Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, các ngân hàng đang thực hiện chiến lược “kép”: vừa tung các gói vay ưu đãi để kích cầu, vừa chủ động tăng mạnh trích lập dự phòng. Động thái này nhằm củng cố "bộ đệm" an toàn, sẵn sàng cho giai đoạn tăng trưởng tín dụng cao điểm vào cuối năm 2025.
Kết quả điều tra xu hướng kinh doanh của Ngân hàng Nhà nước cho thấy các tổ chức tín dụng kỳ vọng tỷ lệ nợ xấu sẽ giảm đáng kể trong quý cuối năm. Với nền tảng dự phòng vững chắc đã được thiết lập trong 9 tháng đầu năm, các ngân hàng đang có đủ dư địa để đẩy mạnh tín dụng, khơi thông dòng vốn cho nền kinh tế mà vẫn đảm bảo an toàn hệ thống.
Chủ động củng cố "đê" trước "sóng" tín dụng
Theo thống kê từ báo cáo tài chính của 27 ngân hàng niêm yết, tính đến cuối quý III/2025, tổng dự phòng rủi ro cho vay khách hàng đạt khoảng 230.000 tỷ đồng, tăng 11,3% so với đầu năm và tăng 9,9% so với cùng kỳ năm trước. Riêng trong quý III, toàn ngành đã trích lập thêm hơn 35.500 tỷ đồng.
Việc gia tăng trích lập diễn ra khi nợ xấu toàn ngành vẫn tiếp tục nhích lên, nhưng tốc độ tăng chậm dần. Trong đó, một số nhà băng kiểm soát tốt chất lượng tín dụng. Điển hình là NCB ghi nhận tổng nợ xấu giảm mạnh 37,7% so với cuối năm 2024, tương đương giảm hơn 5.200 tỷ đồng; ABBank giảm 23,3% (khoảng 860 tỷ đồng); ACB giảm hơn 1.300 tỷ đồng, tương ứng 15,3%.
Đến cuối quý III/2025, tổng dự phòng rủi ro cho vay khách hàng đạt khoảng 230.000 tỷ đồng, tăng 11,3% so với đầu năm.
Tính đến cuối tháng 9, tốc độ nợ xấu tăng 8,1% so với cùng kỳ, chậm lại đáng kể so với giai đoạn 2022-2024, cho thấy áp lực lên chất lượng tài sản đang dần được kiểm soát.
Bức tranh trích lập dự phòng ghi nhận sự phân hóa mạnh mẽ giữa các nhà băng, tùy thuộc vào "sức khỏe" tài chính và khẩu vị rủi ro. Trong đó, Sacombank dẫn đầu với mức tăng dự phòng lên tới 75,3% (đạt trên 15.500 tỷ đồng), phản ánh quyết tâm làm sạch bảng cân đối kế toán và xử lý nợ tồn đọng. Nhiều ngân hàng khác cũng ghi nhận mức tăng hai con số như VietABank tăng 34,6%, Techcombank tăng 31,4%, TPBank tăng 30,5%, PGBank tăng 28%...
Ở chiều ngược lại, nhờ chất lượng tài sản tốt và khả năng thu hồi nợ cao, ACB giảm 8,7% chi phí dự phòng. Tương tự, VIB cũng giảm 14,4%, đưa mức dự phòng về gần 4.900 tỷ đồng.
Về con số tuyệt đối, khối ngân hàng quốc doanh vẫn là những "pháo đài" vững chắc nhất. BIDV dẫn đầu hệ thống với gần 39.649 tỷ đồng dự phòng, theo sau là VietinBank (38.336 tỷ đồng) và Vietcombank (34.009 tỷ đồng). Tại khối tư nhân, VPBank và MB lần lượt dẫn đầu với 17.340 tỷ đồng và 13.800 tỷ đồng.
Đáng chú ý, nhóm các ngân hàng như Vietcombank, VietinBank, Techcombank và BacABank tiếp tục duy trì tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLR) trên 100%, khẳng định năng lực tài chính vững vàng để xử lý các rủi ro tiềm ẩn.
Tín hiệu lạc quan về lợi nhuận và chất lượng tài sản
Theo đánh giá của Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), tình hình nợ xấu hiện tại chưa ở mức đáng lo ngại. Còn dữ liệu từ Fiin Group cho thấy, tỷ lệ nợ xấu nội bảng của 27 ngân hàng đã giảm nhẹ từ 2,1% (quý I) xuống 2% (cuối quý III/2025). Tỷ lệ tạo mới nợ xấu duy trì ở mức thấp, cho thấy đỉnh nợ xấu có thể đã đi qua.
Nhờ chi phí dự phòng giảm và thu nhập ngoài lãi tăng, lợi nhuận ngành ngân hàng trong quý III/2025 ghi nhận mức tăng trưởng 24,9% so với cùng kỳ – mức cao nhất trong 7 quý gần đây. Điều này phản ánh sự phục hồi của nền kinh tế, mặt bằng lãi suất hạ nhiệt và nỗ lực tái cơ cấu, xử lý tài sản bảo đảm của các nhà băng.
Theo đánh giá của ông Nguyễn Thanh Tùng, Trưởng phòng Nghiên cứu ngành Dịch vụ Tài chính, Công ty cổ phần Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HSC), khi nhìn vào tỷ lệ nợ xấu của 14 ngân hàng trong phạm vi phân tích của HSC, có thể thấy chất lượng tài sản dần cải thiện. Ngoại trừ năm 2023 có mức tăng nhẹ do tăng trưởng GDP chậm, đến năm 2024, tỷ lệ nợ xấu ổn định trở lại. Tỷ lệ nợ xấu tính thêm cả nợ nhóm 2 (nợ cần chú ý) đạt đỉnh vào quý II/2023 và có xu hướng giảm.
Việc luật hóa Nghị quyết 42/2017/QH14 về cơ chế thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng vào Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) năm 2025 có hiệu lực từ ngày 1/8/2025 cũng được kỳ vọng góp phần nâng cao chất lượng tín dụng toàn hệ thống, thông qua việc hoàn thiện khung pháp lý xử lý nợ xấu và cơ chế thu giữ, xử lý tài sản bảo đảm hiệu quả hơn.
Dấu hiệu phục hồi chất lượng tài sản trong quý III và dự báo ổn định trong quý IV/2025 cho thấy hệ thống ngân hàng đang bước vào giai đoạn “lành hóa” rõ nét hơn. Dư nợ tín dụng toàn hệ thống tính đến 30/10 đã tăng khoảng 15% và được dự báo có thể cán mốc 19-20% vào cuối năm 2025.
Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng rủi ro từ bất động sản, trái phiếu và nhóm nợ cần chú ý vẫn chưa thể loại bỏ hoàn toàn. Việc duy trì dự phòng hợp lý, tăng cường xử lý tài sản và kiểm soát rủi ro tập trung sẽ là chìa khóa để các ngân hàng đảm bảo khả năng chống chịu và hỗ trợ tăng trưởng bền vững trong năm 2026.
Nhìn sang năm 2026, giới phân tích dự báo sự phân hóa giữa các ngân hàng sẽ rõ rệt hơn. Các ngân hàng có nền tảng vốn mạnh, LLR cao và danh mục cho vay thận trọng sẽ tiếp tục cải thiện chất lượng tài sản. Trong khi đó, những ngân hàng có tỷ trọng cho vay bất động sản và trái phiếu lớn sẽ phải đối mặt với áp lực xử lý nợ cao hơn và nhu cầu tăng trích lập dự phòng.
Huyền Anh-Link gốc