Sự phục hồi của thị trường bất động sản đang giúp các doanh nghiệp ngành xây dựng kinh doanh khởi sắc hơn. Tuy nhiên, bức tranh toàn ngành vẫn nhuốm màu xám khi doanh nghiệp "lãi mỏng", không ít ông lớn phải bán tài sản để có tiền xoay sở.

Những ngày qua, câu chuyện xoay quanh việc cổ phiếu HBC của Xây dựng Hòa Bình bị HoSE thông báo hủy niêm yết bắt buộc gây nhiều chú ý. Phía HoSE nêu lý do hủy niêm yết là bởi tới thời điểm 31/12/2023, tổng số lỗ lũy kế của HBC là 3.240 tỷ đồng, vượt quá vốn điều lệ thực góp là 2.741 tỷ đồng.

Vẫn đầy rẫy vấn đề

Ngay sau thông báo của HoSE, ông Lê Viết Hải, Chủ tịch Tập đoàn Hòa Bình, khẳng định không đồng ý với các căn cứ của HoSE. Ông Hải cho hay tổng số lỗ lũy kế của HBC trên báo cáo tài chính kiểm toán riêng chưa vượt quá số vốn điều lệ của công ty, nên không thuộc trường hợp hủy bỏ niêm yết theo quy định.

Việc cổ phiếu HBC cuối cùng có bị hủy niêm yết hay không, sẽ cần đợi thêm để biết kết quả. Song, một điều dễ thấy ngay qua vụ việc này là Hòa Bình, một trong những ông lớn đầu ngành xây dựng, vẫn đang gặp rất nhiều vấn đề sau thời gian dài gặp khó khăn trong kinh doanh và “binh biến” thượng tầng.

Có những dấu hiệu khởi sắc hơn, nhưng các doanh nghiệp xây dựng vẫn đối diện nhiều thách thức.

Quý II/2024, HBC ghi nhận doanh thu 2.203 tỷ đồng, giảm hơn 200 tỷ so với cùng kỳ năm 2023. Điều an ủi là lũy kế 6 tháng, ông lớn làng thầu xây dựng đạt 3.606 tỷ đồng doanh thu, tăng 200 tỷ so với cùng kỳ năm trước.

Tại thời điểm cuối tháng 6/2024, xét về quy mô, tổng tài sản của Hòa Bình tăng nhẹ lên mức 15.631 tỷ đồng, nhưng có tới 11.600 tỷ đồng là các khoản phải thu. Danh mục tồn kho giảm còn gần 1.600 tỷ đồng, nhưng lượng tiền mặt, tiền gửi chỉ khoảng 330 tỷ đồng.

Trong khi Coteccons đã dần trở lại quỹ đạo kinh doanh sau khó khăn, dù thời gian qua cũng vướng nhiều kiện tụng, thì Hòa Bình vẫn đang khá vất vả trong quá trình tái cơ cấu. Sức khỏe tài chính của HBC vẫn đang là “bài toán” không dễ giải với ông Lê Viết Hải và các cộng sự.

Những vấn đề của Hòa Bình cũng phần nào đó phản ánh bức tranh toàn cảnh ngành xây dựng trong nửa đầu năm 2024, có cải thiện song vẫn đầy rẫy thách thức.

Như tại FECON (FCN), một trong những tên tuổi khác của ngành xây dựng, nếu chỉ xét trên những con số thuần túy, lợi nhuận trước thuế quý II/2024 của công ty tăng tới 4,3 lần so với cùng kỳ năm 2023, song nó đến từ việc nền so sánh thấp.

Cụ thể, quý II/2024, doanh thu thuần hợp nhất của FCN đạt 816 tỷ đồng, tăng 21% so với cùng kỳ. Kết 6 tháng, FCN có lợi nhuận trước thuế 7,3 tỷ đồng, tăng 24%; lợi nhuận sau thuế 1,3 tỷ đồng, tăng 9% so với cùng kỳ năm 2023.

Tuy nhiên, dòng tiền kinh doanh 6 tháng của FCN ghi nhận âm 319 tỷ đồng (cùng kỳ âm 102 tỷ đồng) do tăng các khoản phải thu, tăng hàng tồn kho và chi trả lãi vay. Để bù đắp, FCN đã tăng cường thanh lý, nhượng bán tài sản, đồng thời duy trì quy mô dòng tiền đi vay lớn, đạt 1.197 tỷ đồng. Dù vậy, đến cuối tháng 6/2024, tiền và tương đương tiền của FCN chỉ còn 369 tỷ đồng, giảm 47% so với đầu năm.

Chặng cuối năm có khởi sắc?

Không chỉ FCN, việc phải thanh lý, bán tài sản để giảm sức ép tài chính là câu chuyện chung của nhiều doanh nghiệp xây dựng trong thời gian qua.

Điển hình, trong một bài phân tích về những khó khăn của ngành xây dựng mới đây, VnBusiness đã dẫn trường hợp của Tổng công ty cổ phần Đầu tư Phát triển Xây dựng (DIG) - ông lớn ngành xây dựng liên tục được nhắc đến với các thông tin về thoái vốn, chuyển nhượng dự án, giải thể công ty con.

Cụ thể, DIG thông qua chủ trương thoái một phần vốn tại DIC Anh Em, đồng thời thoái toàn bộ vốn tại CTCP Cao su Phú Riềng - Kratie cho nhà đầu tư có nhu cầu nhận chuyển nhượng. Thời gian hoàn tất chuyển nhượng trước 30/09/2024 với hình thức thanh toán là chuyển khoản.

Trước đó, DIG cũng thông qua chủ trương giải thể Công ty TNHH MTV Vũng Tàu Centre Point, công ty con do DIG sở hữu 100% vốn. Doanh nghiệp này mới chỉ được DIG thành lập hồi tháng 6/2023 vừa qua, với vốn điều lệ 300 tỷ đồng.

Một loạt các ví dụ để thấy rằng sức khỏe tài chính của các doanh nghiệp ngành xây dựng nhìn chung vẫn đang đối diện với không ít thách thức. Trong bối cảnh đó, nhiều ông lớn đầu ngành đã tích cực tìm hướng đi mới nhằm “mở lối thoát hiểm”, trong đó có lấn sân bất động sản và xoay trục ra nước ngoài.

Như trường hợp của Coteccons (CTD) đang đẩy mạnh đầu tư dự án. Hiện, CTD đang đầu tư vào dự án The Emerald 68 tại TP Thuận An, tỉnh Bình Dương, hợp tác với Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển Lê Phong (Lê Phong Group). Đây là dự án đầu tiên Coteccons đóng vai trò nhà phát triển.

Trước CTD, Ricons cũng định hướng đầu tư vào bất động sản, với mục tiêu mở rộng nguồn thu bên cạnh ngành xây dựng cốt lõi của doanh nghiệp. Tiêu chí của công ty là đầu tư có chọn lọc, liên kết với các chủ đầu tư tại các dự án có pháp lý rõ ràng, các dự án thứ cấp có khả năng mang lại lợi nhuận cao.

Cùng với đó, Newtecons - một tên tuổi đang có những tăng trưởng thần tốc do ông Nguyễn Bá Dương sáng lập cũng đang có định hướng sẽ tham gia đầu tư trực tiếp vào bất động sản. Xây dựng Hòa Bình cũng không giấu tham vọng lấn sân sang làm dự án, tuy nhiên HBC đang chú trọng việc “xuất ngoại” hơn.

Khó khăn là rất rõ ràng, nhưng cũng cần phải nói thêm là bức tranh ngành xây dựng không phải là không có những điểm sáng. Ngành xây dựng trong giai đoạn tới, khi đầu tư công tiếp tục được thúc đẩy và thị trường bất động sản phục hồi, được kỳ vọng sẽ bứt tốc nhanh hơn.

Trong báo cáo vừa công bố của Tổng cục Thống kê, dự báo về tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp xây dựng trong quý III so với quý II/2024, thì 28,8% số doanh nghiệp tham gia trả lời cho rằng sẽ thuận lợi hơn; 43,1% nhận định giữ ổn định và 28,1% dự báo khó khăn hơn.

Hưng Nguyên-Link gốc