Mặc dù là ngành chiến lược về kinh tế nhưng trên sàn chứng khoán, cổ phiếu gạo gần như vắng bóng nhà đầu tư bởi ngành gạo Việt Nam vốn có lợi nhuận mỏng. Hơn nữa, thời gian tới, triển vọng cổ phiếu ngành gạo được nhận định sẽ càng ảm đạm khi toàn ngành đối mặt với thách thức trong ngắn hạn.

Sản lượng gạo xuất khẩu tăng không đủ bù đắp cú lao dốc của giá bán, khiến nhiều doanh nghiệp ngành gạo rơi vào cảnh lỗ hoặc chỉ còn biên lãi mỏng. Ngành lúa gạo Việt bước qua quý II/2025 với kết quả kinh doanh ảm đạm. Sang tới quý III, bức tranh kinh doanh toàn ngành vẫn chưa ghi nhận sự khởi sắc.

Lợi nhuận phân hóa mạnh

Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, giá gạo xuất khẩu bình quân 7 tháng đầu năm chỉ đạt 514 USD/tấn, giảm 18,4% so với cùng kỳ. Điều này khiến tổng doanh thu quý II/2025 của 9 doanh nghiệp gạo niêm yết giảm 20%, chỉ đạt gần 12.100 tỷ đồng.

Bức tranh kinh doanh ngành gạo vẫn chưa ghi nhận sự khởi sắc trong quý III.

Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An (TAR) và Công ty Lương thực TP.HCM (Foodcosa, mã: FCS) lần lượt ghi nhận quý thua lỗ thứ 4 và thứ 5 liên tiếp. Doanh thu sụt giảm mạnh không đủ bù đắp các chi phí cố định. Hiện, Trung An đang đối mặt với nhiều vướng mắc kiểm toán, trong khi Foodcosa rơi vào tình trạng thiếu hụt vốn lưu động và gánh khoản lỗ lũy kế 201 tỷ đồng, gấp gần 4 lần vốn chủ sở hữu.

Hai trường hợp đáng chú ý khác là Angimex (AGM) và Tập đoàn Lộc Trời (LTG) khi vẫn chưa công bố Báo cáo tài chính quý II/2025, tạo ra một khoảng trống thông tin lớn. Tại cuối quý I, Angimex đã âm vốn chủ sở hữu hơn 300 tỷ đồng.

Trong khi đó, Lộc Trời liên tục trì hoãn công bố báo cáo tài chính từ quý IV/2024 với lý do "bất khả kháng" và chưa thể tổ chức Đại hội đồng cổ đông thường niên 2025.

Theo Tổng giám đốc Nguyễn Tấn Hoàng, kiểm toán Ernst and Young chưa thể phát hành báo cáo tài chính do 2 vướng mắc chính: các ngân hàng chưa đồng thuận tái cấu trúc nợ, dẫn đến nghi ngại về "khả năng hoạt động liên tục"; và việc công ty phải thu hồi hàng hóa do chưa thu được tiền bán hàng, phát sinh nhiều thủ tục kiểm chứng.

Chiều ngược lại, Tập đoàn Giống cây trồng Việt Nam (Vinaseed, mã: NSC) tiếp tục là đầu tàu của ngành khi có 60 tỷ đồng lợi nhuận ròng, tăng 11% so với cùng kỳ và chiếm 66% tổng lãi toàn ngành. Đặc biệt, Tổng Công ty Lương thực Miền Nam (Vinafood 2, mã: VSF) gây chú ý khi báo lãi tăng đột biến 700%, đạt gần 8 tỷ đồng, chủ yếu do giá vốn giảm mạnh giúp cải thiện biên lợi nhuận gộp.

Một trường hợp khác là TCO Holdings (TCO), sau khi chuyển hướng từ logistics sang chế biến gạo, đã báo lãi ròng 5 tỷ đồng, tăng 150%. Sự tăng trưởng này đến ngay cả khi doanh thu và lãi gộp mảng gạo giảm do công ty tạm ngưng hoạt động để bảo dưỡng máy móc. Kết quả này cho thấy khả năng kiểm soát chi phí hiệu quả của các doanh nghiệp trên.

Nhìn chung, kết quả kinh doanh quý II/2025 của ngành gạo cho thấy một cuộc sàng lọc khắc nghiệt khi thị trường gạo Việt Nam đối mặt nhiều thách thức trong nửa đầu năm 2025. Trước áp lực từ giá xuất khẩu và doanh thu đồng loạt sụt giảm, một số doanh nghiệp vẫn duy trì được lợi nhuận nhờ quản trị tốt, trong khi nhiều tên tuổi khác, đặc biệt là các công ty có vấn đề về tài chính, tiếp tục báo lỗ nặng.

Lựa chọn cổ phiếu kỹ lưỡng

Có thể thấy, mặc dù là ngành chiến lược về kinh tế nhưng trên sàn chứng khoán, cổ phiếu gạo gần như vắng bóng nhà đầu tư, bởi ngành gạo Việt Nam vốn có lợi nhuận mỏng. Các cổ phiếu như TAR, LTG, AGM… thường có thanh khoản thấp, một phần cũng vì kết quả kinh doanh yếu kém.

Thời gian tới, triển vọng cổ phiếu ngành gạo được nhận định sẽ càng ảm đạm khi toàn ngành đối mặt với thách thức trong ngắn hạn. Đó là quyết định tạm ngừng nhập khẩu gạo từ Philippines và Indonesia từ đầu tháng 9.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Philippines chiếm 42,4% thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam trong 8 tháng năm 2025, là thị trường trọng điểm. Các thị trường mới nổi như Ghana và Bờ Biển Ngà có thị phần lần lượt 11,7% và 10,7%, cho thấy châu Phi đang mở ra dư địa xuất khẩu. Thị trường Trung Quốc sau vài năm sụt giảm, trong 8 tháng qua đã tăng trưởng trở lại, đạt 565.000 tấn, chiếm 8,9% tổng lượng xuất khẩu và tăng 141,3% so với cùng kỳ. Giá trị xuất khẩu gạo sang Philippines giảm 15,6%, trong khi sang Ghana tăng 44,4%, Bờ Biển Ngà tăng 88,9%, Bangladesh tăng 188 lần và Malaysia giảm 54,4%.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng những biến động từ thị trường Philippines và Indonesia đặt ra thách thức nhưng cũng mở ra cơ hội mới. Doanh nghiệp chủ động đa dạng hóa thị trường, tận dụng tiềm năng châu Phi và Trung Quốc, đồng thời triển khai các giải pháp về sản xuất, dự trữ và nâng cao chất lượng sản phẩm.

Ông Bùi Lê Quốc Bảo, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần TCO Holdings nhận định đây là thời điểm thanh lọc thị trường gạo. Doanh nghiệp nào không thích nghi sẽ bị đào thải, còn doanh nghiệp trụ được là những người có bản lĩnh.

Bà Bùi Thanh Tâm, Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty Lương thực Miền Bắc (Vinafood 1) cho rằng việc tạm ngừng nhập khẩu của Philippines chỉ mang tính ngắn hạn và doanh nghiệp cần chuẩn bị sẵn sàng để tận dụng cơ hội khi thị trường này quay lại vào cuối năm.

Ngày 9/9, Thủ tướng Phạm Minh Chính ký Công điện số 160, yêu cầu tăng cường các giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo. Ngay sau đó, Bộ Công Thương tổ chức hội nghị với sự tham gia của các bộ, ngành, hiệp hội và doanh nghiệp xuất khẩu lớn để tìm giải pháp ứng phó.

Ông Trần Xuân Hà, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam đánh giá Philippines nhiều khả năng sẽ trở lại nhập khẩu vào cuối tháng 10 hoặc tháng 11-12.

Các doanh nghiệp đã chủ động đa dạng hóa thị trường và chuẩn bị nguồn cung. Vinafood 1 thu mua tạm trữ để ổn định nguồn hàng và duy trì quan hệ với khách hàng Philippines. Tổng Công ty Lương thực Miền Nam (Vinafood 2) và một số doanh nghiệp chuyển hướng xuất khẩu sang châu Phi với giá 485 – 490 USD/tấn, giúp giải quyết đầu ra cho nông dân.

Bộ Tài chính cũng triển khai chương trình thu mua 280.000 tấn lúa gạo dự trữ quốc gia để hỗ trợ giá trong nước, ổn định sản xuất và bảo đảm nguồn cung khi Philippines tạm ngừng nhập khẩu.

Nhìn chung, xuất khẩu gạo Việt Nam vẫn có dư địa tăng trưởng, nhưng đòi hỏi chiến lược dài hạn, linh hoạt và chú trọng giá trị bền vững hơn là chỉ chạy theo sản lượng. Đây cũng là thời điểm để nhà đầu tư nhìn nhận cơ hội từ các doanh nghiệp gạo có nền tảng vững chắc, quản trị minh bạch và khả năng thích nghi với biến động thị trường, tạo nền tảng tăng trưởng bền vững trung và dài hạn, từ đó có thể đánh giá tổng quát nhất về việc đầu tư vào nhóm cổ phiếu ngành gạo.

Hải Giang-Link gốc