Hàn Quốc và Nhật Bản đang đối mặt với những lo ngại ngày càng tăng về triển vọng tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là sau khi ông Donald Trump tái đắc cử Tổng thống Mỹ và đe dọa nâng thuế quan.

Người dân di chuyển trên đường phố tại thủ đô Seoul, Hàn Quốc. Ảnh: AFP/ TTXVN

Theo Nikkei Asia, trong khi vụ luận tội Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol đang thu hút sự chú ý của báo chí ở Hàn Quốc và Nhật Bản, chính quyền hai nước đều phải đối mặt với nhiệm vụ khó khăn là thúc đẩy tăng trưởng kinh tế chậm chạp.
Sau khi ghi nhận tăng trưởng 1,3% trong ba tháng đầu năm 2024, kinh tế Hàn Quốc đã thu hẹp 0,2% trong quý tiếp theo và chỉ tăng 0,1% trong giai đoạn từ tháng 7-9/2024. Mặc dù được hỗ trợ bởi tiêu dùng tư nhân và đầu tư thiết bị, đầu tư xây dựng và xuất khẩu đã giảm, khiến Viện Phát triển Hàn Quốc (KDI) phải hạ dự báo về tốc độ tăng trưởng năm 2024 xuống còn 2,2%-2,5%.
Giờ đây, Hàn Quốc phải đối mặt với triển vọng khó khăn, khi Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump sẽ nhậm chức vào tháng 1/2025. Các chính sách bảo hộ mạnh mẽ của ông - bao gồm cam kết áp dụng thuế quan toàn diện từ 10% đến 20% - có thể tác động nghiêm trọng đến nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu của Hàn Quốc.
Hơn nữa, ông Trump đã công bố kế hoạch cắt giảm trợ cấp theo Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) cho các công ty công nghiệp xanh đang xây dựng nhà máy tại Mỹ, cũng như cho các công ty trong lĩnh vực bán dẫn - những động thái sẽ gây tổn hại đến các doanh nghiệp lớn của Hàn Quốc.
Đến giữa tháng 11/2024, chỉ số chứng khoán Hàn Quốc KOSPI đã giảm khoảng 9%, trong khi giá trị đồng won so với đồng USD mất 8% trong cùng thời gian, khiến thị trường chứng khoán và tiền tệ của Hàn Quốc trở thành một trong những thị trường có hiệu suất kém nhất. 
Bài viết trên Nikkei Asia nhận định, Chính phủ Hàn Quốc cần đóng vai trò tích cực hơn trong việc thúc đẩy nền kinh tế. Chính phủ đã duy trì lập trường tài chính bảo thủ, ưu tiên vai trò lớn hơn của khu vực tư nhân trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nhấn mạnh vào chính sách "thắt lưng buộc bụng" để đảm bảo tài chính chính phủ lành mạnh. Chi tiêu của chính phủ tăng 2,8% vào năm 2024, không đủ để giúp phục hồi nền kinh tế yếu kém. 
Trong khi chính phủ đang nói về việc giảm thâm hụt ngân sách và nợ công, họ lại thực hiện cắt giảm thuế cho các tập đoàn và người giàu - tuân thủ các nguyên tắc của mô hình kinh tế nhỏ giọt. Kết quả là nguồn thu thuế bị thâm hụt đáng kể, trở nên trầm trọng hơn do tình trạng trì trệ kinh tế. Năm 2023, nguồn thu thuế ít hơn khoảng 56.000 tỷ won (tương đương 39 tỷ USD) so với ngân sách, hoặc khoảng 2,5% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Ước tính, Hàn Quốc sẽ ghi nhận một khoản thâm hụt khác tương đương 30.000 tỷ won vào năm 2024.
Trong khi đó, kinh tế Nhật Bản dường như đang trên con đường phục hồi chậm, với tốc độ tăng trưởng gần đây vượt trội hơn một chút so với Hàn Quốc. Sau khi suy giảm 0,6% trong ba tháng đầu năm 2024, nền kinh tế đã tăng trưởng 0,5% trong quý II/2024 và 0,2% trong quý III/2024.
Đáng chú ý là xu hướng phục hồi gần đây chủ yếu được thúc đẩy bởi tiêu dùng tư nhân, tăng 0,9% trong quý III/2024, mặc dù đầu tư giảm nhẹ và tăng trưởng xuất khẩu giảm 0,4%. Sự phục hồi tiêu dùng này có liên quan chặt chẽ đến tăng trưởng tiền lương, với mức lương danh nghĩa đã tăng 5,6% sau các cuộc đàm phán tiền lương mùa Xuân (Shunto) thường niên năm nay - mức tăng lớn nhất trong 33 năm.
Tại Nhật Bản, tăng trưởng tiền lương thực tế - có tính đến lạm phát – đã ở mức âm trong 26 tháng liên tiếp cho đến tháng 5/2024 do giá cả tăng, nhưng cuối cùng đã chuyển sang vùng dương vào tháng 6/2024. Vì tiêu dùng trong nước chiếm tỷ trọng lớn nhất trong GDP, nên việc tăng lương và thu nhập hộ gia đình liên tục là rất quan trọng đối với phục hồi kinh tế. Tuy nhiên, cần lưu ý tiền lương thực tế bắt đầu giảm trở lại vào tháng 8/2024. Vào tháng 10/2024, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế của Nhật Bản xuống còn 0,3% cho năm 2024 và 1,1% trong năm 2025.
Hàn Quốc và Nhật Bản đang đối mặt với những lo ngại ngày càng tăng về triển vọng tăng trưởng kinh tế. Sau khi ông Donald Trump tái đắc cử, lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ đã tăng, khiến đồng USD mạnh lên. Các chính sách kinh tế của chính quyền mới của Mỹ dự kiến sẽ đặt ra thách thức đáng kể cho các chính phủ ở khu vực Đông Á trong năm tới.
Ngày 22/11/2024, Chính phủ Hàn Quốc đã công bố chương trình nghị sự mới nhằm giải quyết tình trạng phân cực kinh tế và hỗ trợ tầng lớp trung lưu, có khả năng báo hiệu sự chuyển dịch sang chính sách tài khóa chủ động hơn. Cùng ngày, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đã công bố một gói kích thích kinh tế với 21.900 tỷ yen (khoảng 140 tỷ USD) chi tiêu chính phủ, bất chấp tình hình tài chính tồi tệ của đất nước. Tổng cộng 10.400 tỷ yen sẽ được phân bổ để kích thích nền kinh tế và thúc đẩy tiền lương, bao gồm hỗ trợ các công ty tăng lương và trợ cấp cho ngành trí tuệ nhân tạo (AI) và chất bán dẫn. 
Gói này cũng bao gồm các biện pháp giảm thiểu tác động của lạm phát cao, chẳng hạn như trợ cấp để hạn chế giá điện và xăng, trợ cấp tiền mặt 30.000 yen và trợ cấp trẻ em bổ sung cho các hộ gia đình có thu nhập thấp. Như Thủ tướng Ishiba đã nhấn mạnh, điều quan trọng là phải đảm bảo tăng trưởng tiền lương và thu nhập bền vững ở cả hiện tại và trong tương lai. Tuy nhiên, vẫn chưa biết liệu tiền lương ở Nhật Bản, đặc biệt là đối với những người lao động dễ bị tổn thương, có tiếp tục tăng hay không.
Ở Hàn Quốc, sự hoài nghi đang lan rộng về việc liệu chính phủ có thực sự thay đổi chính sách kinh tế bảo thủ hay không.
Năm 2025 sẽ là thử thách quan trọng đối với chính phủ của Hàn Quốc và Nhật Bản.

Xuân Giao (P/v TTXVN tại Tokyo)

Link gốc