Câu chuyện những người di cư từ Mexico sang Mỹ để tìm kiếm cuộc sống tốt đẹp hơn đã rất phổ biến, nhưng trong thập kỷ qua, hiện tượng “di cư ngược” đang dần nổi lên thành phong trào, do giá nhà đất cao chót vót, chi phí chăm sóc sức khỏe, điện nước và các vật dụng cơ bản tăng vọt là những động lực khiến ngày càng nhiều người Mỹ quyết định tái định cư ở quốc gia láng giềng.
Đó là câu chuyện của Gustavo Galvez, 37 tuổi, sinh ra ở Mexico và di cư sang San Diego, bang California (Mỹ). Sau khi kết hôn và có một cậu con trai 7 tuổi, Galvez quyết định đưa gia đình trở về thành phố Tijuana ở miền Bắc Mexico, một kế hoạch “tạm thời nhưng mang tính chiến lược” để anh có thể trang trải nợ nần, tiết kiệm tiền để có thể quay lại Mỹ mua nhà.
Người dân chọn mua hàng tại một siêu thị ở bang Baja California, Mexico. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Theo cơ sở dữ liệu về chi phí sinh hoạt Numbeo, cuộc sống ở Tijuana, bao gồm cả tiền thuê nhà, rẻ hơn 62% so với San Diego, mặc dù hai thành phố chỉ cách nhau 35 km và cùng nhau tạo thành một vùng đô thị liên quốc gia. Trung bình mỗi tháng chi phí ở Tijuana là khoảng 2.500 USD, trong khi mức sống tương đương ở San Diego có thể ngốn tới 6.600 USD. Ở thành phố miền Bắc Mexico, hầu hết các căn hộ đều có giá thuê từ 400-1.000 USD/tháng. Trong khi đó, theo trang Rent.com, ở thời điểm tháng 6/2022 trung bình giá thuê một căn nhà một phòng ngủ ở San Diego là 2.901 USD/tháng, cao hơn 19% so với một năm trước, còn căn hộ hai phòng ngủ có giá 3.772 USD/tháng. Vào tháng 4/2022, giá bán trung bình của một căn nhà dành cho một hộ gia đình ở San Diego là 1 triệu USD, giảm xuống còn 987.300 USD vào tháng 6/2022. Báo cáo của doanh nghiệp bất động sản OJO Labs cho biết San Diego là đô thị có giá cả phải chăng nhất nước Mỹ.
Ở Tijuana, gia đình Galvez thuê một căn nhà rộng 140 m2, an ninh tốt, thuận lợi di chuyển đến chỗ làm ở San Diego, với giá 1.450 USD/tháng. Dù có những bất cập như tiếng ồn hay ô nhiễm không khí, Galvez hài lòng vì sống ở Tijuana cho phép anh tiết kiệm để chi cho những khoản mua sắm “cả đời người”. Galvez cũng không tỏ ra lo lắng về tội phạm, anh cho biết nhiều cư dân cũng đồng tình rằng số liệu thống kê không phản ánh đầy đủ thực tế, một số nghiên cứu thậm chí còn chỉ ra rằng, mặc dù Tijuana có tỷ lệ giết người cao, nhưng các vụ bạo lực hầu như chỉ tập trung ở một vài khu vực.
Đối với Jodi Cilley, cuộc sống ở Tijuana là “liều thuốc” xoa dịu tinh thần. Người phụ nữ 44 tuổi giảng dạy ở trường Cao đẳng San Diego và chủ tịch một hội điện ảnh địa phương đã chuyển đến Tijuana vào năm 2018. Giờ đây Cilley có thể đến những nhà hàng, quán bar sang trọng nhất thành phố, chi trả các khoản phí sinh hoạt, mà vẫn có đủ tiền tiết kiệm để theo đuổi lĩnh vực đam mê, thay vì phải tìm kiếm một nghề khác có mức lương cao hơn.
Michael Ellis, 41 tuổi, thậm chí hy vọng có tương lai ổn định lâu dài ở Mexico. Năm 2018, nhà quảng cáo tự do này đã đổi ngôi nhà một phòng ngủ ở San Diego lấy một ngôi nhà ba phòng ngủ ở Tijuana. Anh trả tiền thuê 1.200 USD/tháng và cho thuê một phòng ngủ lấy 500 USD/tháng. Ellis hy vọng một ngày nào đó sẽ mua được một căn nhà ở Mexico và kiếm thêm thu nhập bằng cách cho thuê trên Airbnb.
Khi số lượng người Mỹ ở Tijuana tăng lên, giá cả tất yếu cũng tăng theo. Maricarmen Castellanos, người sáng lập và giám đốc của Probien, một công ty bất động sản cao cấp có trụ sở tại Tijuana, cho biết giá thuê nhà đã tăng gấp đôi và giá đất cũng tăng gấp 3 lần trong thập kỉ qua. Các chung cư cao cấp cũng mọc lên nhanh chóng, một số căn có giá lên tới 1,5 triệu USD, và những người sẵn sàng mở hầu bao là công dân Mexico làm việc ở San Diego, các nhà đầu tư từ khắp cả nước hay các bác sĩ địa phương trở nên giàu có nhanh chóng nhờ ngành du lịch y tế đang bùng nổ ở Tijuana.
Tuy nhiên, sự xuất hiện của những cư dân mới không chỉ khiến giá cả tăng cao. Những cư dân cũ của Tijuana, đặc biệt là hàng chục nghìn người Mexico đi qua biên giới với Mỹ mỗi ngày để đi học hoặc đi làm, cho biết tình hình giao thông ngày càng tồi tệ. Nhiều người phải xếp hàng chờ ở biên giời từ 2-4 tiếng đồng hồ mỗi ngày để sang San Diego làm việc.