Việc chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump sa thải hàng loạt nhân viên liên bang có thể trở thành đợt cắt giảm việc làm lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ, gây ra các hậu quả đáng kể cho nền kinh tế.
"Đợt cắt giảm việc làm lớn nhất trong lịch sử Mỹ"
Theo các nhà kinh tế, với sự hỗ trợ của Bộ Hiệu quả Chính phủ do tỷ phú Elon Musk lãnh đạo, Nhà Trắng đã sa thải hoặc đưa ra các gói trợ cấp thôi việc cho nhân viên trên toàn chính phủ liên bang - “người sử dụng lao động” lớn nhất nước Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh tại Nhà Trắng. Ảnh: Getty Images/TTXVN
Mặc dù quy mô chính xác của việc cắt giảm việc làm vẫn chưa rõ ràng, nhưng bằng chứng cho thấy con số này ít nhất là hàng chục nghìn người. Chính quyền Tổng thống Trump đã chỉ đạo các cơ quan liên bang sa thải nhân viên "thử việc". Đây là những nhân viên mới được tuyển dụng, mới làm việc trong chính phủ liên bang chỉ một hoặc hai năm và chưa có đầy đủ quyền bảo vệ công vụ.
Dữ liệu mới nhất từ Văn phòng Quản lý Nhân sự Mỹ cho thấy, tính đến tháng 5/2024, có khoảng 220.000 nhân viên liên bang có thời gian làm việc dưới một năm. Ngoài ra, một quan chức trong chính quyền Mỹ cho biết hơn 75.000 nhân viên liên bang đã chấp nhận gói trợ cấp thôi việc. Họ đồng ý nghỉ việc, nhưng vẫn được trả lương đến tháng Chín.
Tổng số của hai nhóm này - gần 300.000 người - sẽ khiến động thái này trở thành "đợt cắt giảm việc làm lớn nhất trong lịch sử Mỹ", theo nhận định của bà Callie Cox, chiến lược gia thị trường trưởng tại Ritholtz Wealth Management. Con số đó chưa bao gồm những người khác có thể bị sa thải, chẳng hạn như các nhà thầu làm việc tại Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ. Bà Jesse Rothstein, Giáo sư kinh tế và chính sách công tại Đại học California, Berkeley, cho biết các công chức được thăng chức trong năm qua cũng có nguy cơ mất việc, vì về mặt lý thuyết, họ đang trong thời gian thử việc ở vị trí mới.
Tác động kinh tế tiềm ẩn
Mất việc làm có thể gây khó khăn lớn về tài chính cho các hộ gia đình. Những người lao động bị ảnh hưởng nếu không nhanh chóng tìm được việc mới sẽ phải chật vật xoay xở khi không có nguồn thu nhập ổn định. Mặc dù trợ cấp thất nghiệp có thể tạm thời hỗ trợ phần nào cho những người đủ điều kiện, nhưng theo dữ liệu của Bộ Lao động, trung bình khoản trợ cấp này chỉ bằng khoảng 1/3 mức lương trước đó.

Người lao động xếp hàng chờ tuyển dụng tại một hội chợ việc làm ở Inglewood, California (Mỹ). Ảnh: AFP/TTXVN
Ông Ernie Tedeschi, Giám đốc kinh tế từ Trung tâm nghiên cứu tài chính thuộc Đại học Yale, cho biết: "Hậu quả kinh tế của việc sa thải giống như hiệu ứng domino, lan rộng khắp các nền kinh tế địa phương, ảnh hưởng đến cả những doanh nghiệp dường như không có bất kỳ mối liên hệ nào với chính phủ liên bang". Ông giải thích rằng những người bị sa thải sẽ giảm chi tiêu tại các cơ sở kinh doanh địa phương như quán cà phê, nhà hàng và nhà trẻ.
Thêm vào đó, các nhà kinh tế cũng chỉ ra tác động tâm lý từ các đợt sa thải hàng loạt. Những nhân viên liên bang khác, vì lo sợ mất việc, cũng có thể thắt chặt chi tiêu và trì hoãn các khoản mua sắm lớn. Sự bất ổn cũng khiến các doanh nghiệp có liên kết với chính phủ liên bang hoặc lực lượng lao động liên bang e ngại tuyển dụng và đầu tư.
Ví dụ như tại Washington D.C., theo ghi chú mới đây của hai nhà kinh tế Adam Kamins và Justin Begley thuộc Moody's, tỷ lệ thất nghiệp được dự đoán sẽ tăng đáng kể, đẩy thủ đô vào một cuộc suy thoái nhẹ. Hai chuyên gia này ước tính gần 100.000 vị trí công việc trong chính phủ liên bang sẽ bị cắt bỏ hoặc chuyển khỏi Washington trong vòng vài năm tới. Ông Kamins và ông Begley cho rằng lượng người xin việc sẽ tăng đột biến, khiến khu vực tư nhân khó hấp thụ hết. Nền kinh tế của hai bang Maryland và Virginia, tuy không chịu ảnh hưởng nặng nề như vậy nhưng cũng sẽ bị thiệt hại đáng kể do phụ thuộc nhiều vào việc làm chính phủ.
"Không gây suy thoái"
Tuy nhiên, các nhà kinh tế không cho rằng làn sóng cắt giảm việc làm này sẽ gây tác động quá lớn đến toàn bộ nền kinh tế Mỹ.
Ông Tedeschi, người từng là chuyên gia kinh tế trưởng tại Hội đồng Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng dưới thời chính quyền ông Joe Biden, nhận định nếu khoảng 200.000 nhân viên thử việc mất việc, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cả năm của Mỹ sẽ chỉ giảm khoảng 0,1%. Ông khẳng định: "Bản thân việc này sẽ không gây ra suy thoái".
Chuyên gia Ryan của Capital Economics cho rằng quy mô sa thải liên bang tương đối nhỏ so với toàn bộ thị trường lao động Mỹ, vốn đã tạo thêm khoảng 1,5 triệu việc làm trong năm 2024. Ông dự đoán hầu hết nhân viên liên bang bị mất việc sẽ nhanh chóng tìm được việc làm mới do nền kinh tế đang gần đạt trạng thái toàn dụng lao động. Ông Ryan cũng cho biết Capital Economics không hạ dự báo tăng trưởng kinh tế của Mỹ vì đợt sa thải này, ngay cả khi đã tính đến các tác động gián tiếp đến nền kinh tế.
Ông Tedeschi đồng tình: "Kể cả khi tính đến các tác động dây chuyền, điều này cũng sẽ không đẩy Mỹ vào suy thoái”.
Tuy nhiên, các nhà kinh tế cũng lưu ý rằng việc sa thải hàng loạt sẽ làm gia tăng áp lực lên nền kinh tế vốn đã chịu ảnh hưởng bởi các chính sách khác của chính quyền ông Trump, chẳng hạn như chính sách thuế quan và trục xuất hàng loạt.
Khánh Ly-Link gốc