Hiện nay, hàng loạt ngân hàng đã “bung mạnh” các sản phẩm, dịch vụ liên quan đến lĩnh vực ngân hàng xanh, kinh tế xanh. Trong đó, riêng đối với khu vực nông nghiệp, nông thôn, sự cạnh tranh giữa các nhà băng trong việc tài trợ vốn cho các dự án nông nghiệp xanh, nông nghiệp hữu cơ, chuỗi liên kết giá trị nông sản… khá sôi động.
Theo số liệu thống kê của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), đã có 50 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh. Đến cuối năm 2024, dư nợ tín dụng mà các tổ chức tín dụng khi cấp tín dụng đánh giá về các rủi ro môi trường đã tăng lên khoảng 3,2 triệu tỷ đồng trong tổng số dư nợ của cả hệ thống là 15 triệu tỷ đồng.
Ngân hàng cạnh tranh cấp tín dụng xanh
Trong năm 2025, ngành ngân hàng đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng ở mức 16%. Dư địa tăng trưởng tín dụng năm nay nằm ở lĩnh vực sản xuất, bất động sản, các dự án hạ tầng giao thông, đầu tư công và đặc biệt còn nằm ở lĩnh vực xanh và lĩnh vực năng lượng.
Năm 2025, từ khóa “kinh tế xanh”, “nông nghiệp xanh”, “kinh tế tuần hoàn”… một lần nữa được ngành ngân hàng ở nhiều địa phương nhấn mạnh sẽ là mục tiêu cho tăng trưởng tín dụng. Chẳng hạn tại TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai trong kế hoạch năm 2025, ngành ngân hàng tại các địa phương này đều đặt mục tiêu tăng cường phát triển “tín dụng xanh”, theo định hướng điều hành của Chính phủ và NHNN để góp phần chuyển đổi nền kinh tế sang hướng tăng trưởng xanh, phát thải các bon thấp.
Quan sát trong năm qua có thể thấy, các ngân hàng đang hướng dòng tín dụng về các vùng nông nghiệp trọng điểm. Điển hình như cho vay lĩnh vực sản xuất, kinh doanh lúa gạo ở Đồng bằng sông Cửu Long, đến cuối 2024, các tổ chức tín dụng đã cho vay khoảng 124.000 tỷ đồng; cho vay ưu đãi lãi suất dành cho lĩnh vực lâm sản, thủy sản, từ hạn mức ban đầu 15.000 tỷ đồng, hiện đã nâng lên mức 60.000 tỷ đồng với sự vào cuộc của hàng chục ngân hàng thương mại…
HDBank đã phát hành thành công 3.000 tỷ đồng trái phiếu xanh để cho vay các dự án đáp ứng được các tiêu chuẩn trong “Khung tài chính bền vững” của ngân hàng.
Các ngân hàng lớn như BIDV, Agribank và Vietcombank là những đơn vị tiên phong trong việc tham gia vào các chương trình tín dụng xanh và tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực như năng lượng tái tạo và nông nghiệp hữu cơ.
Năm 2024, Vietcombank cho vay tín dụng xanh đạt gần 48.000 tỷ đồng, tăng 3,6% so với cuối năm trước đó. Còn tại ACB, lãnh đạo ngân hàng này cho biết: Trong năm ngoái, ban đầu dự kiến quy mô tín dụng xanh chỉ khoảng 2.000 tỷ đồng, nhưng sau một thời gian ngắn đã giải ngân hết hạn mức tín dụng này, nên đã nâng thêm 4.000 tỷ đồng.
"Năm nay, chúng tôi dự kiến dư nợ tín dụng xanh cũng sẽ ở mức tối thiểu nêu trên. Khi giải ngân hết, chúng tôi sẽ nâng thêm hạn mức tín dụng xanh. Lãi suất cho vay thấp hơn khoảng 2%/năm so với mặt bằng chung của thị trường".
Chủ tịch TPBank Đỗ Minh Phú cho hay, ngân hàng đặc biệt chú trọng vào tín dụng xanh và nhà ở xã hội – hai lĩnh vực mang tính chiến lược trong phát triển kinh tế bền vững.
Lãnh đạo TPBank phân tích: Hiện nay, tín dụng xanh đang trở thành xu hướng tất yếu, nhất là khi nhiều thị trường quốc tế đã đặt ra các tiêu chuẩn khắt khe về môi trường đối với hàng hóa nhập khẩu. Nhận thức được điều này, TPBank đã đẩy mạnh cấp vốn cho các dự án năng lượng sạch, sản xuất bền vững và công trình thân thiện với môi trường. Cuối năm 2024, ngân hàng này đã giải ngân gần 7.400 tỷ đồng cho các dự án tín dụng xanh, đóng góp quan trọng vào quá trình chuyển đổi xanh của nền kinh tế.
Gỡ khó cho tín dụng xanh
Mặc dù thời gian gần đây, các ngân hàng hướng dòng tín dụng vào lĩnh vực sản xuất xanh, nhưng theo số liệu của NHNN, tính tới cuối tháng 11/2024, dư nợ tín dụng xanh của cả nước chỉ khoảng 650.000 tỷ đồng, chiếm 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Tỷ trọng này thấp do chưa có hướng dẫn của các cơ quan, bộ, ngành liên quan đến danh mục phân loại xanh.
Hiện, các nhà băng tự chủ động công bố chuẩn riêng để cấp tín dụng xanh, như VietinBank, Agribank, TPBank, MB, HDBank… đều đã xây dựng các bộ tiêu chuẩn về môi trường xã hội cho các dự án và đối tác vay vốn, khách hàng. Các ngân hàng cũng đã khá chủ động trong việc thiết kế các sản phẩm đặc thù dành cho khách hàng lĩnh vực nông nghiệp để tạo cơ chế linh hoạt trong việc tài trợ vốn và mở rộng phạm vi tiếp cận các dịch vụ tài chính xanh.
Chẳng hạn, ACB đưa ra khung tài chính bền vững vào tháng 9 năm ngoái. BIDV ban hành danh mục các dự án xanh với các ưu đãi về lãi suất và tỷ giá, đồng thời giảm dần mức tài trợ cho những ngành có phát thải các bon cao như sắt thép, xi măng, phân bón...
Tuy nhiên, việc thiếu bộ tiêu chí chung dẫn đến thực trạng có thể một dự án xanh đạt chuẩn với ngân hàng này nhưng chưa chắc đạt chuẩn theo tiêu chí xanh của nhà băng khác. Vì vậy, các ngân hàng đang mong chờ Chính phủ ban hành danh mục phân loại xanh để ngân hàng có căn cứ cho vay.
Tại tờ trình Chính phủ về tiêu chí môi trường và xác nhận dự án được cấp tín dụng xanh, phát hành trái phiếu xanh, Bộ Tài nguyên và Môi trường đề xuất các tổ chức tín dụng được chọn tổ chức độc lập hoặc tự thực hiện việc xác nhận dự án thuộc danh mục phân loại.
Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng đề xuất để ngân hàng thuê ngoài hoặc tự thẩm định dự án vay xanh là phù hợp với cách làm của châu Âu, Singapore, Ngân hàng Thế giới (WB), Tổ chức tài chính quốc tế (IFC). Phương án này cũng khả thi do việc xác nhận dự án có thể lồng ghép trong quy trình cấp ưu đãi, hỗ trợ tín dụng, trái phiếu xanh mà không phát sinh thủ tục. Đề xuất này cũng tạo điều kiện cho các tổ chức đủ năng lực tham gia vào hoạt động tư vấn, thẩm định dự án đầu tư xanh.
Huyền Anh-Link gốc