Bộ Nội vụ dự kiến giảm thời gian cấp giấy phép lao động cho người nước ngoài tại Việt Nam từ 36 ngày xuống 10 ngày và đẩy mạnh tiếp nhận, giải quyết hồ sơ cấp giấy phép qua mạng điện tử.
Bộ Tư pháp đang thẩm định dự thảo Nghị định quy định về người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam do Bộ Nội vụ xây dựng.
Ưu tiên chuyên gia trong các lĩnh vực mới
Theo Bộ Nội vụ, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, công nghiệp hoá hiện đại hoá, Việt Nam đã và đang đẩy mạnh phát triển nhiều ngành công nghiệp mới có hàm lượng tri thức cao, xây dựng và thực hiện nhiều công trình, dự án trọng điểm quốc gia (đường sắt cao tốc Bắc Nam, các nhà máy điện hạt nhân...), các lĩnh vực mới (năng lượng xanh...), các ngành, nghề đặc thù đã và đang đặt ra yêu cầu trong việc sửa đổi các quy định về xác nhận chuyên gia nhằm thu hút nguồn nhân lực bên ngoài để phát triển đất nước.
Bên cạnh đó, thực tế hiện nay có nhiều trường hợp làm việc trong các lĩnh vực mới như công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số hoặc các nước có quan hệ hữu nghị với Việt Nam (trường hợp sinh viên Lào đã tốt nghiệp ở Việt Nam)... mới chỉ có bằng đại học mà chưa có kinh nghiệm nên không đủ điều kiện làm việc tại Việt Nam. Do đó, cần bổ sung các trường hợp nêu trên đủ điều kiện là chuyên gia làm việc tại Việt Nam.
Bộ Nội vụ xây dựng dự thảo Nghị định quy định về người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam có nhiều điểm thay đổi so với Nghị định số 152/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 70/2023/NĐ-CP.
Tại dự thảo, Bộ Nội vụ sửa đổi theo hướng lồng ghép thủ tục báo cáo giải trình nhu cầu sử dụng lao động nước ngoài vào thủ tục nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép lao động. Theo phương án này, thời gian cấp giấy phép lao động dự kiến giảm tối đa từ 36 ngày còn 10 ngày, theo lịch nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép lao động.
Dự thảo sửa đổi quy định về điều kiện chuyên gia theo hướng bổ sung một số trường hợp chỉ tốt nghiệp đại học cũng đủ điều kiện làm việc tại Việt Nam trong lĩnh vực tài chính, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia, lĩnh vực Việt Nam ưu tiên phát triển hoặc theo thoả thuận hợp tác của chính phủ Việt Nam mà không cần phải có kinh nghiệm trong lĩnh vực nêu trên.
Ngoài ra, Bộ Nội vụ cũng bổ sung trường hợp được xác nhận không thuộc diện cấp giấy phép lao động đối với chuyên gia trong lĩnh vực đặc thù như: Tài chính, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia và lĩnh vực ưu tiên phát triển; giảng viên... được các Bộ chuyên ngành (Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Giáo dục và Đào tạo...) xác nhận là chuyên gia.
Bên cạnh đó, dự thảo Nghị định bổ sung quy định “trường hợp đặc biệt do Chính phủ quyết định theo đề nghị của Bộ Nội vụ" để sớm được xem xét, giải quyết đối với các đối tượng phát sinh trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Đẩy mạnh phân cấp trong cấp giấy phép
Dự thảo quy định rõ việc phân cấp thẩm quyền trong cấp giấy phép lao động cho người nước ngoài. Theo đó, Bộ Nội vụ chỉ thực hiện cấp phép trong một số trường hợp đặc biệt như người lao động làm việc cho cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, bộ, cơ quan ngang bộ hoặc tổ chức quốc tế thành lập; người làm việc tại nhiều tỉnh, thành phố; hoặc trường hợp doanh nghiệp có trụ sở chính tại một địa phương nhưng có chi nhánh ở địa phương khác.
Đáng lưu ý, dự thảo cho phép người sử dụng lao động được lựa chọn thực hiện thủ tục tại Bộ Nội vụ hoặc cơ quan có thẩm quyền cấp tỉnh để tạo thuận lợi, linh hoạt hơn trong quá trình làm hồ sơ.
Với thủ tục hành chính do địa phương thực hiện, dự thảo quy định Ủy ban nhân dân cấp tỉnh là cơ quan giải quyết chính, đồng thời được quyền phân cấp cho các cơ quan chuyên môn như Sở Nội vụ hoặc các tổ chức hành chính khác tùy theo điều kiện thực tế. Cách làm này nhằm bảo đảm việc giải quyết hồ sơ diễn ra nhanh chóng, sát với địa phương, phù hợp với quy định mới của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025.
Dự thảo cũng nêu rõ định hướng đẩy mạnh việc tiếp nhận và giải quyết hồ sơ cấp giấy phép lao động qua mạng điện tử, đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu thống nhất về người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam. Cơ sở dữ liệu này sẽ kết nối với các hệ thống quản lý công dân nước ngoài, giúp việc quản lý và tra cứu trở nên thuận tiện, chính xác hơn.
Về giấy khám sức khỏe, dự thảo sửa đổi theo hướng chấp nhận cả giấy do cơ sở y tế nước ngoài hoặc Việt Nam cấp, miễn là còn hiệu lực trong vòng 12 tháng tính đến thời điểm nộp hồ sơ. Trường hợp sử dụng giấy khám của Việt Nam, cần đảm bảo người lao động không mắc bệnh truyền nhiễm theo hướng dẫn của Bộ Y tế.
Đặc biệt, dự thảo cũng bổ sung các thủ tục hành chính về cấp lại, gia hạn hoặc thu hồi giấy xác nhận không thuộc diện cấp phép, phù hợp với thực tế phát sinh như mất, hỏng hoặc hết hạn./.
Theo thống kê, tính đến cuối năm 2024, cả nước có khoảng 161.992 lao động nước ngoài đang làm việc tại Việt Nam. Trong đó, 12.797 người thuộc diện không phải cấp giấy phép lao động, còn lại 149.195 người nằm trong diện phải cấp phép. Riêng trong nhóm cần giấy phép, có 108.932 trường hợp được cấp mới, 18.779 trường hợp được gia hạn, 11.936 người được cấp lại và 9.548 người đang hoàn thiện hồ sơ để xin cấp phép.
Lực lượng lao động quốc tế tại Việt Nam đến từ khoảng 110 quốc gia. Trong đó, lao động mang quốc tịch Trung Quốc chiếm tỷ lệ cao nhất với 30,9%, tiếp theo là Hàn Quốc (18,3%), Đài Loan (12,9%) và Nhật Bản (9,5%). Nhóm các quốc gia còn lại chỉ chiếm 28,4%.