Nhiều thị trường xuất khẩu (XK) cá tra của Việt Nam phục hồi sau thời gian giảm sâu, giá XK tăng cao đang mở ra nhiều cơ hội cho mặt hàng thủy sản XK chủ lực của doanh nghiệp Việt Nam.
Cơ hội lớn từ thị trường EU
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), trong nửa đầu năm nay, XK cá tra sang thị trường EU đã khởi sắc trở lại sau hơn ba năm ảm đạm. Tính đến nửa đầu tháng 5/2022, tổng trị giá XK cá tra đông lạnh sang thị trường này đạt 76,8 triệu USD, tăng 95% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, Hà Lan là thị trường có sức hút mạnh nhất, chiếm 31,7% tổng trị giá XK cá tra của Việt Nam sang EU.
Phân tích của bà Tạ Hà, chuyên gia thị trường cá tra của VASEP cho thấy, ảnh hưởng lan truyền từ chiến sự Ukraine đã được cảm nhận rõ trên toàn thế giới. Các chuyên gia cảnh báo, cuộc xung đột này có thể gây ra nhiều tác động lớn hơn, bao gồm cả việc châm ngòi cho cuộc khủng hoảng lương thực cận kề. EU là đối tác thương mại chính của sản phẩm nông sản, thực phẩm, thủy sản với Nga và Ukraine. Hơn nữa, cuộc chiến ở Ukraine và các lệnh trừng phạt nhằm vào Nga đã khiến nền kinh tế và thị trường của châu Âu dịch chuyển với quy mô lớn hơn nhiều so với các cuộc khủng hoảng trước đó như đại dịch Covid-19. Lạm phát ở châu Âu đang lên mức cao kỷ lục và đe dọa làm suy yếu quá trình khôi phục sản xuất bắt đầu vào năm ngoái khi các nền kinh tế nỗ lực vực dậy sau đại dịch Covid-19. Dự báo giá lương thực ở châu Âu sẽ tăng lên mức chưa từng có, đây là cơ hội để doanh nghiệp cá tra quay lại thị trường này sau nhiều năm bị chững lại.
“Việc nhiều quốc gia EU và Mỹ đang “trừng phạt” cá minh thái của Nga - vốn là sản phẩm cạnh tranh mạnh với cá tra cũng khiến cho nguồn cung cá thịt trắng của khu vực này bị giảm đáng kể. Đây là cơ hội tốt để các doanh nghiệp cá tra Việt Nam thúc đẩy XK cá tra đông lạnh sang EU”- bà Tạ Hà đánh giá.
Hiện nay, Hà Lan vẫn là thị trường nhập khẩu cá tra lớn nhất của doanh nghiệp Việt Nam. Trong nửa đầu năm nay, Việt Nam XK các sản phẩm cá tra đa dạng sang thị trường này, trong đó có sản phẩm GTGT như: Cá tra tẩm bột chiên đông lạnh, cá tra cắt khúc đông lạnh; cá tra fillet cắt miếng đông lạnh, cá tra phile cuộn đông lạnh; cá tra phile cắt nugget đông lạnh, cá tra phi lê cuộn hoa hồng đông lạnh, cá tra tẩm bột hương bia chiên đông lạnh, philê cá tra organic đông lạnh.
Thị trường lớn phát triển tốt
Nằm trong top 5 doanh nghiệp XK cá tra lớn nhất Việt Nam, Công ty Cổ phần Nam Việt (NAVICO) cho biết, tính đến hết tháng 4/2022, giá trị XK cá tra của công ty đạt 44,4 triệu USD, tăng 43,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Công ty dự đoán, năm nay sẽ là năm cá tra Việt Nam được mùa, được giá. Sản phẩm cá minh thái của Nga bị cấm sẽ là cơ hội tốt cho NAVICO ở Tây Âu và Mỹ. Tháng 8/2022, NAVICO sẽ mở rộng thị trường bắt đầu XK cá tra sang thị trường Mỹ.
Theo các doanh nghiệp thủy sản, XK cá tra sang các thị trường lớn đều tốt và ổn định. Trung Quốc - Hồng Kông vẫn là thị trường thu hút nhiều nhất doanh nghiệp XK cá tra với trị giá đạt hơn 300 triệu USD, tăng 156% so với cùng kỳ năm ngoái. Mỹ là thị trường lớn thứ 2, trị giá XK cũng tăng 136% tương đương 241 triệu USD. XK cá tra sang thị trường EU cũng tăng hơn 84%, đạt 65 triệu USD. Tại Triển lãm Thủy sản toàn cầu tại Tây Ban Nha vào cuối tháng 4 vừa qua, nhiều doanh nghiệp cá tra Việt Nam đã giới thiệu cho khách một số sản phẩm giá trị gia tăng và tranh thủ mở rộng thị trường, ký thêm nhiều đơn hàng mới. Dự báo, trong quý 2 này, XK cá tra sang các thị trường truyền thống lớn tiếp tục khả quan.
Mới đây, Cơ quan Thanh tra và An toàn Thực phẩm Mỹ (FSIS) đã công nhận thêm 6 nhà máy chế biến cá tra được phép chế biến, XK cá tra đông lạnh sang thị trường Mỹ. Như vậy cho tới điểm này, FSIS đã công nhận 19 nhà máy trong danh sách này. Cùng với đó, Cơ quan Kiểm dịch động thực vật Liên bang Nga cũng bổ sung thêm 2 doanh nghiệp vào danh sách được phép XK vào Liên minh kinh tế Á – Âu. Những nhân tố trên sẽ tác động tích cực giúp các doanh nghiệp cá tra mở rộng thêm thị trường, gia tăng XK...
Theo bà Tạ Hà, ít nhất trong năm 2022, XK cá tra sang thị trường Mỹ dự báo nhiều lạc quan, xu hướng này cũng tương tự như XK sang Canada và nhiều thị trường khác. Do đó, các doanh nghiệp cá tra Việt Nam cần tận dụng cơ hội này để đẩy mạnh hơn nữa XK sang Canada - thị trường nhập khẩu thủy sản giá cao ở Bắc Mỹ.
Cơ hội là vậy, song các doanh nghiệp cũng đang lo lắng khi giá nguyên liệu tăng cao. Sau khi giá cá tra nguyên liệu tại Đồng bằng sông Cửu Long lập đỉnh vào cuối quý 1/2022, giá trung bình XK sản phẩm cá tra phile đông lạnh sang hầu hết các thị trường cũng tăng mạnh. Thị trường cá tra thế giới đang có chiều hướng tốt, đơn hàng tăng nhưng cá nguyên liệu đang thiếu.
Theo số liệu của Tổng cục Thủy sản, năm nay, diện tích thả nuôi mới cá tra chỉ bằng 94% so với cùng kỳ năm trước. Sản lượng thu hoạch đạt 350 nghìn tấn tăng 8,8% so với cùng kỳ năm trước. Tại một số địa phương chủ lực sản xuất cá tra như Đồng Tháp, diện tích nuôi cá tra cũng chỉ đạt 94,6%; diện tích nuôi cá tra thâm canh của Vĩnh Long cũng giảm 22,9% so với cùng kỳ năm trước. Dự báo, tình trạng khan hiếm nguyên liệu sẽ còn tiếp tục kéo dài cho tới ít nhất là hết quý 3/2022.