Đồng Nai có diện tích trồng chuối xuất khẩu đứng đầu cả nước. Đặc biệt, đây là cây trồng đã hình thành được những vùng chuyên canh tập trung quy mô lớn, ứng dụng kỹ thuật, công nghệ mới vào sản xuất và cho năng suất, chất lượng cao.
Thu hoạch, đóng gói chuối xuất khẩu tại xã Thanh Sơn (H.Định Quán). Ảnh: B.Nguyên
Thời gian qua, Đồng Nai đang tập trung nhân rộng diện tích được cấp mã số vùng trồng theo chuẩn thị trường xuất khẩu chính ngạch để cây trồng, trong đó có cây chuối phát triển bền vững hơn.
* Diện tích đứng đầu cả nước
Theo báo cáo của Chi cục Trồng trọt, bảo vệ thực vật và thủy lợi (Sở NN-PTNT), chuối là cây trồng chủ lực của tỉnh với diện tích tăng rất nhanh trong vài năm trở lại đây. Cụ thể, trong 5 năm qua, diện tích trồng chuối ở tỉnh tăng lên gần gấp đôi, từ hơn 7,3 ngàn ha vào năm 2016 tăng lên hơn 13,1 ngàn ha vào năm 2021.
Hiện nay, Đồng Nai đang đứng đầu cả nước về diện tích trồng chuối, chiếm tỷ lệ 8,5% diện tích toàn quốc và 71% vùng Đông Nam bộ. Cây chuối ở Đồng Nai được thu hoạch quanh năm, tập trung vụ chính từ tháng 9 đến tháng 5 năm sau. Tổng sản lượng chuối thu hoạch ước đạt khoảng 450 ngàn tấn; trong đó, tỷ lệ quả tươi tiêu thụ nội địa 15%, đưa vào chế biến 5%, xuất khẩu 80-85%.
Theo Phó giám đốc Sở NN-PTNT TRẦN LÂM SINH, để được cấp mã số vùng trồng, nông dân phải sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn; ghi sổ tay canh tác hoặc nhật ký đồng ruộng trong quá trình canh tác... Ngành Nông nghiệp tỉnh tiếp tục triển khai chính sách hỗ trợ sản xuất, chế biến và tiêu thụ để cây trồng này phát triển theo hướng bền vững.
Diện tích chuối cấy mô xuất khẩu tăng nhanh do có nhiều lợi thế như: cho lợi nhuận cao hơn nhiều cây trồng khác; là cây trồng hàng năm nên nông dân dễ dàng điều chỉnh mùa vụ thu hoạch; trường hợp loại cây này không phù hợp hoặc giá xuống quá thấp thì có thể dễ dàng chuyển sang mô hình sản xuất khác… Tỉnh có nhiều vùng chuyên canh cây chuối có truyền thống trồng lâu năm, nông dân giàu kinh nghiệm trồng, chăm sóc. Đặc biệt, một số địa phương có diện tích chuối lớn của tỉnh như: H.Trảng Bom, H.Thống Nhất là vùng đất đồi, đất đá nhưng lại rất phù hợp cho cây chuối sinh trưởng và phát triển. Nông dân trồng chuối cũng mạnh dạn đầu tư về cây giống, lắp đặt hệ thống tưới tiết kiệm cũng như đầu tư cơ giới hóa vào sản xuất… Đến nay, 95% diện tích chuối trên địa bàn tỉnh được lắp đặt hệ thống tưới nước tiết kiệm; 100% diện tích chuối xuất khẩu được bao buồng.
Ông Hoàng Văn Lập, nông dân tại xã Thanh Bình (H.Trảng Bom) nhận xét, trước đây vùng này có nhiều loại cây trồng khác nhau như: hồ tiêu, cà phê nhưng hiện nay chủ yếu trồng chuối cấy mô vì cây trồng này cho lợi nhuận cao. Giá thuê đất trồng chuối tại địa phương hiện tăng lên cả trăm triệu đồng/ha/năm.
“Điều khiến nông dân ở đây yên tâm mở rộng diện tích cây chuối là vì địa phương thu hút hàng loạt thương lái, doanh nghiệp về đầu tư kho bãi đóng hàng xuất khẩu” - ông Lập nói.
* Hình thành những vùng chuyên canh xuất khẩu
Chuối là một trong số ít cây trồng phát triển thành những vùng sản xuất tập trung quy mô 400-500ha trên địa bàn tỉnh. Nhiều địa phương cũng đang triển khai nhân rộng những vùng chuyên canh chuối xuất khẩu theo chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ.
Đơn cử, H.Trảng Bom đã xây dựng được các chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm chuối cấy mô giữa Tổ hợp tác trồng chuối cấy mô xã Bàu Hàm và Tổ hợp tác trồng chuối cấy mô xã Sông Thao với Công ty TNHH Nông nghiệp Sông Thao có quy mô gần 800ha. Chuỗi liên kết chuối cấy mô của HTX Sản xuất và tiêu thụ nông sản sạch Thanh Bình với diện tích khoảng 120ha xuất khẩu đi Trung Quốc, Hàn Quốc.
Vùng chuyên canh trồng chuối cấy mô tại xã Thanh Bình, H.Trảng Bom
Giám đốc HTX Thanh Bình Lý Minh Hùng chia sẻ, ngay từ những ngày đầu thành lập, HTX đã tổ chức trồng chuối sạch theo quy trình khép kín với chất thải hữu cơ trong sản xuất được tận dụng làm phân bón lại cho vườn chuối. Ngoài xuất khẩu trái chuối tươi, HTX đã đầu tư nhà sơ chế, chế biến cùng hệ thống dây chuyền thu hoạch chuối, máy chế biến nông sản khô, máy chế biến dẻo các loại nông sản, hệ thống kho lạnh để làm sản phẩm chế biến từ chuối. HTX còn là đơn vị tiên phong tham gia kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực nông nghiệp khi nghiên cứu sử dụng những phụ phẩm vốn bỏ đi như: bẹ chuối, xơ, sợi chuối sấy khô làm nguyên liệu để làm ra các sản phẩm tiêu dùng, sản phẩm thủ công mỹ nghệ thân thiện với môi trường tiêu thụ tốt cả ở thị trường nội địa và xuất khẩu.
Đa số diện tích chuối trên địa bàn tỉnh là cung cấp cho thị trường xuất khẩu nên nông dân trồng chuối đầu tư bài bản, cải tiến quy trình canh tác, áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất để cây trồng đạt năng suất cao, mẫu mã đẹp và chất lượng theo tiêu chuẩn xuất khẩu.
Phó chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt, bảo vệ thực vật và thủy lợi (Sở NN-PTNT) Trần Thị Tú Oanh cho biết, hiện cả nước có 35 tỉnh với 286 mã số vùng trồng chuối xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Trong đó, Đồng Nai là tỉnh đứng đầu cả nước về số lượng mã số vùng trồng được Cục Bảo vệ thực vật cấp mã số và Tổng cục Hải quan Trung Quốc phê duyệt. Toàn tỉnh, hiện có 30 vùng trồng với diện tích gần 5,7 ngàn ha được cấp mã số, chiếm tỷ lệ 43% diện tích trồng chuối trên địa bàn. Tỉnh cũng có 39 cơ sở đóng gói chuối được cấp mã số.