Đầu tư công giai đoạn 2021–2025 đánh dấu bước chuyển từ dàn trải sang trọng tâm, với nhiều dự án hạ tầng quy mô lớn được triển khai đồng bộ. Dòng vốn được tập trung đúng chỗ đang tạo hiệu ứng lan tỏa rõ nét, củng cố nền tảng tăng trưởng và mở ra dư địa phát triển cho giai đoạn tới.

Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, trong Báo cáo kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội năm 2025 và giai đoạn 5 năm 2021 - 2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: Dù bối cảnh thế giới diễn biến phức tạp, hậu quả đại dịch Covid-19 còn nặng nề, song với quyết tâm cao, chúng ta đã đạt và vượt 22/26 chỉ tiêu kinh tế - xã hội chủ yếu, xấp xỉ đạt 2/26 chỉ tiêu.

Đặc biệt, giai đoạn 2021 - 2025 ghi nhận bước tiến nổi bật của đầu tư công, với tổng vốn đạt khoảng 3,4 triệu tỷ đồng, tăng hơn 1,2 triệu tỷ đồng, tương đương gần 55% so với nhiệm kỳ trước và chiếm khoảng 33,2% GDP.

Nâng cao chất lượng, hiệu quả giải ngân 

Dự án đường dây 500kV mạch 3 nối Quảng Trạch - Phố Nối là dự án đầu tư trọng điểm, cấp bách đạt kỳ tích thi công thần tốc.

Con số này phản ánh nỗ lực vượt bậc của Chính phủ trong việc huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực công, qua đó khẳng định đầu tư công với vai trò trụ cột chủ đạo, dẫn dắt tăng trưởng và khơi thông dòng vốn xã hội.

Đánh giá cao kết quả đầu tư công giai đoạn qua, PGS.TS Nguyễn Thường Lạng, Đại học Kinh tế quốc dân dẫn chứng: hàng nghìn km cao tốc được đưa vào sử dụng, đường dây 500kV mạch 3 nối Quảng Trạch - Phố Nối hoàn tất, Trung tâm triển lãm quốc gia hiện đại hàng đầu thế giới đã đi vào vận hành, sân bay Long Thành chuẩn bị khai thác và dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam đang được xúc tiến mạnh mẽ…

“Những công trình trọng điểm này không chỉ thúc đẩy đầu tư công, thu hút nguồn vốn tư nhân mà còn tạo hiệu ứng lan tỏa, phục vụ trực tiếp quá trình phát triển kinh tế - xã hội.

Mỗi đại dự án hoàn thành là minh chứng cho quyết tâm và tầm nhìn chiến lược của Chính phủ trong việc kiến tạo động lực tăng trưởng mới.

Bên cạnh đó, việc xử lý hàng nghìn dự án tồn đọng, chậm triển khai trong nhiều năm qua đã góp phần loại bỏ tình trạng lãng phí, khơi thông nguồn lực phát triển và tạo điều kiện huy động thêm vốn đầu tư cho nền kinh tế”.

Chung quan điểm, chuyên gia kinh tế Doãn Hữu Tuệ phân tích, nếu trước đây đầu tư công thường bị đánh giá là "dàn trải" thì nhiệm kỳ này số dự án sử dụng ngân sách trung ương giảm mạnh từ 11.000 xuống còn 4.600, cho thấy sự tập trung nguồn lực có trọng tâm, trọng điểm, giảm tầng nấc trung gian và nâng cao hiệu quả lan tỏa.

Giải pháp quyết liệt, đồng bộ

Năm 2025, Chính phủ đặt mục tiêu giải ngân 100% vốn đầu tư công, tuy nhiên đến hết ngày 16/10, giải ngân mới đạt 50,7% kế hoạch Thủ tướng giao. Bên cạnh kết quả tích cực, vẫn còn những hạn chế và thách thức đang cản trở, đòi hỏi Chính phủ phải có giải pháp quyết liệt, đồng bộ hơn trong thời gian tới.

Giải ngân vốn đầu tư công được nhìn nhận không chỉ là chi tiêu ngân sách, mà còn là công việc, sinh kế của người dân... Bởi vậy, tại phiên thảo luận của Quốc hội, vấn đề tăng tốc giải ngân đầu tư công, đảm bảo hiệu quả giải ngân được nhiều đại biểu quan tâm, thảo luận.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí phát biểu: “Câu chuyện giải ngân số vốn đầu tư công còn lại là một thách thức, vấn đề rất lớn, đòi hỏi năng lực, kiến thức, trình độ. Bên cạnh đó là sự quyết tâm, trách nhiệm lớn lao đối với các chương trình, dự án, đơn vị và đối với đất nước. Tôi được biết, Thủ tướng rất bức xúc và Chính phủ cũng rất quyết tâm để làm. Rất mong tất cả ban, ngành, đoàn thể, các bộ, các cơ quan, địa phương tập trung để làm cho tốt việc giải ngân vốn đầu tư công”.

Theo đại biểu Lê Văn Dũng, Đoàn ĐBQH TP Đà Nẵng, giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản trong năm 2025 vô cùng khó khăn do vướng mắc về thủ tục hành chính. Theo ông, để có thể triển khai thi công, khó khăn nhất là khâu giải phóng mặt bằng, khó khăn thứ hai là vấn đề thiếu nguyên vật liệu xây dựng. Đại biểu đề nghị tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc nêu trên để đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản, góp phần thúc đẩy kinh tế.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhìn nhận trong 5 năm tới đất nước cần nguồn lực rất lớn. Để nguồn vốn đầu tư công lớn tạo động lực cho tăng trưởng, thời gian tới cần tập trung quản lý và sử dụng vốn hiệu quả: “Việc tăng tốc độ giải ngân sẽ là yếu tố giúp thúc đẩy tăng trưởng nhanh hơn. Do đó, cần tránh tình trạng phân bổ vốn đầu năm nhưng cuối năm vẫn còn vốn dư lớn, không phân bổ vốn kịp thời. Công trình thì cần vốn mà vốn không đến được với công trình. Vì vậy, hiệu quả sử dụng vốn là vấn đề rất quan trọng”.

Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần phân bổ nguồn vốn có trọng tâm, trọng điểm, không dàn trải để tránh lãng phí. Đồng thời cần quản lý tài chính, phân bổ vốn đầu tư theo kết quả đầu ra, xây dựng hệ tiêu chuẩn đánh giá đầu tư công.

Về vấn đề này, chuyên gia Doãn Hữu Tuệ cũng kiến nghị tối ưu hóa đầu tư công theo phương châm "dự án ít, hiệu quả cao" với tư duy phân bổ vốn gắn với năng lực thực thi, góp phần lan tỏa tích cực và chuyển hóa thành năng suất của nền kinh tế.

Từ nay đến cuối năm chỉ còn hơn 2 tháng, hiện các bộ, ngành và địa phương đang tích cực triển khai nhiều biện pháp mạnh nhằm đẩy nhanh tiến độ, phấn đấu giải ngân 100%.

Tại Đồng Nai, chiến dịch “30 ngày đêm tăng tốc giải ngân” được phát động, song kết quả vẫn khiêm tốn. Hôm 21/10, UBND tỉnh này đã có công văn yêu cầu gắn kết quả giải ngân với công tác đánh giá, xếp loại tập thể và người đứng đầu hàng năm: đơn vị hoàn thành tốt sẽ được biểu dương, khen thưởng, người đứng đầu được xem xét quy hoạch; ngược lại, chậm trễ sẽ bị hạ xếp loại, thậm chí xử lý trách nhiệm.

Trước đó, tại hội nghị toàn quốc lần thứ 4 trong năm 2025 về thúc đẩy giải ngân đầu tư công, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu coi kết quả giải ngân là một trong những căn cứ quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ hằng năm của tổ chức, cá nhân, "thiếu trách nhiệm, sai phạm phải xử nghiêm - chậm trễ, vô cảm phải thay thế".

Đỗ Kiều-Link gốc