Mỹ, Mexico và Canada ngày 30/9 cùng ký Thỏa thuận Mỹ - Mexico – Canada (USMCA), chấm dứt một năm đàm phán khó khăn sau khi Tổng thống Donald Trump yêu cầu sửa lại hoặc hủy bỏ Hiệp định Tự do thương mại Bắc Mỹ (NAFTA).
Tuy nhiên, USMCA vẫn chưa chấm dứt căng thẳng thương mại ở Bắc Mỹ. Nếu quá trình thông qua bị trì hoãn hơn nữa, USMCA có thể trở thành “con tin” cho bầu cử chính trị.
Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ tiếp theo vào năm 2020 trong khi Canada tổ chức bầu cử liên bang vào tháng 10. Trì hoãn cũng đồng nghĩa các doanh nghiệp không chắc chắn về khuôn khổ sẽ áp dụng với những khoản đầu tư tương lai trong khu vực.
“USMCA đang gặp rắc rối”, Andres Rozental, cựu thứ trưởng ngoại giao Mexico phụ trách Bắc Mỹ, nói. Ông tin USMCA cuối cùng cũng sẽ được thông qua nhưng không phải trong vài tháng tới do sự phản đối của phe Dân chủ và các công đoàn với điều khoản lao động trong thỏa thuận, bất đồng về thuế.
Quốc hội Canada cũng phải thông qua USMCA và giới chức nước này cho biết lịch trình của họ đã khá kín. Các nghị sĩ hiện tại chỉ còn vài tuần làm việc trước khi bắt đầu ngừng họp vào tháng 6. Quốc hội mới có rất ít cơ hội để thông qua thỏa thuận cho đến năm 2020.
Tổng thống Trump, đảng Cộng hòa, đã tỏ thái độ tức tối với Hạ viện, hiện do phe Dân chủ kiểm soát, vì không ký duyệt USMCA. Ông từng dọa rút khỏi thỏa thuận NAFTA nếu quốc hội Mỹ không nhanh hành động.
Nếu ông Trump từ bỏ NAFTA, ba quốc gia trên sẽ sử dụng những quy tắc thương mại từ trước khi thỏa thuận trên có hiệu lực vào năm 1994.
Canada và Mexico đang tìm cách để được Mỹ miễn trừ khỏi thuế nhập khẩu kim loại mà Washington triển khai năm 2018.
Thuế với kim loại nêu trên không được đề cập trong USMCA. Mexico và Canada không đủ kiên nhẫn để giải quyết vấn đề. Mexico nhiều lần đe dọa áp thuế đáp trả với các sản phẩm Mỹ vào cuối tháng 4 nếu nước này vẫn nằm trong danh sách.
Trong khi đó, ông Trump ngày 4/4 cảnh báo áp thuế lên các sản phẩm xe hơi xuất khẩu của Mexico nếu Mexico không hành động để ngăn nạn buôn lậu ma túy và nhập cư trái phép.
Chính phủ Mexico đang trong giai đoạn cuối của việc lên danh sách hàng hóa Mỹ nhập khẩu có thể chịu thuế, Thứ trưởng Kinh tế Mexico Luz Maria de la Mora nói.
“Mỗi thứ một chút”, bà cho biết thêm nhưng từ chối nêu cách điều chỉnh danh sách. Danh sách ban đầu có những sản phẩm như rượu bourbon, pho mát, xuồng máy, đùi lợn, thép và táo.
De la Mora cũng từ chối bình luận về khả năng Mexico từ chối thông qua USMCA nếu Mỹ không dỡ thuế với thép. “Mọi lựa chọn đều được cân nhắc”.
Tại Ottawa, Ngoại trưởng Canada Chrystia Freeland cho biết Canada “liên tục” xem xét danh sách đáp trả, lưu ý rằng thuế của ông Trump mở ra “không gian” 16 tỷ CND để đáp trả.
Freeland không tiết lộ danh sách có thể thay đổi hay không. Canada đang phối hợp với Mexico về các lựa chọn.
Thủ tướng Canada Justin Trudeau, sắp đối mặt nhiều khó khăn để tái đắc cử, ngày 4/4 không chấp nhận hạn ngạch áp lên nhôm và thép của nước này để được Mỹ dỡ thuế. Ông từng bị chỉ trích trong thời gian đàm phán USMCA vì tạo điều kiện cho Mỹ tiếp cận lĩnh vực sữa của Canada.
Người lao động
Đảng Dân chủ tại Mỹ dọa chặn USMCA cho đến khi Mexico thông qua đạo luật cải thiện các quyền của người lao động – cũng là yêu cầu từ chính phủ Canada.
Mexico cho biết một dự luật giúp củng cố sức mạnh của các công đoàn sẽ được quốc hội thông qua trong tháng 4.
Ông Trump cho rằng NAFTA đã khiến Mỹ mất hàng triệu việc làm bởi các công ty chuyển hoạt động sản xuất về phía nam để thuê lao động giá rẻ từ Mexico. Ông Trump đang vận động để tái đắc cử vào năm 2020. Chính sách “Nước Mỹ trên hết” sẽ có vai trò nổi bật trong chiến dịch.
Buộc Mexico và Canada phải sửa đổi NAFTA là một trong những cam kết nổi bật khi ông Trump đắc cử năm 2016. Phe Dân chủ giờ đây không muốn thất bại lần nữa.
“Cuộc bầu cử càng đến gần, phe Dân chủ càng khó cho Trump chiến thắng” bằng cách thông qua USMCA, Sergio Alcocer, cựu thứ trưởng ngoại giao Mexico, nói.
Một số nghị sĩ đảng Dân chủ còn tìm cách thay đổi thỏa thuận – ý tưởng bị cả giới chức Mexico và Canada phản đối.
“Mọi người cần rất thận trọng trong việc mở ra một thứ giống như hộp Pandora”, bà Freeland nói. Canada lo sợ nếu một phần hiệp định được mở để tái đàm phán, những phần còn lại cũng có thể bị đưa ra thương lượng.
Như Tâm/Theo Reuters
Tuyên bố trách nhiệm: Bài viết được lấy nguyên văn từ nguồn tin nêu trên. Mọi thắc mắc về nội dung bài viết xin liên hệ trực tiếp với tác giả. Chúng tôi sẽ sửa, hoặc xóa bài viết nếu nhận được yêu cầu từ phía tác giả hoặc nếu bài gốc được sửa, hoặc xóa, nhưng vẫn bảo đảm nội dung được lấy nguyên văn từ bản gốc.