Trong 3 năm qua, sự sôi động của thị trường chứng khoán với những phiên thanh khoản lên tới hơn 30.000 tỷ đồng đã góp phần giúp nhiều doanh nghiệp thuận lợi trong việc huy động vốn trung dài hạn. Tuy nhiên, từ quý II/2022, thị trường chứng khoán Việt Nam bước vào giai đoạn suy giảm cả điểm số và thanh khoản đã khiến việc huy động vốn qua thị trường trở nên khó khăn hơn.

Do đó, làm sao để TTCK duy trì được sức hấp dẫn với các nhà đầu tư, và tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong huy động vốn cho doanh nghiệp niêm yết là vấn đề đang nhận được sự quan tâm hiện nay. Nhất là khi tính đến cuối quý I/2023, nhu cầu huy động vốn qua thị trường chứng khoán (TTCK) chỉ đạt 61 nghìn tỷ đồng, giảm 22% so với cùng kỳ.

Nâng cao chất lượng các doanh nghiệp niêm yết

Theo đánh giá của các chuyên gia, mặt bằng lãi suất vẫn cao dù đã giảm, trái phiếu gặp khó cùng tâm lý nhà đầu tư vẫn còn dè dặt là những yếu tố chính khiến thanh khoản “heo hút”.

Nhu cầu huy động vốn qua TTCK trong quý I/2023 giảm 22% so với cùng kỳ.

Dưới sự quyết liệt trong điều hành của Chính phủ và các bộ, ngành đã mang lại hiệu quả thiết thực trong thời gian gần đây. Chỉ trong 1 tháng trở lại đây, thanh khoản thị trường đã đã ghi nhận sự khởi sắc, dù vậy mức 2.000 – 3.000 tỷ/phiên vẫn còn cách khá lớn so với giai đoạn đỉnh cao.

Điều đáng nói, thị trường lại chỉ ghi nhận sự quay lại của nhà đầu tư cá nhân là chủ yếu bởi nhà đầu tư nước ngoài lại “quay xe” bán ròng mạnh mẽ trở lại, còn các tổ chức dường như vẫn “án binh bất động”.

Theo bà Tạ Thanh Bình, Vụ trưởng Vụ phát triển thị trường (SSC), những biến động, biến số khó lường trên thị trường giai đoạn qua chính là kinh nghiệm lớn cho nhà đầu tư, nhưng cũng là cho cơ quản quản lý trong việc điều hành thị trường sao cho thị trường có thể chống chọi được sức ép từ yếu tố khách quan nhưng vẫn đồng thời phải đảm bảo thị trường phát triển bền vững.

“Để phát triển thị trường bền vững, không nên quá chú trọng đi vào tăng trưởng về số lượng và quy mô, mà đi sâu các giải pháp để hỗ trợ thị trường phát triển bền vững, tăng khả năng chống chịu trước các biến động”, bà Bình nói.

Bà Bình cho biết, về cơ bản vẫn dựa trên 4 trụ cột chính, một trong đó là quản trị công ty. Để TTCK tốt thì cần doanh nghiệp niêm yết, công ty đại chúng tốt. Đó là lý do tại sao việc nâng cao chất lượng quản trị công ty của doanh nghiệp niêm yết, công ty đại chúng hướng đến thông lệ tốt về môi trường - quản trị - xã hội (ESG) là vấn đề hướng đến, tạo nền tảng doanh nghiệp đạt chất lượng không ở thị trường Việt Nam mà tiếp cận được cả thị trường vốn quốc tế.

Theo quan sát của bà Nguyễn Hoài Phương, Giám đốc đầu tư, người điều hành quỹ VESAF, VinaCapital, có một đặc điểm khi một doanh nghiệp duy trì được sự tăng trưởng tốt và không có yếu tố nào ảnh hưởng tới việc tăng trưởng này, giá cổ phiếu doanh nghiệp thường sẽ khó giảm, chỉ điều chỉnh trong thời gian ngắn.

Điều này cho thấy, điều nhà đầu tư quan tâm nhất chính là hoạt động của doanh nghiệp được duy trì tốt và hiệu quả. Chỉ có như vậy nhà đầu tư mới không ngần ngại tham gia vào TTCK, từ đó hỗ trợ thị trường có thể bình ổn bền vững đi lên.

Thêm mới, sửa cũ các sản phẩm trên TTCK

Theo các chuyên gia, bên cạnh việc tăng chất lượng của các doanh nghiệp niêm yết thì việc phát triển các sản phẩm mới nhằm thu hút các nhà đầu tư cũng là việc quan trọng.

Việc phát triển các sản phẩm mới không chỉ nhằm đa dạng các loại hàng hóa, gia tăng sự lựa chọn cho nhà đầu tư, mà còn góp phần hoàn thiện cấu trúc hàng hóa trên TTCK, từng bước tiến gần hơn với xu thế phát triển chung của thế giới, từ đó thúc đẩy thanh khoản cũng như thu hút thêm nhiều nhà đầu tư, nâng cao vai trò vị thế của TTCK Việt.

Các sản phẩm đã được HoSE triển khai có thể kể đến như các loại chỉ số, chứng chỉ quỹ hoán đổi danh mục (ETF) và chứng quyền có đảm bảo (CW). Các sản phẩm này ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút nhà đầu tư tham gia thị trường, nhất là các nhà đầu tư nước ngoài, tạo nền tảng để các doanh nghiệp niêm yết huy động vốn phục vụ hoạt động sản xuất – kinh doanh.

Liên quan đến vấn đề này, bà Bình cho biết, SSC cũng đang nỗ lực để tạo sản phẩm tốt hơn. Chẳng hạn, nói về phái sinh, một trong những lý do khiến thị trường này biến động mạnh là do số lượng sản phẩm phái sinh cũng đang còn quá ít, chỉ có mỗi một sản phẩm. Bởi vậy, khi nhà đầu tư quan tâm quá mức cho một sản phẩm nên việc giao dịch sản phẩm này có phần hơi thái quá.

“Một trong những nhiệm vụ trong thời gian tới đây, SSC sẽ cố gắng triển khai ngay các sản phẩm khác trên thị trường phái sinh như sản phẩm hợp đồng tương lai chỉ số VN100 trong tương lai gần, tiếp tục là hợp đồng tương lai với tài sản cơ sở khác, sau đó tiến tới hợp đồng quyền chọn như thông lệ trên thế giới”, bà Bình thông tin.

Theo đó, cơ quan quản lý sẽ sớm đưa vào vận hành hệ thống giao dịch mới KRX, hệ thống này không chỉ hỗ trợ triển khai các sản phẩm mới mà còn hỗ trợ cho cơ quan quản lý trong công tác giám sát thị trường dựa trên ứng dụng tiến bộ Công nghệ thông tin.

Cũng cho rằng sản phẩm hàng hóa thị trường vẫn là quan trọng nhất, tuy nhiên ông Nguyễn Vũ Long, Chủ tịch Công ty Chứng khoán VNDirect nêu quan điểm, bên cạnh việc đưa ra những sản phẩm mới cũng nên tập trung sản phẩm cũ nhưng với cách làm mới. Chẳng hạn có nhiều hơn cách thức để thu hút nhà đầu tư tham gia vào các sản phẩm của quỹ như giải quyết cách thức đầu tư còn khá cồng kềnh, để từ đó thu hút nhà đầu tư cá nhân, lái dòng tiền vào những sản phẩm có mức độ rủi ro phù hợp với một nhà đầu tư trung bình.

“Thực tế trên TTCK Việt Nam, nhà đầu tư cá nhân tham gia rất nhiều và đây cũng chính là đặc thù riêng của TTCK Việt và rất khác với các thị trường khác trong khu vực như Thái Lan, Malaysia, Singapore... Trong khi đó, sự đổ vỡ vừa qua của thị trường do gặp phải liên quan đến cách tiếp cận của nhà đầu tư cá nhân. Do đó cần nhiều hơn cách thức thu hút nhà đầu tư cá nhân vì định hướng thị trường Việt Nam đang nhờ nhóm đầu tư này rất nhiều”, ông Long nhận xét.

Hải Giang