Hóa (nay là Công ty TNHH MTV Thương mại Habeco Miền Trung).
Cục thuế Thanh Hóa đã tổ chức thanh tra, kết luận nhiều vi phạm của công ty này, trong đó có việc cắt xén tiền của các đại lý. Đồng thời yêu cầu thu hồi hơn 7,2 tỷ tiền thuế cho nhà nước.
Kết luận thanh tra của Cục thuế Thanh Hóa đã chỉ rõ việc Công ty CP thương mại bia Hà Nội – Thanh Hóa (nay là Công ty TNHH MTV Thương mại Habeco Miền Trung) trả thiếu tiền khuyến mại cho đại lý Trương Thế Vinh (Doanh nghiệp tư nhân Vinh Oanh), cùng nhiều đại lý khác; chi tiền khuyến mại sai cho nhiều đối tượng không phải là đại lý.
Tuy nhiên, cơ quan thuế cho rằng hành vi của Công ty là "chậm nộp thuế, không phải trốn thuế"; hành vi kê khai sai từ năm 2008 đến năm 2013 đã quá thời hiệu xử lý vi phạm hành chính.
Bài 2: Những vi phạm của Công ty CP Thương mại Bia Hà Nội - Thanh Hóa
Đầu tháng 11/2022, bà Nguyễn Thị Oanh tiếp tục gửi đơn thư khiếu nại đến các cơ quan có thẩm đề nghị làm rõ có hay không việc cố tình bao che, bỏ lọt hành vi trốn thuế, chiếm đoạt tài sản của Công ty CP thương mại bia Hà Nội – Thanh Hóa (nay là Công ty TNHH MTV Thương mại Habeco Miền Trung) và Công ty CP bia Thanh Hóa.
Ngày 13/12/2022, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã chuyển đơn của bà Nguyễn Thị Oanh đến Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Thanh Hóa để giải quyết theo quy định của pháp luật.
Ngoài bà Oanh, Báo Điện tử Dân Việt cũng nhận được phản ánh của bà Phạm Thị Hương, 60 tuổi, ở TP Thanh Hóa, từng là đại lý cấp I, về việc bị Công ty CP thương mại bia Hà Nội – Thanh Hóa (nay là Công ty TNHH MTV Thương mại Habeco Miền Trung) và Công ty CP bia Thanh Hóa trả thiếu nhiều tỷ đồng tiền khuyến mại.