Cục Ngoại thương thuộc Bộ Thương mại Thái Lan đã phát động một cuộc điều tra về sản phẩm thép Trung Quốc, sau khi nhận được đơn kiến nghị từ ba doanh nghiệp sản xuất thép cuộn cán nóng trong nước.

Thép cuộn tại nhà máy của Ben Gang Group Corporation ở tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN

Nhiều khả năng Bộ Thương mại Thái Lan sẽ mở rộng cuộc điều tra chống bán phá giá đối với thép cuộn cán nóng từ Trung Quốc, trong bối cảnh sản lượng thép xuất khẩu từ cường quốc lớn nhất châu Á sang nước này tăng vọt, gây áp lực cho các nhà sản xuất thép trong nước.

Năm 2023, Cục Ngoại thương (DFT) trực thuộc Bộ Thương mại Thái Lan đã phát động một cuộc điều tra đối với mặt hàng thép Trung Quốc, sau khi nhận được đơn kiến nghị từ ba doanh nghiệp sản xuất thép cuộn cán nóng lớn nhất nước này là Sahaviriya Steel, G Steel và GJ Steel. Theo dự kiến cuộc điều tra sẽ kết thúc vào tháng Sáu.
Những người khởi kiện yêu cầu Bangkok áp dụng các biện pháp chống trốn thuế đối với 17 nhà sản xuất thép Trung Quốc, cho rằng các công ty này đã tránh thuế chống bán phá giá bằng cách sửa đổi sản phẩm của mình.
Theo DFT, chính quyền Thái Lan đã tìm thấy bằng chứng về việc các nhà sản xuất Trung Quốc sửa đổi sản phẩm và bán phá giá. Đông Nam Á, điểm đến hàng đầu của thép Trung Quốc, đang phải đối mặt với nguồn cung dư thừa khi các lĩnh vực bất động sản, cơ sở hạ tầng và sản xuất của Trung Quốc trì trệ, dẫn đến nhu cầu thép trong nước suy giảm và các nhà sản xuất Trung Quốc buộc phải chuyển hướng từ thị trường nội địa sang xuất khẩu.
Số liệu thống kê cho thấy sản lượng tiêu thụ thép thô của Trung Quốc trong năm 2023 vẫn ở duy trì mức tương đương với năm 2022, mặc dù mức tiêu thụ giảm 3,5%. Tuy nhiên sản lượng xuất khẩu thép của Trung Quốc ghi nhận tăng 39%.
Trong khi đó, tại Thái Lan, lượng thép nhập khẩu trong năm 2023 đã tăng mạnh, chiếm 63% tổng nguồn cung. Trong 4 tháng đầu năm 2024 con số này đã là 58%, đồng nghĩa với việc sản lượng thép sản xuất trong nước giảm từ 42% xuống 37% tổng nguồn cung.
Thái Lan sử dụng tổng cộng 16 triệu tấn thép vào năm 2023. Nước này chỉ sản xuất được 30% công suất, thấp hơn mức trung bình 58% của Đông Nam Á hoặc mức trung bình toàn cầu là 77%.
Ông Wirote Rotewatanachai, Chủ tịch Viện Sắt thép Thái Lan cho rằng ngành sản xuất thép nội địa suy yếu có thể tác động đến an ninh quốc gia. Ông Wirote nhấn mạnh: “Chúng ta nên bảo vệ ngành công nghiệp địa phương để đề phòng trường hợp xảy ra các vấn đề như gián đoạn chuỗi cung ứng, đặc biệt trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến nhiều cuộc xung đột địa chính trị”.
Theo ông Wirote, các hợp kim được các nhà sản xuất Trung Quốc trộn vào sản phẩm thép để tránh các biện pháp chống bán phá giá gây ra vấn đề về kiểm soát chất lượng. Các nhà sản xuất thép Thái Lan vốn dựa vào việc tái chế phế liệu thay vì sử dụng quặng sắt thay vì thêm vào các hợp kim khác rẻ hơn. Kết quả là các nhà sản xuất đến từ Trung Quốc thường chào bán cho người mua Thái Lan mức giá rẻ hơn so với các nhà sản xuất thép địa phương.
Năm 2023, giá thép mạ từ Trung Quốc thấp hơn khoảng 39% so với sản phẩm của Thái Lan. Thép cuộn Trung Quốc cũng được bán với giá thấp hơn giá trung bình trong nước tới 16%.
Ngay cả khi không có hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, tình trạng dư thừa thép vẫn xuất hiện ở các nền kinh tế mới nổi của Đông Nam Á. Các nhà máy ở Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore và Philippines... sẽ có thể sản xuất ít nhất 147 triệu tấn thép vào năm 2026, tăng từ mức 75,3 triệu tấn vào năm 2021.
Các nhà nhập khẩu thép Trung Quốc tại Thái Lan lập luận rằng những quyết định đầu tư không hiệu quả khiến ngành công nghiệp thép trong nước của Thái Lan kém cạnh tranh và phản đối việc áp dụng các biện pháp chống trốn thuế.
Trong phiên điều trần công khai với DFT, các doanh nghiệp này cho biết việc áp thuế chống bán phá giá sai lầm sẽ làm tăng chi phí sản xuất và khiến các sản phẩm của Thái Lan thậm chí còn kém hấp dẫn hơn.
Vào năm 2017, Thái Lan đã từng áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với hàng loạt sản phẩm thép nhập khẩu. Tại thời điểm đó, Trung tâm Tình báo Kinh tế của Ngân hàng thương mại Siam từng nhấn mạnh rằng: “Các nhà sản xuất thép Thái Lan nên tập trung vào việc cải thiện chất lượng sản phẩm và mở rộng các kênh bán hàng để tránh cạnh tranh về giá, vì họ vẫn sẽ phải chịu thua trước hàng nhập khẩu giá rẻ bất chấp các biện pháp bảo vệ từ chính phủ”.
Một số công ty thép Thái Lan hy vọng tận dụng các ưu đãi của chính phủ bằng cách cung cấp thép đặc biệt cho các nhà sản xuất xe điện. Nhưng việc chuyển sang các sản phẩm có giá trị cao sẽ cần đến sự đầu tư và chia sẻ kiến thức từ các công ty lớn như Nippon Steel của Nhật Bản, công ty đã mua lại G Steel và GJ Steel vào năm 2022 với giá 722 triệu USD.
Các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản đã nhập khẩu thép trong nước kể từ khi thành lập chuỗi cung ứng ở Thái Lan cách đây 30 năm. Ông Wirote cho biết: “Chính phủ Thái Lan đã yêu cầu các nhà sản xuất xe điện sử dụng chuỗi cung ứng địa phương càng nhiều càng tốt, nhưng chúng tôi có thể thấy một số nhà sản xuất thép Trung Quốc thiết lập cơ sở ở Thái Lan để cung cấp cho các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, vốn sẽ cạnh tranh với các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản”.

Huy Tiến-Link gốc