Việt Nam đang có bước nhảy vọt về chuyển đổi từ xe hơi truyền thống sang xe điện, điều này có thể đem lại nhiều lợi ích kinh tế. Đặc biệt mở ra nhiều ngành nghề, công việc mới với hàm lượng khoa học kỹ thuật cao, sản xuất xe điện có thể tạo ra tới 6,5 triệu việc làm tại Việt Nam vào năm 2050.

Tại Báo cáo điểm lại và cập nhật tình hình kinh tế Việt Nam tháng 3/2025 với chủ đề “Hành trình bứt phá chuyển đổi sang xe điện tại Việt Nam”, được Ngân hàng Thế giới (WB) công bố ngày 12/3, khẳng định việc thúc đẩy chuyển đổi sang xe điện là một bước quan trọng trong việc tạo ra một ngành giao thông xanh hơn cho Việt Nam, giảm ô nhiễm không khí tại các thành phố. Đồng thời, quá trình chuyển sang sử dụng xe điện cũng cho thấy những cơ hội lớn cho phát triển kinh tế.

Báo cáo của WB cho rằng sự phát triển của tầng lớp trung lưu đã và đang làm tăng doanh số xe hơi với tốc độ tăng trưởng kép bình quân lên đến 15% trong giai đoạn 2010–2022, thuộc dạng cao nhất trong khu vực. Việt Nam đang ở vị thế vững chắc để hưởng lợi trong giai đoạn bắt đầu chuyển sang sử dụng nhiều xe hơi và bước nhảy vọt về chuyển đổi từ xe hơi truyền thống sang xe điện (EV).

Trong những năm gần đây, ngành công nghiệp ô tô điện tại Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể nhờ sự quan tâm từ Chính phủ, các doanh nghiệp trong nước và xu hướng chuyển đổi năng lượng sạch trên toàn cầu. Trong đó, Quyết định 876 của Thủ tướng Chính phủ ban hành có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy lộ trình phát triển xe sử dụng năng lượng sạch tại Việt Nam theo hướng bền vững.

Tại sự kiện công bố báo cáo, chuyên gia năng lượng cao cấp của WB, bà Chiara Rogate, chuyên gia cao cấp về năng lượng nhận định, Chính phủ Việt Nam đã có nhiều động thái tích cực nhằm thúc đẩy xe điện, như giảm thuế tiêu thụ đặc biệt, miễn lệ phí trước bạ cho xe điện trong giai đoạn 2022-2027, đồng thời, hỗ trợ phát triển hạ tầng trạm sạc. Đây là điều kiện thuận lợi để thị trường xe điện tăng trưởng mạnh trong những năm tới.

"Nhận thức của người Việt về xe điện cũng đã có một bước tiến dài chỉ trong một thời gian ngắn. Người Việt hiện rất quan tâm đến xe điện nhờ lợi ích về chi phí vận hành thấp hơn so với xe xăng, cùng với xu hướng sống xanh và bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, công nghệ pin và phạm vi di chuyển của xe điện đang dần cải thiện, giúp xóa bỏ những lo ngại về quãng đường di chuyển", bà Chiara Rogate chia sẻ.

Theo thống kê của Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) cho thấy, năm 2024, đã có gần 90.000 ô tô thuần điện được bán ra thị trường, gấp 2,5 lần so với năm 2023 và gấp khoảng hơn 11,2 lần so với năm 2022. Trong số gần 90.000 chiếc xe điện này, có tới khoảng 87.000 chiếc xe của nhà sản xuất VinFast, chiếm trên 95%.

Ghi nhận của VnBusiness nhiều doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh đang chuyển hướng đầu tư vốn vào xe điện. Tại Việt Nam, VinFast dẫn đầu cuộc cách mạng xanh trong giao thông với hàng loạt bước đi táo bạo, từ lắp đặt mạng lưới trạm sạc đến thúc đẩy các dịch vụ xe ôm và taxi thuần điện.

Ngày 12/3 VinFast công bố đã bàn giao hơn 12.500 ô tô điện các loại trong tháng 2/2025 tại thị trường Việt Nam, tiếp tục khẳng định vững chắc vị thế dẫn đầu thị trường ô tô trong nước.

Không chỉ VinFast, các doanh nghiệp như TMT Motor, BYD, MG và các thương hiệu xe sang như Mercedes-Benz, BMW, Porsche, Audi cũng đang tích cực đưa sản phẩm vào Việt Nam. Điều này tạo nên bức tranh thị trường sôi động, nơi người tiêu dùng có nhiều lựa chọn hơn.

Chuyên gia về năng lượng của WB cho rằng, việc Việt Nam có một doanh nghiệp sản xuất ô tô điện lớn như VinFast cũng là một lợi thế, giúp đẩy nhanh lộ trình Net Zero. Sắp tới, không chỉ VinFast, nhiều doanh nghiệp cũng có kế hoạch sản xuất và phân phối các dòng xe điện, điều này giúp thị trường xe điện trở nên sôi động và đa dạng hơn.

Theo thống kê của bộ phận nghiên cứu WB, để đạt mục tiêu về tỷ lệ hấp thụ xe điện, doanh số bán của Việt Nam cần tăng từ 500.000 xe trong năm 2022 lên khoảng 1,5 triệu xe vào năm 2030, và 7,3 triệu vào năm 2050. Cộng dồn lại, số liệu trên cho thấy nhu cầu thị trường về xe điện các loại lên đến trên 7 triệu xe trong giai đoạn 2024-2030, và 71 triệu xe trong giai đoạn 2031-2050.

Đáng chú ý, chuyên gia WB đánh giá chuyển đổi sang xe điện có thể đem lại nhiều lợi ích kinh tế. Đó là tiết kiệm tiền nhập nhiên liệu và tạo việc làm trong các ngành nghề liên quan, đồng thời cải thiện an ninh năng lượng của Việt Nam cũng như khả năng chống chịu các cú sốc bên ngoài.

Sự phát triển của thị trường xe điện dự kiến sẽ góp phần vào sự phát triển của toàn bộ chuỗi giá trị xe điện, bao gồm sản xuất xe, pin điện và hạ tầng sạc, mở ra nhiều ngành nghề, công việc mới với hàm lượng khoa học kỹ thuật cao. Nhu cầu trong các lĩnh vực bảo trì và tái chế xe điện cũng sẽ tăng lên, mở ra thị trường cho lao động lành nghề. Chuyển đổi sang xe điện dự kiến sẽ tạo thêm đến 6,5 triệu việc làm mới trong toàn bộ chuỗi giá trị xe điện, nhất là trong hạ tầng sạc xe điện (EVCI).

Cụ thể, diễn biến tại thị trường xe điện trong nước dự kiến sẽ dẫn đến tăng trưởng đáng kể trong toàn bộ chuỗi giá trị xe điện, bao gồm sản xuất xe và pin cũng như hạ tầng sạc. Nhu cầu dự kiến tiếp theo sẽ là bảo trì và tái chế xe điện, mở ra thị trường lao động cho các vị trí việc làm mới. Riêng theo kịch bản chính sách tuyên bố (SPS), chuỗi giá trị xe điện sẽ tạo ra 1,8 triệu việc làm đến năm 2050, trong đó 61% dự kiến được tạo ra trong lĩnh vực hạ tầng sạc xe điện.

Dù tiềm năng và dư địa lớn, nhưng theo đánh giá của các chuyên gia từ WB, ô tô điện tại Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là triển khai mạng lưới các trạm sạc công cộng để tối ưu hiệu suất chi phí, trong điều kiện tỷ lệ cơ giới hóa đối với xe ô tô hiện vẫn đang còn thấp. Ngoài ra, giá thành vẫn khá cao so với thu nhập trung bình của người dân và tâm lý e ngại về độ bền, phạm vi hoạt động của xe điện.

Bên cạnh đó, dù sạc xe điện dự kiến sẽ không gây áp lực lớn cho ngành điện Việt Nam trước năm 2030, nhưng chuyên gia WB đánh giá tác động của nó sẽ tăng lên về sau. Vì vậy, WB cho rằng để giảm tác động của xe điện lên ngành điện, điều quan trọng là phải nâng hiệu suất pin và mạng lưới, đồng thời khuyến khích chuyển phương thức giao thông cho cả hành khách và hàng hóa về lâu dài.

Thanh Hoa-Link gốc