Hiện nay, chủ tàu Việt Nam có khoảng 170 tàu biển với tổng trọng tải trên 3 triệu DWT đăng ký mang cờ quốc tịch nước ngoài (bằng khoảng 38% tổng trọng tải đội tàu quốc gia Việt Nam).
Tàu treo cờ ngoại chủ yếu là tàu già
Tại dự thảo báo cáo thi hành tổng kết Bộ luật Hàng hải VN 2015 đang lấy ý kiến, Bộ GTVT cho biết, hiện khoảng 170 tàu biển của chủ tàu Việt Nam với tổng trọng tải trên 3 triệu DWT đăng ký mang cờ quốc tịch nước ngoài (bằng khoảng 38% tổng trọng tải đội tàu quốc gia Việt Nam).
Chủ tàu Việt Nam có khoảng 170 tàu biển đăng ký mang cờ quốc tịch nước ngoài (Ảnh minh họa).
Theo khảo sát, đội tàu biển của doanh nghiệp Việt Nam đăng ký mang cờ quốc tịch nước ngoài hiện nay hầu hết là tàu già, quá tuổi, thiết kế, áp dụng kỹ thuật lạc hậu.
Với đội tàu này, chủ tàu đăng ký treo cờ các quốc gia thực hiện đăng ký mang cờ quốc tịch thuận tiện (như Panama, Mongolia, Tuvalu...) để được hưởng các thuận lợi như không bị hạn chế tuổi tàu, đổi cờ, cho thuê thuận lợi, hưởng các ưu đãi về thuế...
Với tàu đăng ký quốc tịch, đa số các nước áp dụng tương tự cơ chế như của Việt Nam hiện nay, cả về tuổi tàu đăng ký mang cờ quốc tịch, an toàn, an ninh hàng hải, bảo vệ môi trường...
Tuy nhiên, theo Bộ GTVT, pháp luật Việt Nam chưa có quy định quản lý với các tàu treo cờ nước ngoài. Do vậy rất khó khăn trong việc kiểm soát hoạt động của các tàu này.
Thực tế, đã phát sinh một số tàu treo cờ nước ngoài của chủ tàu Việt Nam hoạt động tại nước ngoài vi phạm quy định (như hoạt động tại khu vực có lệnh cấm vận), Việt Nam vẫn phải chịu trách nhiệm thực hiện các nghĩa vụ đối với quốc gia sở hữu tàu.
Từ đây, dự thảo đề xuất nghiên cứu, bổ sung quy định về đăng ký chủ sở hữu tàu khi chủ tàu mua tàu đăng ký mang cờ quốc tịch nước ngoài.
Tàu nội dần được "trẻ" hóa
Thống kê của Cục Hàng hải VN, giai đoạn 2017 - 2022, số lượng tàu biển đăng ký có phần giảm. Cụ thể năm 2017, số lượng tàu đăng ký (gồm đăng ký không thời hạn, có thời hạn, đăng ký tạm thời và đăng ký tàu đang đóng) khoảng 376 tàu, đến năm 2020, con số này là 359 tàu. Tới năm 2022, số lượt tàu đăng ký chỉ còn 118 tàu.
Bộ GTVT nhận định, các quy định hiện hành về việc tàu biển đăng ký treo cờ quốc tịch Việt Nam về cơ bản đã phù hợp với các các quy định, thông lệ quốc tế về đăng ký tàu biển (như Công ước của Liên hợp quốc về đăng ký tàu biển), thể hiện rõ vai trò của quốc gia tàu treo cờ - State Flag (tham gia có trách nhiệm các công ước liên quan như SOLAS, MLC, STCW…).
Đồng thời, các quy định cũng đã đồng bộ với hệ thống văn bản pháp luật khác và phù hợp với đường lối chủ trương của Đảng, Nhà nước như định hướng trẻ hóa đội tàu, bảo vệ môi trường (quy định về tuổi tàu).
Đáng chú ý, trong năm 2020 và đầu năm 2021, một số doanh nghiệp đầu tư tàu chuyên dụng vận tải khí hóa lỏng, tàu dầu thô trọng tải lớn (trên 300.000 DWT), có độ tuổi từ 15 - 20 tuổi đề xuất treo cờ Việt Nam theo quy định tại Nghị định số 171/2016 quy định về đăng ký, xóa đăng ký và mua, bán, đóng mới tàu biển.
Điều này được đánh giá giúp tăng quy mô đội tàu trong nước. Đồng thời, nhà nước cũng thu được một khoản thuế, phí từ việc nhập khẩu và đăng ký tàu biển.